الاعتقادات (ط. مؤسسه امام هادی)
| نام کتاب | کتاب الاعتقادات |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | کتاب الاعتقادات |
| پدیدآورندگان | موسسه الامام الهادی علیه السلام (محقق)
ابن‌بابویه، محمد بن علی (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 209/7 /الف2الف6* |
| موضوع | شیعه امامیه - عقاید |
| ناشر | مؤسسة الإمام الهادي(ع) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1389 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | 19265 |
كتاب الاعتقادات، اثر محدث و متكلم فقيه، شيخ صدوق، كتابى است پيرامون علم كلام و اعتقادات شيعه دوازده امامى كه به زبان عربى و در قرن چهارم هجرى نوشته شده است.
از آنجا كه نسخه ديگرى از اين كتاب، در نرم‌افزار موجود مى‌باشد، در اين نوشتار به گزارش نسخه‌اى پرداخته شده كه توسط مؤسسه امام هادى (ع) تحقيق و تصحيح شده است.
كتاب با مقدمه مفصلى از محقق آغاز شده كه حجم قابل توجهى از مطالب را به خود اختصاص داده است [۱]. در اين مقدمه، ابتدا زندگى‌نامه شيخ صدوق ذكر و ضمن اشاره به دوران ولادت و عصر زندگى ايشان، به مسائل زير پرداخته شده است: بعضى از مشايخ و اساتيدى كه شيخ صدوق از ايشان روايت كرده است؛ فرمايشات امام عصر (عج) در مورد ايشان؛ قدرت، توانايى و تسلط ايشان بر علم كلام، استدلال و مناظره؛ محاسن و ويژگى‌هاى علم كلام نزد شيخ صدوق؛ روش و شيوه ايشان در مناظره؛ كلام اعلام و بزرگان در باره آراى شيخ صدوق و شيخ مفيد؛ اهميت كتاب حاضر؛ روش تحقيق در اين اثر و نسخه‌هاى موجود از آن [۲].
از آنجا كه نسخ خطى فراوانى از اين كتاب موجود است، لذا صحيح‌ترين و بهترين آن‌ها براى امر تصحيح و مقابله، انتخاب شده است.
در صورت وجود اختلاف در بعضى از موارد در نسخ خطى كتاب، آن متنى برگزيده شده كه مطابق با نصوص احاديث و روايات و يا عبارات شيخ صدوق در ساير آثار ايشان مى‌باشد [۳].
از آنجا كه اين كتاب، از جمله مصادر «بحار الأنوار» محسوب شده و علامه مجلسى آن را در كتاب خود آورده است، در امر تصحيح، اين كتاب با «بحار الأنوار»، به‌صورت حرف‌به‌حرف مقابله گرديده و به موارد اختلافى، اشاره شده است [۴].
در امر تحقيق و تصحيح كتاب، از اسلوب تلفيق بين نسخ استفاده شده است [۵].
معروف است كه شيخ صدوق، غالب عبارات و جملات اخبار و روايات را از ساير كتب خويش نقل كرده است و لذا در امر تصحيح، احاديث مرويه و نصوص مأثوره، استخراج و در پاورقى‌ها، بدان اشاره گرديده است [۶].
در صورتى كه عبارتى از متن، با نصى از نصوص اخبار و احاديث مطابق بوده و آن روايت، طولانى باشد، به دليل جلوگيرى از تكرار متن در پاورقى، بدون آنكه آن روايت ذكر شود، در پاورقى فقط به مصدر آن روايت، اشاره شده است. اما اگر تباين و تغايرى نسبى ميان متن كتاب و نص روايت وجود داشته، نص روايت در پاورقى ذكر گرديده است [۷].
از ديگر اقدامات كه پيرامون تحقيق و تصحيح كتاب، در چاپ حاضر صورت گرفته، عبارت است از:
- تبيين و توضيح بعضى از لغات و كلماتى كه فهم آن‌ها سخت به نظر رسيده است.
- اعراب‌گذارى بعضى از كلمات به‌منظور تسهيل در قرائت و فهم آن.
- اكتفا نكردن در توثيق عبارات كتاب، به مصدر واحد، بلكه مراجعه به اغلب مصادرى كه در آن به مطلب مورد نظر، اشاره شده است.
- تخريج آيات قرآن كريم به‌واسطه ذكر آيه شريفه و سوره مباركه آن.
- ذكر برخى از مطالب علمى - كلامى و موضوعات اعتقادى متناسب با متن در پاورقى‌ها، از كتاب «تصحيح الاعتقاد» شيخ مفيد و نيز برخى از تعليقات علامه مجلسى در «بحار الأنوار».
- ترجمه برخى از اعلام و ذكر اختلافات موجود در نسخ در ضبط اسامى.
- استفاده از كروشه با ذكر شماره براى اضافاتى كه در مصادر ديگر وجود دارد، همراه با ذكر آن مصدر در پاورقى [۸].
از جمله ويژگى‌هاى اين نشر، آن است كه داراى فهارس فراوان و متنوعى است كه خواننده را در يافتن مطالب و موضوعات مورد نظر، يارى مى‌رساند. اين فهارس كه در انتهاى كتاب آمده است، عبارتند از: فهرست آيات؛ اوايل احاديث و آثار؛ اسماء و القاب معصومين (ع)؛ القاب اهل‌بيت(ع)؛ اسماء انبياء؛ اسماء ملائكه؛ اسماء كتب مقدسه؛ اعلام؛ كنى و القاب؛ جماعات و طوائف؛ اماكن، بقاع و مانند آن؛ ايام و وقايع؛ اطعمه و اشربه؛ حيوانات؛ لباس‌ها، زينت و ادوات؛ اسماء بعضى متكلمين شيعه بر حسب قرن، از قرن اول تا قرن سيزدهم؛ بعضى از كتبى كه مربوط به اعتقادات مى‌باشد؛ بعضى از كتب مربوط به اصول دين مذكور در متن، به‌همراه فهرست مصادر تحقيق كتاب و مقدمه آن، عناوين مقدمه، مواضيع و فهارس.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.