الإيمان و الكفر في الكتاب و السنة
| نام کتاب | الإیمان و الکفر في الکتاب و السنة |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | الـمناهج التفسیریه
حیاه السید المسیح علیه السلام - بعد الرفع رساله موجزه تبحث عن حقیقه الایمان و الکفر... |
| پدیدآورندگان | سبحانی تبریزی، جعفر (-)
سبحانی تبریزی، جعفر (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 225 /س2الف9 |
| موضوع | ایمان (اسلام)
تفسیر - فن عیسی مسیح - سرگذشت نامه کفر |
| ناشر | مؤسسة الإمام الصادق(علیه السلام) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1416 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE3782AUTOMATIONCODE |
معرفى كتاب
«الإيمان و الكفر فى الكتاب و السنة» كتابى است كلامى به زبان عربى، تألیف آیت‌الله جعفر سبحانى از علماى معاصر شيعه، كه به بررسى موضوع ايمان و كفر از ديدگاه قرآن كريم و سنت شريف نبوى مى پردازد.در اين كتاب حقيقت ايمان و كفر و حدود هر يك كاملا بيان شده و تفاوت ميان اسلام و ايمان مورد بررسى قرار مى گيرد و به نقد و بررسى حكم تكفير اهل قبله توسط فرقه وهابيت پرداخته شده، ثابت مى شود كه تكفير اهل قبله مادامى كه متدين به توحيد بارى تعالى و معتقد به رسالت پيامبر گرامى اسلام هستند رويه‌اى كاملا اشتباه است.با ابطال اين ديدگاه اين نتيجه به دست مى آيد كه تمام طوائف و فرق اسلامى زير سايه اعتقاد به توحيد و رسالت پيامبر خاتم(ص)در زمره مسلمانان داخل اند و تكفير ايشان به هيچ وجه صحيح نمى باشد.
ساختار كتاب
اين كتاب داراى يك مقدمه و ده فصل است:
مؤلف در مقدمه، اهميت بحث و بررسى درباره موضوع ايمان و كفر را در عصر حاضر، به جهت آنكه «ايمان» تنها رشته اى است كه فرق اسلامى را به هم پيوند مى دهد،يادآور ميشود و تمسك به اين رشته را براى استحكام پيوند موجود ميان امت اسلامى ضرورى و لازم ميشمارد.
فصول كتاب
1- تعريف لغوى و اصطلاحى ايمان:
«ايمان» به معناى «امن» در مقابل «خوف» و «تصديق» استعمال ميشود. معناى «تصديق»را بسيارى از متكلمين در تعريف ايمان گنجانده‌اند و برخى ديگر آن را به «معرفت» و «شناخت» تعريف كرده‌اند.
اما از جهت اصطلاحى،درصورتى كه ايمان به معناى تصديق باشد بايد ديد به كدام يك از اقسام آن مى توان بسنده كرد:
الف:ايمان به معناى اقرار به زبان و لو شخص در قلب كافر باشد.
ب:ايمان به معناى تصديق قلبى و لو شخص به زبان اظهار كفر كند.
ج:ايمان علاوه بر تصديق قلبى نيازمند تصديق زبانى نيز هست.اما عمل بر طبق ايمان از ثمرات ايمان است و در معناى ايمان دخالتى ندارد.
د:ايمان علاوه بر تصديق قلبى و اقرار زبانى، عمل به جوارح و اركان را هم مى طلبد.
مؤلف در پايان يادآور مى شود كه عموم فقيهان و متكلمان اهل سنت و شيعه به كفايت قسم سوم از معانى ايمان باور دارند و عمل را كمال ايمان معرفى مى كنند و اين بدين معناست كه فرق ميان مومن و كافر همان تصديق قلبى همراه با اقرار زبانى است.
2- آيا عمل جزء ايمان است يا نه؟
در اين فصل مؤلف با هدف رد ديدگاه خوارج و معتزله كه ايمان را مركب از تصديق به قلب به علاوه عمل به اعضاء و جوارح مى دانند، به آياتى از قرآن كريم و نيز احاديثى از پيامبر اكرم(ص)استناد مى كند كه نشان مى دهد عمل هيچ گونه مدخليتى در مفهوم ايمان ندارد.
در ادامه به نقد و بررسى ادله طرفداران مدخليت عمل در مفهوم ايمان پرداخته مى شود.
3- افزايش و كاستى ايمان: در اين فصل اين سوال مطرح مى شود كه آيا ايمان قابل افزايش و يا كاهش هست يا نه؟
جمهور متكلمان بر اين باورند كه چنانچه ايمان تنها عبارت از تصديق باشد و عمل مدخليتى در مفهوم آن نداشته باشد، به هيچ وجه قابل افزايش و كاهش نيست اما اگر به معناى تصديق مقارن با عمل باشد قابل فزونى و كاستى خواهد بود.اما قاضى عضدالدين ايجى، سيد رضى و... قائل به بروز فزونى و كاستى در ايمان به معناى تصديق هستند.مؤلف نيز ايمان را هم در طرف عقيده و هم در طرف عمل قابل افزايش و كاهش ميداند.
4- آنچه ايمان بدان واجب است:
به نظر مؤلف ايمان مركّبى حقيقى است كه اجزاء آن همه به هم وابسته و پيوسته‌اند و چنانچه يكى از اين اجزاء از بين برود، اصل ايمان نيز از ميان خواهد رفت.
وى سپس يادآور مى شود كه آنچه پيامبر (ص)از جانب خداوند براى بندگان آورده است و ايمان بدان واجب است دو قسم است:
يك قسم از آنها به تفصيل معلوم است مثل توحيد،حشر، وجوب نماز و زكات و قسم ديگر به نحو اجمالى كه در لابلاى كتاب و سنت گنجانده شده است.در پايان مؤلف به بيان اين نكته مى پردازد كه مسائل فرعى و اصلى اسلام گرچه هر دو جزء حقيقت اسلام هستند اما اذعان قلبى تفصيلى بدانها لازم و ضرورى نيست، بلكه ايمان اجمالى نسبت بدانها كفايت مى كند.
5- تعريف «كفر» و اسباب و اقسام آن:
كفر در لغت به معناى پوشاندن و در اصطلاح به معناى عدم ايمان نسبت به كسى است كه شانيت ايمان را داراست.بنابراين ميان «ايمان» و «كفر» نسبت عدم و ملكه برقرار است.
مؤلف اسباب كفر را اينگونه مى داند:
الف:انكار آنچه ايمان بدان تفصيلا واجب است، مانند انكار صانع، انكاررسالت پيامبر اسلام و....
ب:انكار آنچه منكر علم دارد كه جزء اسلام است،چه آن چيز ضرورى اسلام باشد يا غير ضرورى و چه اصل عقيدتى باشد يا حكم شرعى.
ج:انكار ضروريات اسلام.
اقسام كفر
ا)كفر انكار، ب)كفر جحود،ج)كفر عناد،د)كفر نفاق و....
6- تكفير اهل قبله
پس از آشنايى با آنچه انسان را از ايمان خارج و در كفر داخل مى سازد روشن مى شود كه تكفير فرقه اى از فرق مسلمان مادامى كه به شهادتين اقرار دارند و هيچ يك از ضروريات اسلام را انكار نمى كنند كارى اشتباه است.مؤلف براى اثبات اين امر به كلمات برخى از علماى اهل سنت استناد كرده و شواهد فراوانى از سنت نبوى بر اين ادعا اقامه مى كند.
در ادامه اين فصل مؤلف به برخى از تهمت هايى كه به شيعه نسبت داده شده پاسخ گفته و به دفاع از برخى معتقدات شيعى نظير اعتقاد به عصمت ائمه اثناعشر، بداء، علم ائمه(ع)به امور غيبى و... مى پردازد.
7-تفاوت ميان اسلام و ايمان:
مؤلف «اسلام»را از جهت لغوى به معناى سلامت دانسته و به تعريف آن از ديدگاه قرآن و سنت مى پردازد.از ديدگاه مؤلف اسلام در قرآن كريم داراى سه معنا است:
اسلام در مقابل ايمان، تسليم زبانى و تصديق قلبى، تسليم قلبى علاوه بر تصديق قلبى.
اما اختلاف اسلام و ايمان از منظر سنت به سه نحو قابل تصور است:
1-اختلاف به شرط بودن عمل و عدم اشتراط آن.بنابراين در صدق اسلام، اقرار تنها، بدون عمل، كفايت مى كند اما در صدق ايمان، همراهى آن با عمل ضرورى است.
2-باورداشت ولايت ائمه اثنا عشر (ع).بنابراين تصوير اسلام و ايمان يكى هستند جز اينكه در ايمان اعتراف به ولايت امامان دوازده گانه لازم و ضرورى است.
3-مصون بودن جان و مال از آثار اقرار به شهادتين است و اسلام است و لو تصديق قلبى ثابت نگردد.
8- ضرورت فراگيرى عقائد به نحو علمى:
مؤلف معتقد است كه در تحصيل عقائد نه مى توان تقليد كرد و نه به ظن و گمان اكتفا نمود بلكه لازم است به تحصيل يقين پرداخت.سپس به بيان ادله لزوم معرفت يعنى لزوم دفع ضرر محتمل و وجوب شكر منعم اشاره مى كند.
در ادامه به بيان حكم جاهل مقصر پرداخته و در اين باره در دو مقام ثبوت و اثبات به بحث و بررسى مى پردازد.
9- دفاع از حقيقت:
در اين فصل مؤلف به رد دعاوى يكى از مفتيان وهابى معاصر به نام «جبرين» که در پاسخ به استفتايى ساختگى، اتهاماتى را متوجه شيعه ساخته و ايشان را خارج از دين اسلام معرفى كرده است مى پردازد.
10- وحدت اسلامى:
در اين فصل مؤلف به بيان آيات و احاديثى مى پردازد كه در آنها سفارش اكيد به وحدت امت اسلامى صورت گرفته و از فتنه ايجاد تفرقه و اختلاف ميان امت اسلامى كه برخى با قلم و قدم بدان دامن مى زنند پرهيز داده شده است.
در پايان اين كتاب دو رساله با عناوين «رساله فى حياه السيد المسيح بعد الرفع» و «رساله المناهج التفسيريه»آمده است.
رساله اول را مؤلف در پاسخ به نامه اى كه از آلمان توسط جوانى فلسطينى براى وى ارسال شده بود به نگارش درآورده و در آن با استناد به آيات قرآن كريم و سنت نبوى، به موضوع زنده بودن حضرت مسيح(ع)پس از رفتن به آسمان پرداخته است.
در رساله دوم، به بيان روش هاى تفسيرى و درست و نادرست آن و...مى پردازد.
نسخه شناسى
نسخه حاضر در برنامه به قلم آیت‌الله جعفر سبحانى،در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 232 صفحه براى بار دوم در سال 1427 ق 1385 ش.توسط انتشارات موسسه امام صادق،قم منتشر شده است.
منبع:
متن كتاب
پیوندها
مطالعه کتاب الإیمان و الکفر في الکتاب و السنة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور