علوم قرآنی (ترجمه فشارکی)
| نام کتاب | علوم قرآنی |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | علوم القرآن |
| پدیدآورندگان | لسانی فشارکی، محمد علی (مترجم)
حکیم، محمدباقر (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 69/5 /ح8 ع8041 |
| موضوع | قرآن - علوم قرآنی |
| ناشر | موسسه فرهنگی انتشاراتی تبيان |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1378 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE3090AUTOMATIONCODE |
معرفى كتاب
نام كتاب:علوم قرآنى
مؤلف:سيد محمد باقر حكيم
مترجم:دكتر محمد على لسانى فشاركى
كتاب پيرامون علوم قرآن نوشته شده است.مؤلف
مهمترين موضوعات مربوط به علوم قرآن را در اين كتاب طىّ
چهار بخش بيان كرده است كه خلاصۀ مطالب آن به قرار زير است:
بخش اول:مباحثى در قرآن شناسى.
اين بخش شامل 6(شش)فصل مى‌باشد در فصل اول پيرامون
قرآن و نامهاى آن، علوم قرآنى و تاريخ علوم قرآن و تدبر
در قرآن سخن گفته است.
در فصل دوم پيرامون نزول قرآن بحث كرده است كه در ابتدا
واژۀ وحى را معنا كرده،حالات و صورتهاى مختلف آن را ذكر
نموده،نزول دفعى و تدريجى قرآن را با استفاده از آيات
توضيح داده است.
در فصل سوم، اسباب نزول را بحث كرده،كه در اين رابطه،
سبب نزول را معنا نموده و فوايد شناخت آن را ذكر كرده است‌در فصل چهارم هدف از نزول قرآن بحث شده است.
اين فصل از مهمترين مباحث اين بخش مى‌باشد كه در آن
اهداف اساسى از نزول قرآن را مورد بررسى قرار داده در اين
رابطه چند هدف اساسى را نام برده، و توضيح مى‌دهد
در فصل پنجم سوره‌هاى مكى و مدنى توضيح داده شده است وى در
ابتدا، راههاى شناخت سوره‌هاى مكى و مدنى را ذكر كرده،
ويژگيهاى هر كدام را بيان نموده است،در پايان شبهات مربوط به سوره‌هاى مكى و مدنى
را مطرح كرده، آنها را پاسخ مى‌دهد.
در فصل ششم تدوين قرآن بحث شده، وى در ابتدا تدوين قرآن
در زمان پيامبر(ص)را توضيح داده،كسانى كه در زمان آن حضرت
اقدام به جمع قرآن نموده‌اند را معرفى مى‌كند، آنگاه به اختصار
مسالۀ تحريف را مطرح و با ذكر ادله‌ايى عدم تحريف‌پذيرى قرآن
را اثبات مى‌نمايد در پايان اين فصل جمع قرآن در عهد شيخين
و شبهاتى كه در اين زمينه وجود دارد، مورد بررسى قرار گرفته است
بخش دوم:مباحثى از علوم قرآنى
اين بخش شامل سه فصل مى‌باشد:فصل اول دربارۀ اعجاز قرآن است‌كه در آن واژۀ معجزه معنا شده، آنگاه تفاوت بين معجزه
و ابتكار علمى بيان شده، برخى از دلايل اعجاز قرآن را ذكر كرده است
در پايان شبهاتى كه از طرف مستشرقان دربارۀ اعجاز قرآن، و وحى
ذكر شده است را مطرح نموده، آنها را پاسخ مى‌دهد
فصل دوم دربارۀ محكم و متشابه است كه در آن پس از تعريف آنها
از جهت لغت و اصطلاح،ديدگاههاى اساسى و صاحب نظران
همچون فخر رازى،ابن تيميه، علامه طباطبائى ،در اين باره
نقد و بررسى شده است
فصل سوم:در اين فصل نسخ در قرآن را بحث كرده است كه پس از
تعريف نسخ و اقسام آن،جواز نسخ را از نظر عقلى و شرعى مورد
بررسى قرار داده است.در ادامه تفاوت نسخ و بَداء را ذكر كرده است
آنگاه نمونه‌هايى از آيات كه منسوخ قلمداد شده‌اند را بررسى نموده است
بخش سوم:پژوهشهايى دربارۀ تفسير و مفسران
اين بخش شامل 4 فصل مى‌باشد:در فصل اول پيرامون واژۀ
تفسير و تاويل سخن گفته، آن دو را از نظر لغت و اصطلاح معنا كرده
شرائط يك مفسر قرآن را ذكر كرده است
در فصل دوم تفسير در عصر پيامبر(ص)مورد بحث قرار گرفته،
كه در ابتدا جايگاه تفسير در آن زمان و نقش پيامبر(ص)در تفسير
قرآن را بررسى كرده، آنگاه از اهل بيت(ع)به عنوان مرجعيت
فكرى نام برده نقش آن بزرگواران در اين زمينه را توضيح مى‌دهد
در فصل سوم تفسير در عصر صحابه و تابعين بحث شده،كه در اين رابطه
منابع مورد نياز جهت تفسير را توضيح داده، تفسير در اين دوران
را ارزيابى نموده است.
در فصل چهارم تفسير در مكتب اهل بيت(ع)بيان شده است
وى پس از توضيحاتى در اين باره دو وجه تمايز براى تفسير در مكتب
اهل بيت(ع)ذكر كرده، آنگاه مبانى نظريۀ اهل بيت(ع)در تفسير
را توضيح مى‌دهد.
بخش چهارم:تفسير موضوعى قرآن.
اين بخش شامل پنج فصل مى‌باشد:فصل اول در بيان تعريف
تفسير موضوعى و نياز زمان به اين نوع تفسير و ارائه فهرست
اجمالى موضوعات قرآنى و شيوۀ قرآن در ارائه آنها مى‌باشد
فصل دوم مربوط است به قصه‌هاى قرآن،كه در آن تفاوت‌قصه‌هاى قرآن با ديگر قصه‌ها بيان شده است آنگاه اهداف
قرآن از قصّه‌پردازى تشريح و در پايان شاخصه‌هاى
كلى داستانهاى قرآن را ذكر كرده است
فصل سوم دربارۀ داستان موسى(ع)است كه اين داستان را
بر حَسَب مواضع ذكر آن در قرآن مورد بررسى قرار گرفته است
فصل چهارم پيرامون فواتح سوره‌ها و ديدگاه و نظريات
دربارۀ آن، مى‌باشد
فصل پنجم:دربارۀ جانشينى آدم(ع)از نظر آيات قرآنى
مورد بررسى قرار گرفته است
قابل ذكر است كه مباحث و مطالب اين كتاب، مجموعۀ درسى است كه مؤلف
موفق شده است در بغداد براى دانشجويان دانشكدۀ اصول دين
تدريس كند.كه پس از چندين نوبت تدريس آن را به چاپ رسانيده
است.
ويژگى‌ها
1-در اكثر موضوعات مطرح شده،شبهات مربوطه را ذكر و
آنها را پاسخ مى‌دهد.
2-ديدگاههاى مختلف مورد ارزيابى و نقد و بررسى قرار گرفته است
3-شبهات مستشرقين دربارۀ وحى نقد و بررسى شده است
4-در مباحث مطرح شده ديدگاههاى شيعۀ اماميه، بيان
شده است.
5-در بحث تحريف، برخى از روايات موجود در كتابهاى روايى
شيعه كه برخى از اهل سنت از آنها تحريف قرآن را استفاده كرده‌اند
را مطرح نموده،جواب آنها را مى‌دهد
6-يكى از مهمترين بخش‌هاى اين كتاب، بخش پايانى(چهارم)است
كه در آن تفسير موضوعى قرآن را با روشى جديد مورد بررسى قرار داده است
اشكالات:
1-مهمترين اشكال اين كتاب آن است كه فهرست منابع و مآخذ ندارد
2-بحث تحريف كمتر مورد توجه قرار گرفته است
ويژگى‌هاى نسخۀ ترجمه
1-متن ترجمه سليس و روان مى‌باشد
2-عناوين اصلى موضوعات در ترجمه، با عناوين متن عربى
مطابقت داشته و به طور صحيح ترجمه شده است
اشكالات:
1-آيات وارد شده در متن، ترجمه نشده‌اند
2-مترجم فقط كتاب را ترجمه نموده، و در مواردى كه نيازمند
به توضيح مى‌باشد، مطالبى اضافه ننموده است مانند آنچه كه
در صفحۀ(167)در پاورقى آورده(بدون توضيح)لسان العرب
مادۀ«حكم»،در صورتيكه لازم است جلد و صفحۀ آن توسط
ايشان ذكر مى‌شد
نسخه شناسى
كتاب يك جلد، متن آن فارسى و داراى 509 صفحه مى‌باشد
كه مشخصات آن به قرار زير است:
1-نوع كاغذ:اعلاء
2-جلد:گالينگور
3-نوبت چاپ:اول
4-تاريخ انتشار:سال 1378 هجرى شمسى
5-ناشر:انتشارات مؤسسۀ فرهنگى انتشاراتى تبيان
6-تيراژ:سه هزار نسخه
7-داراى فهرست موضوعات كتاب
8-مؤلف:سيد محمد باقر حكيم
9-مترجم:محمد على لسانى فشاركى
10-كتاب:علوم قرآنى