نهج الدعاء (با ترجمه فارسی)
| نام کتاب | نهج الدعاء (با ترجمه فارسی) |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | نهج الدعاء. ترجمه فارسی |
| پدیدآورندگان | محمدی ری‌شهری، محمد (نويسنده)
شيخي، حميدرضا (مترجم) افقي، رسول (نويسنده) سرخه اي، احسان (نويسنده) |
| زبان | فارسی عربي |
| کد کنگره | BP 141/5 /د6 م31385* |
| موضوع | احاديث شيعه-احاديث اهل سنت - قرن 14 |
| ناشر | موسسه علمي فرهنگي دار الحديث، سازمان چاپ و نشر |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1389ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE18147AUTOMATIONCODE |
معرفی اجمالی
نهج الدعاء (با ترجمه فارسی)، اثر محمد محمدی ری شهری، با همکاری رسول افقی و احسان سرخه ای، کتابی است پیرامون اهمیت دعا و شیوه‌های صحیح آن.
اصل کتاب به زبان عربی بوده که به قلم محمدرضا شیخی به فارسی ترجمه شده است. متن عربی و فارسی در کنار یکدیگر (هرکدام در صفحه ای مجزا) آورده شده است.
ساختار
کتاب با پیشگفتاری از نویسنده آغاز و مطالب در یک درآمد و پنج فصل، در دو جلد، تنظیم شده است.
در آغاز فصل‌های کتاب، مطالبی با عنوان درآمد نوشته شده یا توضیحات و استنتاج‌هایی در ادامه احادیث آمده است که هدف از این کار، ارائه چشم‌انداز کلی روایات آن بخش یا فصل است. گاه هم به توضیح و تبیین برخی از مفاهیم دشوار و پیچیده احادیث، پرداخته شده است. در انتهای جلد دوم نیز نمایه‌هایی با عنوان فهرست آمده است که دسترسی به مطالب مورد نظر کتاب را آسان نموده است[۱].
گزارش محتوا
در مقدمه، به روش کار نویسنده و برخی از ویژگی‌ها و خصوصیات کتاب اشاره شده است[۲].
درآمد، مشتمل بر مباحث مقدماتی کتاب بوده که عبارتند از: واژه شناسی دعا؛ دعا در قرآن و حدیث؛ دعای تکوینی و تشریعی؛ مفهوم دعا در مورد انسان؛ حقیقت دعا؛ اهمیت دعا و نقش آن در زندگی؛ اصلی ترین مقدمات اجابت دعا و موانع اجابت دعا[۳].
در فصل یکم، در چهار باب، به اهمیت دعا اشاره شده است. موضوع ابواب این فصل، عبارتند از: تشویق کردن به دعا؛ ارزش دعا (از جمله برترین عبادت بودن آن، برتری زیاد خواندن دعا بر زیاد خواندن قرآن و نمازهای مستحبی، سلاح مؤمن و...)؛ برکت‌های دعا (مانند برآورده شدن حاجت‌ها، کلید رحمت، به سلامت ماندن از شیطان، زنده شدن دل، انس در وحشت، دفع بلا و...) و سر باز زدن از دعا و سستی نمودن در آن (شامل مواردی همچون: برحذر داشتن از ترک دعا، نکوهش خسته شدن از دعا، نکوهش درماندگی در دعا و نکوهش کسانی که فقط هنگام گرفتاری دعا می‌کنند)[۴].
در فصل دوم، در قالب ده باب، آداب دعا کردن توضیح داده شده است که موضوعات آن به ترتیب عبارتند از: بایسته‌های پیش از دعا؛ آداب آغاز کردن دعا؛ بایسته‌های دعاکننده به هنگام دعا کردن؛ پایان بخش دعا؛ بایسته‌های پس از دعا؛ آنچه برای دعاکننده ناشایست است؛ بهترین اوقات برای دعا؛ بافضیلت ترین مکان‌ها برای دعا؛ رهنمودهایی درباره درست خواندن دعاها و حالت‌های مناسب دعا[۵].
در فصل سوم، در دوازده باب، مطالبی پیرامون اجابت دعا، مطرح شده است که عبارتند از: تأکید بر وعده اجابت؛ شرایط اجابت دعا؛ موانع اجابت دعا؛ تفسیر اجابت دعا؛ نقش نام‌های نیکوی خداوند در اجابت دعا؛ مستجاب شدن دعا با اسم اعظم؛ کسانی که دعایشان مستجاب می‌شود؛ کسی که حاجتش بی درخواست برآورده شود؛ کسی که دعایش مستجاب نمی‌شود؛ تأخیر اجابت؛ نمازهای برآورده شدن حاجت و داستان‌هایی درباره اجابت دعا[۶].
در فصل چهارم، در پانزده باب، مطالبی پیرامون دعا کردن برای دیگران، مطرح گردیده است که از جمله آنها عبارتند از: ترغیب به درخواست دعا از دیگران؛ آنان که سزاوار دعایند؛ کسانی که نباید برایشان دعا کرد و کسانی که معصومین(ع) برایشان دعا کردند[۷].
آخرین فصل در هجده باب، به موضوع نفرین به دیگران پرداخته و از جمله مطالب آن، می‌توان به کسانی که نباید نفرینشان کرد، کسانی که سزاوار نفرینند و کسانی که معصومین(ع) ایشان را نفرین کرده‌اند، اشاره نمود[۸].
اثر حاضر، گامی است در راه پاسخگویی به نیازهای روزافزون تشنگان معارف اسلام ناب، به ویژه مراکز پژوهشی و پژوهشگران علوم اسلامی که با نظمی نوین و سهل الوصول و تحلیل‌هایی کارآمد در خدمت فرهیختگان و همه علاقه مندان به پژوهش و آشنایی با معارف اسلامی قرار گرفته است[۹].
روش نویسنده در بررسی و کاوش و مستندسازی مباحث در این مجموعه، متکی به عناصری است که باعث ارزشمندتر شدن کتاب گردیده است. ویژگی‌های کتاب را می‌توان در امور زیر خلاصه نمود:
- از دیدگاه نویسنده، احادیثی که از خاندان پیامبر(ص) روایت شده‌اند، در واقع، حدیث پیامبر خدایند و به همین دلیل، در این کتاب، از همه احادیث روایت شده از پیامبر(ص) و خاندان او، یکسان بهره گرفته شده است.
- وی کوشیده است همه روایات مربوط به هر موضوع را از منابع گوناگونِ شیعه و اهل سنت، به طور مستقیم، استخراج و گردآوری کرده و با بهره گیری از نرم افزارهای رایانه ای، آنها را روی برگه‌های مخصوص، تنظیم نماید تا زمینه گزینش کامل ترین، موثق ترین و کهن ترینِ آنها فراهم آید. در مورد استفاده از دعاها نیز جز در مواردی اندک، تنها از ادعیه ای که مستند به معصومان(ع) است، بهره گرفته شده است.
- وی سعی نموده تا از آوردن روایات تکراری پرهیز نماید، جز در این موارد:
- - آنجا که نکته مهمی در تفاوت واژه‌ها و اصطلاحات، نهفته بوده است؛
- - در مواردی که متن حدیث، در متون شیعه و اهل سنت، تفاوت داشته است؛
- - آنجا که متن روایت، بیش از یک سطر نبوده و مربوط به دو باب بوده است.
- در مواردی که متن‌های رسیده از پیامبر(ص) و امامان(ع)، متعدد بوده‌اند، حدیث پیامبر(ص) در متن و نشانی روایات ائمه(ع) دیگر با ذکر عنوان و مأخذ، در پانوشت آمده است؛ مگر آنکه روایت آنان، نکته تازه ای داشته باشد که آن نیز در متن آورده شده است.
- در هر موضوع، پس از ذکر آیات مربوط به آن، روایات معصومان(ع) به ترتیب زمانی (از پیامبر(ص) تا امام مهدی(عج)) آورده شده است؛ مگر آنکه روایتی در تفسیر آیات مذکور باشد (که در این صورت، پیش از روایات دیگر آمده است)، یا آنکه تناسب موضوعی روایات، ترتیب دیگری را ایجاب کند.
- در آغاز هر روایت، تنها نام پیامبر(ص) یا امامی(ع) آورده شده که حدیث از او نقل شده است؛ مگر آنکه راوی، فعل آنان را نقل کرده یا سؤال و جوابیدر میان بوده و یا راوی، سخنی را در متن حدیث آورده باشد که کلام پیامبر(ص) یا آن امام(ع) نیست.
- نویسنده به خاطر تعدد نام‌ها و لقب‌های پیامبر(ص) و امامان(ع)، نام واحدی را برگزیده است که به صورت ثابت در اول روایت آمده و بر شخص مورد نظر، دلالت می‌کند.
- ارجاع به ابواب دیگر این کتاب، به خاطر تناسب و اشتراک محتوایی میان احادیث آنهاست.
- هدف از درآمدهایی که برای فصل‌های کتاب، نوشته شده یا توضیحات و استنتاج‌هایی که در پی احادیث آمده است، ارائه چشم‌انداز کلی روایات آن بخش یا آن فصل است. گاه هم به توضیح و تبیین برخی از مفاهیم دشوار و پیچیده احادیث، پرداخته شده است.
- مهم ترین نکته در شیوه کار نویسنده، کوشش او برای تأیید اطمینان آور صدور احادیث هر باب از معصوم(ع) است که به کمک قرائن عقلی و نقلی برای اثبات محتوای احادیث، صورت پذیرفته است.
- یکی از آداب مهم نقل حدیث، چگونگی نسبت دادن آن به پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) است. نویسنده با اشاره به روایت کلینی از امام علی(ع) مبنی بر آنکه:»هنگامی که حدیثی را نقل می‌کنید، آن را به کسی که آن را روایت نموده، نسبت دهید، که اگر درست باشد، به سود شماست و اگر دروغ باشد، به زیان راوی است«، برای رعایت احتیاط، به این نکته توصیه دارد که کسانی که می‌خواهند از این کتاب یا سایر کتب روایی، حدیثی نقل کنند، آن را مستقیما به پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) نسبت ندهند، بلکه حدیث را از طریق منبعی که آن را روایت کرده است، به آنان منسوب نمایند[۱۰].
وضعیت کتاب
در ابتدای هر جلد، فهرست اجمالی و در انتها، فهرست تفصیلی مطالب همان جلد آمده و فهارس فنی مجموعه، در انتهای جلد دوم قرار گرفته است که عبارتند از: فهرست آیات؛ اعلام؛ ادیان، فرقه‌ها، مذاهب، جمعیت‌ها و قبیله‌ها؛ شهرها و مکان‌ها؛ شعرها و زمان‌ها و روزهای مذکور در متن، به همراه فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده نویسنده.
در پانوشت‌ها، منابع احادیث، به ترتیب معتبرترینِ آنها تنظیم شده است؛ لیکن گاه به دلیلی که بر محققان پوشیده نیست (از جمله: پرهیز از تکرار، اختلاف منابع یا راوی و یا شخصی که از او روایت شده)، این ترتیب پس از نخستین منبع، مراعات نشده است.
هرگاه دسترسی به منابع اولیه ممکن بوده، حدیث مستقیما از آنها نقل شده است، آن گاه نشانی «بحار الأنوار» (در احادیث شیعه) و «کنز العمال» (در احادیث اهل سنت) به عنوان دو منبع اساسی و جامع حدیث شیعه و اهل سنت، افزوده شده است.
پس از ذکر منابع، گاه با نشانه»راجع«، به منابع دیگر ارجاع داده شده است؛ چراکه متن ارجاعی، با متن نقل شده تفاوت بسیار دارد؛ ولی درعین حال، با متن اصلی و موضوع بحث، مرتبط است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- «معرفی‌های گزارشی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: آینه پژوهش، شماره 104، خرداد و تیر 1386 (11 صفحه، از 116 تا 126).
وابسته‌ها
پیوندها
مطالعه کتاب نهج الدعاء (با ترجمه فارسی) در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور