المقاصد العلية في المطالب السنية

المقاصد العلية في المطالب السنية

نام کتاب	المقاصد العلية في المطالب السنية
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	امینی، عبدالحسین (نويسنده) طباطبائي يزدی، محمد (محقق)
زبان	عربی
کد کنگره	‏‎‏BP‎‏ ‎‏98‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏844‎‏ ‎‏م‎‏7*
موضوع	تفاسیر شیعه - قرن ۱۴
ناشر	دار التفسير
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1392 هـ.ش یا 1434 هـ.ق
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE34802AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

المقاصد العلية في المطالب السنيه، تأليف علامه عبدالحسين امينى، با تحقيق محمد طباطبايى يزدى، كتابى است مشتمل بر تفسير و تحليل آياتى از كلام الله مجيد كه به زبان عربى و در دوران معاصر نوشته شده است.

ساختار

كتاب با مقدمه محقق آغاز و مباحث در قالب چهار مطلب، تنظيم شده است.

كتاب، مملو از روايات و احاديث اهل‌بيت(ع) بوده و نويسنده با كمك و استناد به آن‌ها، به تفسير آيات قرآن كريم و تأييد مطالب عنوان‌شده خويش، پرداخته است. همچنين مباحث كتاب، به‌وسيله اشعار زيبايى به زبان عربى و فارسى و نيز اقوال علما پيرامون تفسير آيات، زينت يافته است .

گزارش محتوا

در مقدمه، ضمن اشاره مختصرى به زندگى‌نامه نويسنده، به تعريف اجمالى از كتاب و بيان اقدامات تحقيقى صورت‌گرفته در آن، پرداخته شده است؛ اقداماتى از قبيل:«تصحيح خطاها و جبران نواقص نصوص با مراجعه به مصادر و معجمات معتبر»؛ «تخريج آيات قرآن و احاديث و روايات از مهم‌ترين مصادر و مجامع حديثى شيعه و سنى»؛ «منسوب ساختن اقوال، مخصوصا اقوال تفسيرى و آراى كلامى علما، به صاحبان آن‌ها»؛ «ضبط و تعيين نسبت اشعار عربى و فارسى به شعراى آن‌ها و تخريج آن‌ها از ديوان‌ها و مصادر مربوطه»؛ «شرح لغت‌هاى مشكل و تبيين معانى آن‌ها و معرفى اعلام مذكور در متن كتاب در پاورقى‌ها»؛ «افزودن فهارس متعدد در جهت سهولت دستيابى به مطالب كتاب» .

در مطلب اول، به تفسير آيه شريفه «قالوا ربنا أمتنا اثنتين و أحييتنا اثنتين» و بررسى معناى دو بار مردن و دو بار زنده شدن، پرداخته شده است. نويسنده در اين فصل، ابتدا زندگى و مرگ را تعريف كرده و پس از مناقشه با فخر رازى در اين رابطه، به بحث از حقيقت مرگ و زندگى از ديدگاه احاديث معصومين(ع) نشسته است .

بيان مراتب نهى از منكر، مراد از قلب در احاديث و حقيقت موت آن، تأويل مرگ و حيات در اخبار معصومين(ع)، چهل حديث از اميرالمؤمنين(ع) در مورد مرگ و زندگى قلب و مراحل سفر شش‌گانه انسان از مبدأ تا مقصد و بيان معنى دو زندگى و دو مرگ، از جمله مطالب و مباحث مطرح‌شده در اين قسمت از كتاب مى‌باشد .

مطلب دوم، به تفسير آيه شريفه «و لله الأسماء الحسنى فادعوه بها و ذروا الذين يلحدون في أسمائه سيجزون ما كانوا يعملون» ، اختصاص يافته است. نويسنده در اين قسمت، ابتدا معناى لغوى و اصطلاحى «اسم» را بررسى نموده و سپس به بحث از اسماء حسناى الهى و مراتب آن، پرداخته است .

از جمله مباحث مطرح‌شده در اين قسمت از كتاب، عبارتند از: نگاه به عالم هستى و دست يافتن به معرفت الهى از اين طريق، سبب ديده نشدن خداوند در عين ظهور او، جامع بودن لفظ «الله» براى اسامى الهى، ذكر نام على بن ابى‌طالب(ع) در ام الكتاب و قرآن، «صراط المستقيم» بودن اميرالمؤمنين، نابودى زمين در صورت نبودن حجت بر روى آن، قصور فهم‌ها از معرفت امام و... .

عمده‌ترين مباحث كتاب، در مطلب سوم جاى گرفته است. نويسنده در اين مطلب، به تفسير آيه 172 سوره اعراف كه معروف به آيه «ذر» يا «ألست» مى‌باشد، پرداخته است. وى در تفسير اين آيه، مطالب بديع و تفاصيل زيبايى بيان فرموده كه به اعتقاد برخى، سابقه نداشته است و لذا به دليل اهميت اين فصل، گاهى عنوان كتاب، برگرفته از همين مطلب بوده و برخى آن را «كتاب في عالم الذر»، «كتاب في تفسير آية الذر» و يا مطالبى مشابه آن، ناميده‌اند .

از جمله مهم‌ترين مباحث اين قسمت از كتاب، عبارتند از: ضرورت وجود عالم ذر و اسامى آن، ملاك تفضيل و تفاضل نزد خداوند و سبقت حضرت على(ع) در ايمان به پيامبر (ص).

در آخرين مطلب، به تفسير و بررسى اين آيه از قرآن كريم پرداخته شده است: «و كنتم أزواجا ثلاثة فأصحاب الميمنة ما أصحاب الميمنة و أصحاب المشئمة ما أصحاب المشئمة و السابقون السابقون أولئك المقربون» . در اين قسمت، نويسنده ابتدا به بيان مراد از سابقون مقربين كه حضرت على(ع) و پيروان آن حضرت مى‌باشند پرداخته و سپس دليل عقلى و نقلى براى سه گروه مذكور در آيه را بيان كرده است .

وضعيت كتاب

فهرست اجمالى مطالب در ابتدا و فهرست منابع مورد استفاده محقق، به‌همراه فهرست «آيات»، «روايات»، «آثار»، «اعلام، طوايف، قبايل و فرق»، «اماكن و شهرها»، «وقايع و ايام»، «اشعار و كتب مذكور در متن»، در انتهاى كتاب آمده است.

در پاورقى‌ها، علاوه بر ذكر منابع و معرفى اعلام مذكور در متن، به تشريح و تبيين معناى برخى از كلمات متن، پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.