أساسيات التوجيه و الإرشاد في التربية الإسلامية
| نام کتاب | أساسيات التوجيه و الإرشاد في التربية الإسلامية |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | يالجن، مقداد (نويسنده)
|
| زبان | عربي |
| کد کنگره | BP 230/18 /ي2الف5 |
| موضوع | اسلام و آموزش و پرورش |
| ناشر | دار عالم الکتب |
| مکان نشر | عربستان - رياض |
| سال نشر | 1419ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE25033AUTOMATIONCODE |
معرفی اجمالی
أساسیات التوجیه و الإرشاد فی التربیة الإسلامیة، اثر مقداد یالجن، پژوهشی است پیرامون مبانی مشاوره و راهنمایی و اهمیت و ویژگی‌های آن در نظام تربیت اسلامی که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.
ساختار
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در شش فصل و یک خاتمه، تنظیم شده است.
نویسنده مطالب را تحت عناوین مختلفی، به صورت علمی و پژوهشی، دسته بندی کرده و مباحث تحت هر عنوان را با شماره گذاری، از یکدیگر تفکیک نموده است؛ به گونه ای که یادگیری، بررسی، تحقیق و حفظ کردن آن‌ها برای خواننده، آسان می‌باشد.
وی ابتدا به بیان اهمیت و ویژگی‌های تربیت اسلامی پرداخته و سپس، نقش مشاوره و راهنمایی در مطالعات عمومی و نیز تربیت و آموزش و پرورش اسلامی را بررسی نموده و در نهایت، به معرفی مهم ترین عوامل موفقیت و تعالی علمی دانش پژوهان پرداخته است.
نویسنده در بیان مطالب و مباحث خویش، از آیات و روایات فراوانی استفاده کرده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، ضمن اشاره به موضوع کتاب، به بیان موضوع فصول پرداخته شده است[۱].
فصل نخست، مدخلی عام بر دیدگاه‌های تربیت اسلامی می‌باشد. نویسنده در این فصل، ابتدا، به اهداف و اهمیت این بحث (از جمله آشنایی دانش پژوهان با دیدگاه‌های تربیت اسلامی و مفهموم، اهمیت، ابعاد، حوزه و ویژگی‌های آن؛ آشنایی ایشان با اهمیت مشاوره و راهنمایی در تربیت اسلامی؛ آشنایی با مبانی مشاوره و راهنمایی و...) اشاره نموده و سپس، به مطالب زیر پرداخته است: مفاهیم مربوط به حقیقت تربیت اسلامی؛ تعریف‌های ارائه شده از تربیت اسلامی؛ وظیفه علم تربیت اسلامی؛ اهمیت تربیت اسلامی و خصایص و ویژگی‌های آن[۲].
نویسنده، خصایص و ویژگی‌های تربیت اسلامی را در هفت مؤلفه زیر خلاصه نموده و برای هریک، مواردی را ذکر کرده است که عبارتند از:
- ویژگی‌های اصولی؛
- ویژگی‌های مربوط به مقاصد و اهداف تعلیمی و تربیتی (از جمله: بنای شخصیت کامل اسلامی از هر جهت، ساخت بهترین امت اسلامی، ساخت بهترین تمدن انسانی اسلامی، تربیت نسلی موفق در زندگی دنیا و آخرت و...)؛
- ویژگی‌های مرتبط با دستورات و راهنمایی‌های آموزشی اسلامی (مانند: به کارگیری علم، دانش و هنر اسلامی راهگشا و کارآمد، به کارگیری روش‌های تدریس و ابزارهای آن با توجه به ارزش‌های اسلامی، به کارگیری مقررات آموزشی با توجه به اهمیت آن‌ها در نظر اسلام و...)؛
- ویژگی‌های مربوط به روح تربیت و تعلیم (مانند: تکوین روحیه فداکاری به منظور به دست آوردن علم و دانش، ایجاد روحیه مسابقه و رقابت سالم، ایجاد روح التزام به ارزش‌های اسلامی و...)؛
- ویژگی‌های در ارتباط با نظم؛
- ویژگی‌های اخلاقی (از جمله اهتمام به تزکیه نفوس و تطهیر آن از تمام نیات و اهداف سیئه و شریر، التزام به تمامی ارزش‌ها، اخلاقیات و آداب در تمامی عملیات تربیتی، ایجاد روح ایثار و فضیلت و ترجیح ارزش‌ها بر مصالح شخصی، ایجاد روحیه پیشی گرفتن به سوی خیرات و مبارزه با انواع و اشکال مختلف شرور، جرائم، منکرات و مفاسد و...)؛
- ویژگی‌های فرهنگی و تمدنی (مانند: بنای فرهنگ و تمدن الهی اسلامی، فرهنگ و تمدن انسانی، فرهنگ و تمدن اخلاقی، فرهنگ و تمدنی تکامل یافته بین عناصر مادی و معنوی و نظامی و...)[۳].
در فصل دوم، در سه بخش زیر، به بحث پیرامون نقش مشاوره و راهنمایی در مطالعات عمومی پرداخته شده است:
الف)- مفهوم مشاوره و زمینه‌ها، خواص، مبانی و رشته‌های مربوط به آن از جمله مشاوره روانی، حرفه ای، اجتماعی، دینی و تربیتی[۴].
ب)- مشاوره آموزشی در مطالعات عمومی (مشتمل بر: 1. مفهوم ارشاد همچون: هدایت، توجه دادن به راه خدا و... 2. اهداف ارشاد[۵].
ج)- رابطه میان مشاوره و راهنمایی (ابتدا خصوصیات هریک از مشاوره و راهنمایی ذکر و سپس، فرق میان آن دو، بیان شده است)[۶].
در فصل سوم، ابتدا به بیان مفهوم لغوی و اصطلاحی هریک از مشاوره و راهنمایی در تربیت اسلامی پرداخته شده و سپس، ارتباط میان این دو، به صورت مفصل، توضیح داده شده است[۷].
فصل چهارم، در سه قسمت مبانی ارزشی (شامل: ارزش‌های اعتقادی، تعبدی، تشریعی، اخلاقی و ادبی)، مبانی غایی (از جمله: تربیت انسان مسلمانی که تمامی جوانب شخصیتی وی کامل شده باشد، ساختن بهترین امت‌ها، ایجاد تمدن انسانی و اسلامی نیکو) و مبانی علمی (مانند: دستیابی مردم به خیر مادی، معنوی، عقلی و ادبی، دفع شرور و معایب از انسان‌ها و حیوانات، تقویت ارزش‌های اسلامی و ایمان به خداوند و بررسی نیازهای صنعتی و گرفتاری‌های مردم)، به بحث پیرامون مبانی راهنمایی و مشاوره در آموزش و پرورش اسلامی اختصاص یافته است[۸].
معلم و اعمال وی، رکن ابتدایی و اساسی موفقیت در تعلیم و تربیت بوده و تمامی مسائل آموزشی، با او شروع و به وی ختم می‌شود و به اعتقاد نویسنده، موفقیت در ارشاد و راهنمایی متعلمین و دانش پژوهان، بستگی به میزان موفقیت در راهنمایی و ارشاد معلمان دارد؛ ولذا در فصل پنجم، زمینه‌های راهنمایی معلمان در پرتو تعلیم و تربیت، در سه بخش زمینه‌های ارزشی، غایی و علمی، بررسی شده است[۹].
در آخرین فصل، در هجده قسمت، به معرفی مهم ترین عوامل موفقیت و تعالی علمی برای دانش پژوهان پرداخته شده است که از جمله زمینه‌های آن عبارتند از توجه به: مقاصد و اهداف یادگیری در اسلام؛ اخلاقیات متعلم؛ روش‌های علمی؛ تربیت ذاتی؛ یادگیری حجم زیادی از مطالب در وقت اندک؛ مهم ترین عوامل کمک آموزشی؛ روش‌های گفتگوی علمی؛ مهم ترین راه برای مقاومت در برابر فراموشی؛ روش‌های یادآوری سریع معلومات؛ استانداردهای مذاکره موفق؛ روش‌های از بین بردن ترس دانش آموزان از امتحان؛ مهم ترین روش‌های حل مشکلات عمومی و خاص و...[۱۰].
خاتمه، به مهم ترین نتایج بحث و توصیه‌های نویسنده اختصاص یافته است[۱۱].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب و نیز فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده است.
در پاورقی‌ها، به ذکر منابع پرداخته شده است[۱۲].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.