منهج الفرقان في علوم القرآن
| نام کتاب | منهج الفرقان فی علوم القرآن |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | سلامه، محمد علی (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 69/5 /س8م8 |
| موضوع | قرآن - علوم قرآنی |
| ناشر | نهضة مصر |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 1423 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE3191AUTOMATIONCODE |
نام كتاب:منهج الفرقان فى علوم القرآن
مؤلف:الشيخ محمد على سلامة
محقق:دكتر محمد سيد احمد المسير
معرفى كتاب:
كتاب پيرامون مسائل علوم قرآن نوشته شده است مؤلف در
اين كتاب مهمترين مسائل علوم قرآنى از جمله:نزول قرآن،اسباب نزول
مكى و مدنى،جمع قرآن،تفسير قرآن،نسخ،محكم و متشابه و
اعجاز قرآن را مورد بررسى قرار داده است.
وى در ابتدا پس از طرح موضوع بحث و تعريف واژه‌هاى مورد نظر،
ديدگاههاى مختلف دربارۀ آن موضوع را آورده و سپس ديدگاه خود را
بيان مى‌نمايد.اين كتاب در حقيقت يك دورۀ علوم قرآن است كه مؤلف
به صورت فشرده بيان نموده به گونه‌اى كه براى اكثريت قابل فهم بوده
و مى‌تواند به صورت كتاب درسى نيز مورد استفاده قرار گيرد
با توجه به اينكه روش مؤلف در بيان مطالب خلاصه‌گويى است اما با توجه به اهميت
بحث تفسير و روشهاى تفسيرى،اين مبحث را به صورت گسترده ارائه و در آن
برخى از روشهاى تفسيرى همچون تفسير به راى،تفسير مأثور و تفسير اشارى
را تشريح نموده است.
ويژگى‌ها:
1-در هر بحث پس از نقل اقوال،ديدگاهها را مورد بررسى قرار مى‌دهد
2-در مبحث چنانچه شبهه‌اى در آن مورد وجود داشته باشد آن را
مطرح و پاسخ مى‌دهد.
3-مبحث دهم-تفسير و تاويل:در اين بحث پس از تعريف تفسير و
تاويل و رابطۀ بين آن دو،مفسرون از صحابه را معرفى مى‌نمايد
4-در همين بحث،طبقات مفسرين را ذكر و آنها را به چهار طبقه تقسيم
نموده كه عبارتند از:طبقۀ اول:مفسرين از صحابه و تابعين و تابعين آنها
طبقۀ دوم:مفسرين از محدثين طبقۀ سوم:مفسرين از علماء اهل سنت
طبقۀ چهارم:مفسرين از اهل بدع و...
5-بحث دوازدهم:ناسخ و منسوخ:در اين بحث پس از تعريف لغوى
و اصطلاحى نسخ، راههاى شناخت ناسخ و منسوخ را بيان، و در ادامه
شروط نسخ را ذكر نموده است.
6-در همين مبحث تفاوت بين نسخ و بداء و نسخ و تخصيص را بيان كرده است
7-در همين مبحث پس از بيان اقسام سه‌گانۀ نسخ،مسلك علماء در ذكر
ناسخ و منسوخ را توضيح داده،در پايان آياتى را كه ادعاى نسخ در آنها
شده است را ذكر و تفسير آن را در نظر كسانى كه قائل به نسخ نيستند
بيان مى‌كند.
8-مبحث اول-پس از بيان معناى لغوى و اصطلاحى علوم قرآن
تاريخ ظهور معناى اصطلاحى آن را بررسى سپس بيان مى‌كند كه قرن
هشتم هجرى زمانى است كه تاليف در كتب علوم قرآن فراوان شده است
و در ادامه به معرفى برخى از اين كتابها پرداخته است
9-بحث چهارم:حديث سبعة احرف:در اين بحث پس از ذكر برخى از
احاديثى كه موضوع حديث سبعة احرف را ذكر نموده‌اند،از مجموعۀ اين احاديث
نتايجى را بدست مى‌آورد و در ادامۀ آن اقوال علما دربارۀ حديث
مذكور را بيان و در پايان برخى از شبهات مطرح شده دربارۀ حديث سبعة
احرف را ذكر و پاسخ آنها را مى‌دهد
10-بحث سوم:اسباب نزول:در اين مبحث پس از تعريف اسباب نزول
فوائد شناخت آن را ذكر و در پايان راههاى شناخت اسباب
نزول را بيان كرده است
11-بحث سيزدهم:محكم و متشابه:در اين بحث پس از تعريف محكم و متشابه
و بيان اقوال علماء دربارۀ آنها،حكمت وجود متشابه در قرآن را توضيح مى‌دهد
12-مبحث پنجم:مكى و مدنى:پس از تعريف مكى و مدنى در اين مبحث،
ضوابط هر كدام از سوره‌هاى مكى و مدنى و ويژگيهاى آنها را تشريح نموده است
ساختار كتاب:
كتاب داراى يك مقدمه و 15 بحث مى‌باشد كه جلد اول آن را
مبحث اول تا نهم و جلد دوم آن را مبحث دهم تا پانزدهم
تشكيل مى‌دهد
مباحث جلد اول عبارتند از:
مبحث اول:اصطلاح علوم قرآن
مبحث دوم:نزول قرآن
مبحث سوم:اسباب نزول
مبحث چهارم:احرف سبعه
مبحث پنجم:مكى و مدنى
مبحث ششم:جمع قرآن
مبحث هفتم:ترتيب آيات و سوره‌هاى قرآن
مبحث هشتم:رسم و كتابت مصحف شريف
مبحث نهم:قرائت‌ها و قاريان
و در جلد دوم به مباحث ذيل مى‌پردازد:
مبحث دهم:تفسير و تاويل
مبحث يازدهم:ترجمه قرآن كريم
مبحث دوازدهم:نسخ
مبحث سيزدهم:متشابه القرآن
مبحث چهاردهم:اعجاز قرآن
مبحث پانزدهم:قصه‌ها و امثال قرآن كريم.
نسخه‌شناسى
كتاب دو جلد است كه جلد اول 191 صفحه و جلد دوم
173 صفحه و متن آن عربى است و مشخصات آن
به قرار زير است:
1-كاغذ:اعلا
2-چاپ:كامپيوترى
3-جلد:شوميز
4-نوبت چاپ:اول
5-تاريخ انتشار:سال 1424 هجرى قمرى
6-ناشر:دار نهضة مصر للطباعة و النشر و التوزيع
7-داراى فهرست موضوعات
8-نام كتاب:منهج الفرقان فى علوم القرآن.
9-مؤلف:شيخ محمد على سلامة.
10-محقق:دكتر محمد سيد احمد المسير.
پیوندها
مطالعه کتاب منهج الفرقان فی علوم القرآن در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور