پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی
| نام کتاب | پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | مظلومی، رجبعلی (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 69 /م6پ4 |
| موضوع | تفسیر - فن
قرآن - علوم قرآنی |
| ناشر | نشر آفاق |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1360 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE2964AUTOMATIONCODE |
معرفى كتاب:
اين كتاب مفيد و ارزشمند قرآنى از كتابهاى اوليه در زمينۀ علوم
قرآنى به زبان فارسى است كه پس از انقلاب اسلامى به قلم دكتر رجبعلى مظلومى نگارش يافته است.
كتاب در 4 جلد سامان يافته است.در جلد اول تحت عنوان«سرگذشت قرآن»به
منشأ پيدايش نام قرآن و معانى آن،زمان شروع وحى و چگونگى آن،تدوين قرآن طى دو
مرحله حفظ و كتابت قرآن،نام شمارى از حافظان و كاتبان قرآن،معناى جمع قرآن
در آيه شريفه:«إن علينا جمعه و قرآنه»سابقۀ گردآورى قرآن و گردآورندگان آن،
جمع‌آورى قرآن توسط حضرت على عليه السلام و امتيازاتى كه مصحف جمع‌آورى شده توسط ايشان دارا
بود،مدت زمان تدوين اين مصحف كه در آن دو ديدگاه ارائه شده است:3 روز و 6 ماه،مانع
شدن اغراض سياسى از پذيرفتن مصحف حضرت امير عليه السلام،تدوين مصحف قانونى به دستور
عثمان با سرپرستى و راهبرى زيد بن ثابت و مختصات آن،فرق مصحف‌هاى تهيه شده
و چگونگى مصاحف نوشته شده در صدر اسلام،مختصات مصاحف باقى مانده،مطالبى دربارۀ
مصحف منسوب به حضرت امير عليه السلام كه در كتابخانۀ علوى نجف و كتابخانه آستان قدس رضوى در
مشهد رؤيت شده است،مصحف امام عسكرى عليه السلام،مصحف أبىّ بن كعب،اطلاعات لازم در
مورد مصحف كه شامل مطالبى دربارۀ خط قرآن،پيدايش خط در مجاز،اعراب و نشانه‌گذارى و...
مى‌باشد.ترتيب سوره‌ها كه برخى آنرا توقيفى و برخى ديگر اجتهادى مى‌دانند،ضابطۀ مكّى و
مدنى بودن آيات،ارائه نمودارى از سور مكى و مدنى و ترتيب و تاريخ نزول آنها،تعداد سوره‌ها،آيات، كلمات و حروف قرآن و ارائه جدولى در اين زمينه،نامگذارى سوره‌هاى قرآنى و معناى لغوى
و اصطلاحى سوره،تصوير نامه‌هاى پيامبر اكرم(ص)به خسرو پرويز و نيز پادشاه مصر،بحثى
پيرامون عدم تحريف قرآن و در پايان فهرست مآخذ قابل مطالعه دربارۀ تاريخ قرآن.
جلد دوم كتاب با عنوان«سير تاريخى قرائت»به مباحثى چون پايه‌گذارى علم قرائت
و تجويد،وضع قرائت در عهد رسول خدا(ص)،طبقات قرّاء، علّت اختلاف قرائتها، علم قرائت و
فن تجويد،تحقيقى دربارۀ معناى سبعة أحرف،قراء سبعه و عشرة،شرايطى كه براى امامت
قرائت قرار داده شده و اقسام قرائات و بحثى دربارۀ حجيت قرائات در مورد استخراج
احكام شرعى و نشانه‌هاى تجويدى و بعضى اصطلاحات تجويدى،پرداخته است.نيز داراى شش فصل است:
فصل اول به تلاش پيامبر در كار تعليم قرآن و فصل دوم به موضوعاتى كه قبلا
بايد طرح شوند اشاره كرده است.
مباحثى چون معناى تأويل،ظاهر و باطن قرآن،محكم و متشابه،فواتح سور،ناسخ و منسوخ
و اسباب نزول و مواقع نزول.
فصل سوم:تفسير به رأى نام دارد.فصل چهارم:معرفى مصادر تفسير.فصل پنجم:
سير روش تفسير در طول تاريخ و فصل ششم به اختلافات موجود بين مفسران پرداخته است.
جلد سوم كتاب
جلد چهارم اين مجموعه تحت عنوان«فهم قرآن»به مباحثى پيرامون تفسير و شرايط
آن و نيز طرحهاى مختلف پيشنهاد شده دربارۀ تفسير قرآن كه شامل تفسير قرآن به قرآن و...و نيز
طرح پيشنهادى خود نويسنده،روش كار با قرآن، علوم قرآن و معرفى منابعى براى مطالعه
دربارۀ علوم قرآنى و غيره پرداخته است.
ساختار:
جلد اول اين مجموعه شامل يك مقدمه و 6 فصل است كه مؤلف در آن به بيان چكيده‌اى از مطالب
مندرج در اين مجموعه مى‌پردازد.فصل اول با عنوان:قرآن و تنظيم و تدوين آن،به مراحل دوگانه
تنظيم و تدوين و گردآورندگان قرآن و غيره پرداخته است.فصل دوم:جمع‌آورى قرآن به دست امير عليه السلام،به بررسى امتيازات مصحف امير المؤمنين عليه السلام و...پرداخته است.فصل سوم
به بررسى نحوۀ تدوين مصحف قانونى و مختصات آن پرداخته است،فصل چهارم:فرق مصحف‌هاى
فراهم آورده را يادآور شده است.فصل پنجم:اطلاعات لازم در مورد مصحف را بيان كرده و فصل
ششم به بررسى عدم تحريف قرآن پرداخته و در پايان مآخذ و منابع قابل مطالعه دربارۀ
تاريخ قرآن و منابع و مآخذ خود كتاب فراهم آمده است.
جلد دوم مشتمل بر 5 فصل مى‌باشد.فصل اول:دربارۀ علم قرائت و تجويد و اختلاف
قرائتها و بيان علت اين اختلافات بحث مى‌كند.فصل دوم:دربارۀ علم قرائت و فن تجويد و مؤلفان
علم قرائت و تجويد به بحث مى‌پردازد.فصل سوم:تحقيقى دربارۀ سبعة أحرف به انجام
رسانده و فصل چهارم دربارۀ شرائط امامت قرائت و اقسام قرائت به بحث پرداخته
و در پايان فصل پنجم به بررسى حجيّت قرائات و نيز ارائه برخى اطلاعات مهم تجويدى پرداخته است.
در پايان ضمائم كتاب آمده است.
جلد چهارم كه فصول آن ادامه فصل‌هاى 6 گانه جلد سوم مى‌باشد.مشتمل بر 6 فصل
است.فصل هفتم:شرائط تفسير صحيح،فصل هشتم:طرحهاى پيشنهادى ديگران،فصل نهم:كار
با قرآن،فصل دهم:علوم قرآن،فصل يازدهم:گفتارهايى در مورد قرآن و فصل
دوازدهم:كتابهاى قابل مطالعه دربارۀ علوم قرآن و در پايان ضمائم كه شامل منابع و مآخذ كتاب
مى‌شود بيان شده است.
نسخه‌شناسى
نسخه موجود در برنامه براساس مجلدات 1 و 2 و 4 كتاب تهيه شده و جلد سوم اين
مجموعه در برنامه نيامده است.مجلدات اين اثر در قطع رقعى و با جلد شوميز منتشر شده است.
جلد اول در 287 صفحه،براى بار اول در سال 1401 قمرى و 1360 شمسى به طبع رسيده است.
جلد دوم در 151 صفحه براى اولين بار در سال 1402 قمرى و 1360 شمسى به چاپ رسيده
است.
جلد چهارم در 261 صفحه براى دوّمين بار در سال 1403 قمرى منتشر شده است.
ناشر اين مجموعه نشر آفاق مى‌باشد.
منبع:1-متن كتاب
2-بهاء الدين خرمشاهى،دانشنامه قرآن كريم،ج اول،ص 438