الجوامع و الفوارق بين السنة و الشيعة
| نام کتاب | الجوامع و الفوارق بین السنة و الشیعة |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | الخلافه، الامامه، الولایه، المهدی، العصمه، التقیه، المتعه، الجفر، مصحف فاطمه، قرآن عائشه و مواضیع اخری |
| پدیدآورندگان | مغنیه، عبدالحسین (محقق)
مغنیه، محمدجواد (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 233/5 /م6ج9 |
| موضوع | اهل سنت - عقاید
تقریب مذاهب شیعه - عقاید |
| ناشر | موسسة عزالدين |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1414 هـ.ق یا 1994 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1100AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
كتاب «الجوامع و الفوارق بين السنة و الشيعة» از تحقيقات عبدالحسين مغنيه مى‌باشد او با گردآورى
مطالب اين كتاب از منابع و نوشته‌هاى محمد جواد مغنيه از جمله الشيعة فى الميزان، عقليات اسلاميه،
فلسفات اسلاميه، مقالات محمد جواد مغنية،تجارب محمد جواد مغنيه،فضائل الامام على،
اهل البيت و منزلتهم عند المسلمين،هذه هى الوهابيه و الشيعة و الحاكمون در صدد تقريب
بين مذاهب اسلامى مى‌باشد.
انگيزه تاليف
او در مقدمه محقق هدف از جمع‌آورى اين كتاب را اينگونه مى‌آورد:
هدف اين كتاب تقريب بين سنّى و شيعه است و اين مهم صورت نمى‌گيرد مگر اينكه عقيده تشيع را
منطبق بر موازين اسلامى و سنّت پيغمبر اسلام نشان دهيم زيرا پيوسته مخالفان شيعه،تشيع را
به نوعى انحراف از اصول اسلامى متهم كرده‌اند.هدف اين كتاب در حال حاضر اين است كه مفاهيم
و عقايد شيعه دوازده‌امامى را با شيوه روشنى كه بيشتر در بند جوهر و اساس مطلب است شرح و تفسير
كند تا اينكه مسلمانان متوجه شوند كه سنّى و شيعه با اين فرقه‌ها و اختلافات كه در بين آنها وجود
دارد از اسلام و دين خارج نمى‌شوند چه داراى مذهب سنّى باشند و چه مذهب شيعه و اينها موجب تكفير
هيچكدام نيست.عبد الحسين مغنيه در ادامه مى‌آورد:محمد جواد مغنيه تاكيد مى‌كند كه شيعه،
سنّى‌ها را تكفير نمى‌كنند به سبب اختلافاتى كه با ايشان در مسائل خلافت،امامت، عصمت و ولايت
اهل بيت دارند و ايشان سبب تكفير سنّى،شيعه را و شيعه، سنّى را در اين خلاصه مى‌كند كه غلاة از سنّى‌ها
موجب تكفير شيعه با اقوال خود هستند و غلاة شيعه هم موجب تكفير سنّى با اقوال خود شده‌اند.
پس آنچه مى‌توان انجام داد اين است كه دشمنى‌ها ديرينه و تعصباتى را كه موجب تفرقه مسلمانان‌شده است بايد از ميان برداشت بايد كارى كرد كه هر فرقه،فرقه ديگر را تكفير نكند و بر آنان
تهمت و افتراء نزند و هرسنّى و هرشيعه بداند كه اختلاف نظر در بعضى از مسائل مانند
عدالت صحابه مستلزم دشمنى و بدخواهى و كينه‌توزى و انتقامجويى نيست.
ساختار
اين كتاب دربردارنده موضوعاتى است كه موجب اختلاف بين سنّى و شيعه است من جمله خلافت و خليفه،
امامت،ولايت اهل بيت، عصمت، مهدى منتظر،تقيّه،جبر و اختيار،صلوة على النبى،
زيارت قبور و...
مرحوم مغنيه كه فقيه،قاضى، عرب و اهل قلم است با عباراتى ساده و شيوا و همراه با مسائل
زنده كتابهاى خود را به رشته تحرير درميآورد.كتابهاى او پر از نصوص صريح و روشن است لذا آنچه از
مسائل زندگى امروزه را كه با شرع مقدّس و سنّت رسول خدا و فقه و احاديث اهل بيت تباين
و تضاد دارد و در ميان مردم رواج داده شده رد كرده است.
او خود در كتاب شيعه كيست و تشيع چيست مى‌نويسد:«من عقايد شيعيان را با شيوه روشنى كه
بيشتر در بند جوهر و اساس مطلب است شرح و تفسير كرده‌ام و از شيوه تكلف آرايشهاى لفظى دورى
جسته‌ام تا بهانه و عذرى به عنوان عدم درك عبارات طولانى و پيچيده براى كسى باقى نماند.»
روش شيخ محمد جواد مغنيه در تاليفاتش از آنجا كه به وحدت اعراب و مسلمانان مى‌انديشيد
بر اين مبناست كه عقيده داشت كه علّت دشمنى اهل تسنن با شيعيان عدم آگاهى آنان از عقايد اصيل
شيعه است لذا هريك از معتقدات شيعيان را آنگونه به رشته تحرير و استدلال درمى‌آورد و از منابع‌و سرچشمه‌هايى استفاده ميكرد كه سنّى‌ها در صحت آن شك ندارند كتابهاى او پر از استدلالات عقلى و آيات قرآن و احاديث
و نصوص است كه از كتب خود اهل سنّت و نزد ايشان از صحيح‌ترين و معتبرترين است استفاده مى‌كند.
كتاب فوق با مقدمه عبدالحسين مغنيه كه دربردارنده يك سوال است شروع مى‌شود.و آن سوال:با اينكه
مسلمانان 1/3 جمعيّت روى زمين را تشكيل ميدهند و مسلمانان داراى منابع زيرزمينى و مواد خام بسيار
عظيمى هستند و سرزمينهاى اسلامى از لحاظ موقعيت جغرافيايى به عنوان قلب و كمربند جهان به حساب مى‌آيند
چرا هيچگونه نقشى و اسمى در جهان ندارند؟و بعد در اين مقدمه،هدف خود را از جمع‌آورى و انتشار اين كتاب
و هدف تاليفات محمد جواد مغنيه و اسلوب محمد جواد مغنيه در تاليف كتابهايش را مى‌آورد.
عنوان بعدى كتاب تمهيد كه 8 صفحه مى‌باشد دو مقاله به قلم فهمى هويدى كه از نويسندگان اسلامى
و از خبرنگاران شهيد اسلامى مى‌باشد است مقاله اول بنام چيزى بزرگى كه همگان آنرا ترك نمودند و مقاله دوم آيا حقيقة و واقعا
براى شيعه گناه است؟
بعد متن نامه‌اى است كه شيخ محمود شلتوت شيخ دانشگاه الازهر در رابطه با جواز تعبد و
عمل به مذهب شيعه اماميه اثنى عشريه صادر نموده است.
بعد متن نامه شيخ شلتوت براى محمد جواد مغنيه و سپس متن نامه عالم مجاهد محمد محمد مدنى
دانشگاه الازهر و رئيس تحريريه مجله رسالة الاسلام العالميه كه براى محمد جواد مغنيه ارسال
نموده است آمده است.
گزارش محتوا
بحث‌ها و مقالات كتاب از اينجا شروع مى‌شود:
بخش اول با نام الاسلام يجمعنا تحرير شده است.
اين بخش داراى مباحثى به شرح زير مى‌باشد:مسلمان كيست؟،فرق بين دين و مذهب،ضروريات دين و
مذهب،شيعه دوازده‌امامى،غلاة از نظر شيعه و سنّى، منابع سنّى و شيعه(قرآن و سنّت)،
نه سنّى و نه شيعه لكن...،كتب اربعه معتبر نزد شيعه مشابه صحاح ستّه نزد سنّى.
بخش دوم با نام خلافت و خليفه است.
اولين مطلبى كه زيربناى اختلاف شيعه و سنّى است مساله رهبرى و دستورهايى است كه از ناحيه اهل بيت
پيامبر اكرم ارائه شده است.جميع مسلمين اتفاق نظر يقينى دارند كه بايد به كتاب خدا عمل نمود و از
رسول اكرم پيروى كرد اما در پيروى از خاندان پيامبر(ص)راه اختلاف را مى‌پيمايند در اينجاست
كه دو دسته در مقابل يكديگر گروه‌بندى مى‌كنند و با استفاده از دلايلى يكديگر را متهم به انحراف از مسير
مى‌نمايند.شيعه در اين مورد اظهار ميدارد كه بايد از گفتار،رفتار،بيان و تقرير اهل بيت گرامى پيروى
كنيم تا دچار انحراف از اسلام نشويم و سنّى‌ها مى‌گويند خاندان پيامبر از ديگر مسلمانان مميّز و جدا
نيستند و بايد همگى مشمول رهروى و رهبرى و پيروى قرآن و رسول خدا(ص)باشند بنابراين بنيان
اختلاف در مساله رهبرى اهل بيت(ع)است.
اين بخش شامل مطلب:اختلاف مسلمانان،وصيّت پيامبر،بحثى پيرامون تسنن و تشيع،
خليفه،گفتگو با رئيس قضات در مدينه منوره مى‌باشد.
بخش سوم امامت نام دارد.
اين بخش شامل مباحث زير مى‌باشد:معنى امامت،امامت نزد شيعيان،امامت و عقل،
نصب امام،شرايط و ويژگيهاى امام
بخش چهارم ولايت اهل بيت است.
در اين بخش مباحث معناى ولايت،اقسام ولايت،ولايت جزو اصول است يا فروع،اهل بيت چه كسانى هستند،
انتخاب شدگان چه كسانى هستند،اهل بيت و زوجهاى نبى(ص)، محبّت اهل بيت،
جايگاه اهل بيت نزد مسلمانان،خصايص اهل بيت، معاويه و سبّ اهل بيت، سختيها و
دشواريهاى اهل بيت،بحث آخر در اين بخش در رابطه با سنّى و شيعه و يادآورى حادثه كربلا
است كه شيعه در هر سال در دهه محرم در هر شهر محافل ذكر از مقتل حسين بن على(ع)
را برپا ميدارد و در آن مصائب آل بيت حسين(ع)را متذكر مى‌شود سوال اين است كه آيا حسين(ع)
اعظم و اكرم است از جدش محمد(ص)پس اينهمه اهتمام براى چيست؟در اينجا شيخ محمد جواد مغنيه براى
برپايى اين مجالس عزا و ماتم سه جواب مى‌آورند.
بخش پنجم در رابطه با عصمت است.
در اين بخش بحث عصمت از نظر سنّى و شيعه مطرح مى‌شود و اختلافاتى كه در مورد است بازگو مى‌شود.
بخش ششم در رابطه با مهدى منتظر(ع)است.
در اين بخش بحث مهدى منتظر(ع)از نظر دين و عقل،احاديث مربوط به مهدى منتظر(ع)كه در كتب اهل سنى‌هاو تشيع،رابطه مهدى منتظر(ع)و ايمان، مهدى منتظر(ع)از ديدگاه سنى و شيعه و بحث آخرى كه در اين بخش آمده با
عنوان مهدويت و احمد امين است.آقاى احمد امين در سال 1954 ميلادى كتاب المهدى و المهدويه را تاليف
نمود هدف او از تاليف اين كتاب،انكار وجود مهدى(ع)و رد شيعه بود ولى محمد جواد مغنيه با آوردن شواهدى
از تناقض و اختلاف‌گوئيهاى خود مولّف در كتابش ثابت مى‌كند كه خوشبختانه او بدون اراده يا با اراده،
شيعه را در واقع يارى و تائيد نموده است و ثابت مى‌كند كه احمد امين يك نويسنده متعصب حرفه‌اى است نه نويسنده
بى‌غرض.
بخش هفتم بحث تقيّه است.
در اين بخش بحث تقيّه از نظر و ديدگاه اهل سنّت و شيعه مطرح شده است.
بخش هشتم در رابطه با ازدواج موقّت است.
اين بخش به بحث ازدواج موقّت(متعه)پرداخته شده است.هرچند علماء اسلام در مشروعيّت آن اتفاق‌نظر دارند
ولى در بقاء حكم و استدامه آن باهم اختلاف دارند.اهل سنّت معتقدند بعد از آنكه مدّتى در اوائل اسلام متعه
مباح بود جوازش نسخ گرديد و تبديل به حرمت شد ولى علماء شيعه به استناد پاره‌اى از روايات كه از طريق اهل بيت(ع)
به آنها رسيده معتقدند جواز آن نسخ نشده و حكم سابق همچنان به حال خود باقى است كه در اين بحث ما فى
متعه، موارد اشتراك ازدواج دائم و ازدواج موقّت كه 14 مورد است بيان مى‌شود و سپس موردى كه 10 مورد باشد اختلاف
بين اين دو ازدواج ذكر مى‌شود و حكم آن مورد بررسى قرار مى‌گيرد.
بخش نهم در رابطه با اختلافات بين دو مذهب است.
در اين بخش اختلاف بين اهل سنّت و شيعه در مورد عقايد و بعضى موارد ديگر مى‌آيد و اهم فروق بين سنّى‌ها و شيعيان مطرح مى‌گردد.
كه اين اختلاف بين دو مذهب يك قسم مربوط به مبادى عقيدتى مثل رويت خدا، معرفت خدا،صفات حق تعالى،بعثت انبياء و عصمت ايشان و امامت و قسم ديگر مربوط به مبادى تشريعى مثل عدالت صحابه،اجتهاد،
تصويب و تخطئه و...و از اهم فروق بين مذهب شيعه و سنى بحث جبر و اختيار،صلوات بر نبى(ع)و...و بعضى
ديگر از موارد است كه در كتاب بطور مفصّل اين اختلافها ذكر شده است.
بخش دهم اختلاف آراء و معتقدات مطرح شده است.
در اين بخش بحث سبب تعدّد فرق اسلام و مقايسه آن با ديگر اديان مطرح شده است.بحث بداء،رجعت،
بحث علم جفر، مصحف فاطمه(ع)،زياده و نقصان در قرآن،آيا تشيع مذهب فارسى است و...
بخش يازدهم
بخش آخر مربوط به افتراءهايى است كه به شيعه مى‌بندند و ناجوانمردانه به عقايد تشيع حمله مى‌كنند از جمله اين افتراءها
اصول دين نزد شيعه بر تاويل آيات قرآن قائم است و شيعيان آنچه را كه اصحاب از آنها مى‌فهمند منصرف
و برمى‌گردانند،خطر شيعه از اسرائيل شديدتر است،شيعيان قائل به تحريف قرآن هستند و...و از آنها جواب
داده مى‌شود.پس بحث فضل الشيعه آمده كه در آن مباحثى از جمله خرافات موجود كه نزد شيعه و سنى است
مطرح مى‌شود.سپس بحث شيعه و مجله افك كه به نام ؟؟؟ راية الاسلام در رياض چاپ مى‌شود و در آن شماره
پنج آن به سال 1380 هجرى آمده بدرستى كه اختلاف بين ما و بين شيعيان در اصول است بلكه آن چيز اصل اصول است كه شيعيان كافر به
خدا و رسول و روز رستاخيز هستند.در بخش ديگر كه بنام كتاب سفيانى در كتاب آمده اين كتاب در قاهره به سال
1959 ميلادى به نام ابوسفيان شيخ امويين به قلم محمد سباعى حفناوى منتشر شد يعنى پس از اشغال فلسطين
و حمله به بور سعيد در اثناء انقلاب الجزايره آنچه كه نويسنده در اين كتاب آورده به اين قرار است:
بدگويى از امير المؤمنين(ع)،زير سؤال بودن مصادر و منابع اسلامى خصوصا كتابهاى تاريخى، ستايش و ترويج كفر
و جنايت و ظلم و اخلال...در بخش ديگر استعمار و حفناوى مطرح مى‌شود و حفناوى مى‌گويد:پيامبر(ص)معاويه را
بر ابا بكر و عمر در مشورت بالاتر ميدانست و آنها را امر كرد كه به معاويه رجوع كنند و امر كرد پيامبر(ص)كه بعد از اوبا معاويه پيمان بندند زيرا او قوى و امين است و...در بخش ديگر با عنوان خدا مى‌گويد و حفناوى
مى‌گويد آمده كه حفناوى كه براى اخذ به تاريخ و صحت آن دو چيز اساسى شرط است:
يك اينكه مورخ از تعصب خالى باشد و ديگر اينكه مورخ شيعه نباشد يعنى محب پيامبر(ص)و آل او نباشد
زيرا محبّت آنها بدعت و گمراهى است در صورتى كه خداوند ميفرمايد:قل لا اسالكم عليه اجرا الاّ المودة
فى القربى.بخش ديگر با نام برگشت به اسلام است و متذكر شدن مسلمانان به اينكه آنها
خداى آنها يكى است،نبى آنها يكى است،و كتاب آنها هم يكى است و قبله آنها هم يكى است و در آخر اين بخش
دعايى از امام زين العابدين(ع)كه در صحيفۀ سجاديه آمده است به رشته تحرير درآمده.
در آخر كتاب خاتمه از محقق عبدالحسين مغنيه مطرح شده است و در آخر مصادرى كه عبدالحسين مغنيه اين
كتاب را از آنها جمع‌آورى نموده است آمده است.
فهرست موضوعات كتاب در پايان كتاب در 6 صفحه آمده است.
اين كتاب كه به زبان عربى است به فارسى ترجمه نشده است ولى مصادر و منابعى كه كتاب از آنها
گردآورى و تاليف يافته است و ترجمه فارسى شده به شرح زير مى‌باشد:
1-الشيعه و الحاكمون،تاليف محمد جواد مغنيه ترجمه بنام زمامداران خودسر، مترجم مصطفى زمانى،
تحقيق تصحيح و ويرايش محمد باقر مقدسيان و كاظم ملايى،قم،برگ شقايق،1381
2)فقه الامام جعفر الصادق(ع)،ترجمه بنام فقه دانشگاهى، مترجم مرتضى فهيم کرمانى،ج اول، مهر المؤمنين(ع)
زمستان 1381
3)على(ع)و العقل،ترجمه بنام امامت على(ع)در آئينه عقل و قرآن، مترجم محسن بهبهانى
4)اهل البيت و منزلتهم عند المسلمين،ترجمه بنام خاندان نبوت، مترجم سيد جعفر غضبان، مجله ماه نو،1341
5)الامام المهدى(ع)و العقل،ترجمه بنام زمامدار آينده، مترجم وحيد دامغانى،نشريه مكتبة الامام المنتظر(ع)،
قم،برگ شقايق،1381
6-كتاب فقه تطبيقى مذاهب پنجگانه، مترجم كاظم پور جوادى،انتشارات جهاد دانشگاهى،1372
7-هذه هى الوهابية،ترجمه بنام اين است آئين وهابيت
8-شيعه كيست و تشيع چيست؟مترجم على اكبر كسمايى،انتشارات نسبى اقبال و شركاء،1344
9-انديشه‌هاى سياسى مغنيه،لطيف راشدى
كتابهاى الشيعة فى الميزان، مقالات محمد جواد مغنيه و فى ظلال الصحيفة السجاديه-ظاهرا هنوز به فارسى ترجمه نشده باشد.
نسخه‌شناسى
كتاب حاضر چاپ اول مؤسسه عز الدين در سال 1414 هجرى و 1994 ميلادى
در يك جلد در بيروت لبنان به زبان عربى منتشر شده است.
پیوندها
مطالعه کتاب الجوامع و الفوارق بین السنة و الشیعة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور