كامل بهائی

کامل بهائی، اثر عمادالدین حسن بن علی‌محمد بن علی بن طبری، با تحقیق و تصحیح اکبر صفدری قزوینی، کتابی است در مورد سقیفه و مسائل مربوط به آن که به زبان فارسی و در قرن هفتم هجری نوشته شده است.

کامل بهائی
كامل بهائی
پدیدآورانصفدری قزوینی، اکبر (مصحح) طبرسی، حسن بن علی (نویسنده)
عنوان‌های دیگرکامل السقیفه
ناشرمرتضوی
مکان نشرتهران - ایران
سال نشر1383 ش
چاپ1
شابک964-92839-5-1
موضوعسقیفه بنی ساعده

علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت

علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - امامت
زبانفارسی
تعداد جلد1
کد کنگره
‏BP‎‏ ‎‏223‎‏/‎‏54‎‏ ‎‏/‎‏ط‎‏2‎‏ک‎‏2
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

نویسنده که از معاصران خواجه نصیر‌ طوسى‌ است، کتاب را به دستور‌ وزیر‌ بهاءالدین محمد، فرزند وزیر شمس‌الدین جوینى صاحب دیوان و حاکم اصفهان در دولت هولاکوخان نگاشته است و ازاین‌رو، به «کامل ‏بهایى» شهرت یافته است‌[۱]

نام‌ دیگر این کتاب «كامل‌ السقيفة» است. این کتاب در مدت دوازده سال نگارش یافته و تاریخ پایان تألیف کتاب، سال 675ق، است[۲]

این کتاب از جمله آثار شناخته‌شده طبری است که مورد استناد و استفاده بسیاری از محققان خاصه قرار گرفته است[۳]

خوانساری در مورد این کتاب می‌نویسد: «کامل بهائی‌ دارای سه هزار بیت است... و دارای اخبار معتبر به عربی و حکایات‌ مفید‌ به فارسی است»[۴]

ساختار

کتاب با سه مقدمه از اکبر صفدری قزوینی، ناشر و مصحح آغاز و مطالب در یک دیباچه، بیست‌وهشت باب و یک خاتمه، در یک مجلد، تنظیم شده است.

از آنجا که متن کتاب مربوط به قرن هفتم است، نثر آن سنگین و دارای لغاتی دشوار و دیرفهم می‌باشد.

گزارش محتوا

در مقدمه نخست، به شرح حال نویسنده پرداخته شده[۵]و در مقدمه دوم، نگاهی کوتاه به شرایط تاریخی زمان تألیف کتاب و خانواده جوینی شده[۶]و در مقدمه مصحح، به اقدامات تصحیحی کتاب، اشاره مختصری شده است[۷]

از جمله مباحث مطرح‌شده در کتاب می‌توان به اقسام علم، اقسام نعمت، مذاهب متعدد، دلایل امامت امیرالمؤمنین(ع) و فرزندان او(ع)، ویژگی‌های مغایر با امامت، فضیلت‌های ساختگی و برپایی سقیفه اشاره کرد.

نویسنده، کتاب حاضر را در پیرامون حقوق ازدست‌رفته حضرت شاه ولایت و سایر ائمه معصومین(ع) و اولاد آن حضرت در‌ امر‌ زمامداری مسلمین به رشته تألیف کشیده و به نوبه خود داد سخن داده است[۸]

نویسنده، این کتاب را ابتدا به‌طور علمی‌ و به‌ عبارتی مشکل نوشته بوده، ولی بعد تجدید نظری نموده و آن را به عبارت رسا و ساده برگردانیده است؛ چنان‌که خود در خاتمه کتاب می‌گوید: «و اول وضع این کتاب را بر الفاظ‌ مشکل‌ و عویص جمع کردم، اما چون نظر کردم در حیز تقلیل افاده و استفاده یافتم، ثانیا صلاح در آن دیدم که تبدیل کنم عویصات را به واضحات و معضلات را به مبینات‌ تا‌ فائده آن در زمین عجم عام گردد و در اکناف عالم شایع شود»[۹]

در پایان می‌توان گفت که این کتاب همواره یکی از مدارک بشمار می‌رفته؛ زیرا برخی از مطالب تاریخی و نکات کلامی در آن دیده می‌شود که‌ منحصر‌ به آن است و فقط باید از آن گرفت. به‌علاوه موضوعات جالب و تحقیقات مطلوبی نیز در خلال بحث‌های مختلف آمده است که‌ بسیار دلپذیر و پرمغز می‌باشد؛ با این وصف مانند هر کتاب دیگر‌ برخی‌ از‌ نقل‌های آن، مورد اعتماد دانشمندان محقق واقع نشده و با تردید و دیده انتقاد بدان می‌نگرند. درعین‌حال جای ‌‌گفتگو‌ نیست که کتاب مزبور یکی از بهترین کتب کلامی و تاریخی شیعه است‌ و مؤلف‌ از این راه خدمتی بس بزرگ به آئین پاک تشیع نموده است[۱۰]

وضعیت کتاب

فهرست مطالب و منابع مورد استفاده محقق، در انتهای کتاب آمده است.

در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع[۱۱]، به توضیح و تشریح برخی از کلمات متن پرداخته شده است[۱۲]

پانویس

  1. ر.ک: پورامینی، محمدامین، ص55
  2. همان
  3. مایل هروی، نجیب، ص115
  4. همان
  5. مقدمه اول، ص3-5
  6. مقدمه دوم، ص6-10
  7. مقدمه سوم، ص11-12
  8. دوانی، علی، ص27
  9. همان، ص28
  10. ر.ک: همان، ص27-28
  11. ر.ک: پاورقی، ص170
  12. ر.ک: همان، ص177

منابع مقاله

  1. مقدمه و متن کتاب.
  2. دوانی، علی، «با مفاخر اسلام آشنا شویم - قرن هفتم هجری/ عمادالدین طبری»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: درس‌هایی از مکتب اسلام، شماره 7، شهریور 1340 (5 صفحه، از 25 تا 29).
  3. پورامینی، محمدامین، «دختری یتیم از آل محمد در شام»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: فرهنگ کوثر، شماره 69، فروردین 1386 (8 صفحه، از 53 تا 60).
  4. مایل هروی، نجیب، «اربعین طبری»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: مشکوة، شماره 12 و 13، پاییز و زمستان 1365 (31 صفحه، از 110 تا 140).

وابسته‌ها

كامل البهائي (تعریب کتاب «کامل بهائی» اثر عمادالدین طبری)

كامل البهائي