محمد بن عثمان «دومین سفیر آفتاب»
| نام کتاب | محمد بن عثمان «دومین سفیر آفتاب» |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | دومین سفیر آفتاب |
| پدیدآورندگان | امانی، محمدحسن (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 115 /ر2 11.ش |
| موضوع | اصحاب اجماع
محدثان شیعه - سرگذشت نامه محمد بن عثمان، - 304؟ق. - سرگذشت نامه نواب اربعه - سرگذشت نامه |
| ناشر | سازمان تبليغات اسلامي |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1376 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE13668AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
محمد بن عثمان، دومين سفير آفتاب، اثر محمدحسن امانى، شرحى است از زندگى ابوجعفر محمد بن عثمان سمرى، دومين نايب خاص امام مهدى(عج)، در دوره غيبت صغرى كه حدود نيم قرن با مشكلات و سختى‌هاى اين عصر دست و پنجه نرم كرده و با ارتباط نزديك با آن سرچشمه آب حيات، شيعيان و پيروانش را نجات داده و به سوى نور و صراط مستقيم رهنمون كرده است.
كتاب به زبان فارسى و در سال 1416ق، با هدف درس‌آموزى از سيره و سلوك محمد بن عثمان و الگوگيرى از او در پيروى از امام مهدى(عج) سامان يافته است.
ساختار
كتاب با دو مقدمه از پژوهشكده باقر العلوم(ع) و مؤلف، آغاز شده و مطالب در شش گفتار به‌صورت گزارشى و داستانى، ارائه گرديده است.
نويسنده، به ترتيب با بررسى شخصيت محمد بن عثمان از ولادت تا سفارت، جلوه‌هاى زندگى او از جمله فضايل و كرامات ايشان را مورد توجه قرار داده و در ادامه، به تفصيل خاندان و تبار او و همچنين چهره‌هاى دينى و حديثى خاندان نوبختى را معرفى كرده است.
مدعيان خيره‌سر و برخورد نواب و شيعان با آنها، قيام‌ها و فعاليت تشيع در عصر دومين سفير و پرواز اين مرد آسمانى تا فردوس، از ديگر مباحث كتاب است.
گزارش محتوا
مقدمه پژوهشكده، ضمن اشاره به عالمان بزرگى مثل شيخ طوسى، ابوالعباس نجاشى، ابن شهرآشوب و... كه ضرورت شناخت و معرفى راويان حديث را احساس كرده و فرهنگ‌هاى رجالى ارزشمندى را بدين منظور پديد آورده‌اند، آشنايى با زندگى اين راويان را، دستور زندگى و راهنماى علمى همه علاقه‌مندان نشر و گسترش حاكميت قرآن و حديث دانسته است.
مقدمه مؤلف، بعد از اشاره به نام نواب اربعه، محمد بن عثمان را سفير خاص و راوى بزرگى معرفى كرده است كه سخن و سيره عملى او مورد رضاى خدا و خوشنودى امام معصوم بوده و در طول حيات پربارش، سخن و كردارى جز رضايت امام عصر(عج) از او سر نزده است.
گفتار اول، از ولادت تا سفارت اين سفير بزرگ را مورد مطالعه قرار داده و بعد از بررسى عصر ولادت، جايگاه پدر و تبار ايشان كه از نوادگان عمار ياسر مى‌باشند، نحوه پرورش و دوران كودكى وى در زمان امام هادى(ع) و چگونگى ديدار ايشان با امام زمان توضيح داده شده است.
در گفتار دوم، با اشاره به اينكه محل تولد، زمان ازدواج، نام همسر و فرزندان محمد بن عثمان، همچنان نزد اهل تحقيق مجهول است، به ذكر چند نمونه از كرامات ايشان پرداخته است، از جمله: آگاهى از مقدار اموالى كه از قم فرستاده شده بود، پيشگويى از وقايعى كه در خانه امام حسن عسكرى(ع) اتفاق افتاد، آگاهى از وظايف وكلاء و...
در جمع محدثان و روايان، بودند كسانى كه در موقعيت‌هاى سخت عصر خويش كه نقل حديث ممنوع و ابزار ثبت آن ناياب بود، با علاقه و همت بلند خويش، احاديث را محافظت كرده و به نسل‌هاى بعد منتقل نمودند؛ راويانى كه در عصر محمد بن عثمان، با يادداشت و به‌خاطرسپارى سخنان و شيوه عملى ايشان، در نشر آيين نبوى و علوم اهل بيت(ع) سهم بسازيى داشته‌اند.
نويسنده در گفتار سوم، به شرح حال مختصرى از چهره‌هاى برجسته ايشان پرداخته است، از جمله: عبدالله جعفر حميرى، محمد بن همام بغدادى، احمد بن ابراهيم نوبختى و...
در عصر سفارت محمد بن عثمان، افرادى ادعاى بابيت امام زمان(عج) را مى‌كرده و به‌دورغ خود را نايب آن حضرت مى‌خواندند، اما به‌زودى رسوا شده و مورد لعن و نفرين صاحب الامر(عج) و شيعيان قرار گرفتند و گفتار چهارم، به نام برخى از آنها اشاره كرده و به اختصار، به شرح حال ايشان پرداخته است، از جمله: محمد بن نصير نميرى، احمد بن هلال، ابوطاهر محمد بن على بن بلال و ابوبكر بغدادى.
در اين گفتار، به نام و شرح حال مختصرى از خلفاى عباسى كه در عصر محمد بن عثمان، زمام خلافت را در دست داشتند، اشاره شده است كه عبارتند از: احمد بن جعفر ملقب به معتمد، برادرش معتضد، مكتفى فرزند معتضد و مقتدر برادر مكتفى.
در عصر نيابت محمد بن عثمان، در گوشه و كنار سرزمين‌هاى اسلامى، انقلاب‌هايى به وجود آمد كه بيشتر با اعتقاد زيدى يا اسماعيلى بوده و رابطه‌اى هم با سفراى امام زمان(عج) نداشت، زيرا تأييدى از طرف محمد بن عثمان نسبت به اين حركت‌ها نشد و چنين هم نبود كه سران جنبش بخواهند با نظر امام زمان(عج) به چنين كارهايى اقدام كنند.
براى بهتر شناخته شدن عصر دومين سفير، گفتار پنجم، به توضيح و بررسى پاره‌اى از اين قيام‌ها و فعاليت‌ها پرداخته است كه عبارتند از: علويان در شمال ايران، صفاريان در خراسان، حمدانى‌ها در موصل، علويان در آفريقا و قرامطه در بحرين.
آخرين گفتار، به نحوه مطلع شدن و آمادگى محمد بن عثمان براى سفر آخرت، مدت سفارت و چگونگى تشييع او توسط شيعيان اشاره كرده و در پايان، برخى دعاها و زياراتى كه از وى در مورد حضرت صاحب وارد شده را همراه با ترجمه ذكر كرده است.
وضعيت كتاب
كتاب، يازدهمين عنوان از مجموعه «راويان نور» است كه به شرح زندگى اصحاب عترت(ع) پرداخته است.
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع و مآخذ در انتهاى كتاب آمده است.
پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص دارد.
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب؛
- پارسا با مشاركت بنياد فرهنگى حضرت مهدى موعود(عج) و انتشارات مسجد جمكران، (1388)، «امام مهدى(عج) در آينه قلم كارنامه منابع پيرامون امام مهدى(ع) و مهدويت»، قم، مؤسسه اطلاع‌رسانى اسلامى مرجع، ج 1 ص 149.
پیوندها
مطالعه کتاب محمد بن عثمان «دومین سفیر آفتاب» در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور