القرآنيون و شبهاتهم حول السنة

القرآنیون و شبهاتهم حول السنة، از آثار استاد دانشکدهٔ تربیت در دانشگاه اُمّ القری (طائف)، خادم حسین الهی‌بخش پژوهشی است که گروه «قرآن‌بسندگان» (معتقدان به حسبنا کتاب الله و بی‌اعتنایان به احادیث و سنت اسلامی) را معرفی و نقد می‌کند و به شبهات آنان در زمینه حجیت روایات پاسخ می‌دهد. این کتاب، در اصل پایان‌نامه دانشگاهی دوره کارشناسی ارشد نگارنده در رشتهٔ عقیده دانشکدهٔ شریعت و مطالعات اسلامی دانشگاه ملک عبدالعزیز (مکهٔ مکرمه) بود. خادم حسین الهی‌بخش نخست عنوان «فرقة أهل القرآن بباكستان و موقف الإسلام منها» را برای آن برگزید ولی بعد آن را تغییر داد تا به‌طور جامع‌تری با افکار این فرقه و شبهات آن‌ها تناسب داشته باشد. در این اثر، شبهات فرقه «طلوع اسلام» و رهبر آن، غلام احمد پرویز مطرح و پاسخ داده می‌شود.

القرآنيون و شبهاتهم حول السنة
پدیدآوران	الهی بخش، خادم حسین (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	دراسا‌ت‌ في‌ الفرق‌
ناشر	مکتبة الصدیق
مکان نشر	عربستان - طائف
سال نشر	1421ق - 2000م
چاپ	2
موضوع	اسلام - فرقه‎ها - قرآنیون - تفسیر قرآن به قرآن
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	7الف4ق 244 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

• هدف نویسنده از پرداختن به موضوع «قرآن‌بسندگان»، که در قرن چهاردهم هجری در هند و پاکستان ظهور کرد، دفاع قاطع از سنّت نبوی به عنوان دومین منبع تشریعی در اسلام پس از قرآن کریم است. مهم‌ترین اهداف این پژوهش عبارتند از:

1. دفاع از سنّت: حمایت از سنّت به عنوان مصدر ثانی تشریع و تبیین حجّیت آن در مقابل کسانی که آن را انکار می‌کنند.
2. استقصای شبهات: بررسی جامع و تفصیلی شبهاتی که «قرآن‌بسندگان» پیرامون سنّت مطرح کرده‌اند، با هدف پاسخ‌گویی علمی و اثبات بطلان ادعاهای آنان.
3. هشدار به جوانان: آگاهی دادن به جوانان مسلمان که ممکن است بدون سوء نیت تحت تأثیر این شبهات قرار گیرند، و ارائهٔ حق به شکلی واضح و با مهارت بالا.
4. پرده برداشتن از واقعیت فرقهٔ «قرآن‌بسندگان» به منظور خنثی کردن طرح‌های آنان و کمک به کسانی که مخلصانه به دفاع از دین می‌پردازند.

• نویسنده در این پژوهش از روش تحلیلی و نقّادی بهره برده است. روش کار او شامل سه مرحلهٔ اصلی است: عرضهٔ دیدگاه‌ها، مناقشهٔ علمی و استدلال. نویسنده از دلایل نقلی و عقلی برای نشان دادن ضعف و عدم موضوعیت استدلال‌های «قرآن‌بسندگان» استفاده کرده است. نویسنده اشاره می‌کند که نبود منابع اصلی «قرآن‌بسندگان» به زبان عربی، کار تحقیق را دشوار ساخته است. این امر او را وادار کرد تا به ترجمه و تلخیص محتوای مورد نیاز بپردازد....

ساختار و محتوا

• این اثر از مقدمه و 2 بخش و خاتمه به ترتیب ذیل تشکیل شده است:
• مقدمه نویسنده: (معرفی اجمالی اهداف، روش و فصول رساله حاضر)
• بخش اول: تاریخ قرآن‌بسندگان: این بخش به ریشه‌های فکری انکار سنّت از قدیم تا عصر حاضر می‌پردازد. در این باب، ابتدا تاریخچهٔ فرقهٔ قرآن‌گرایان و چهره‌های اصلی آن مانند عبد الله چکراوی و غلام احمد پرویز (فرقهٔ طلوع إسلام) معرفی می‌شوند. سپس ریشه‌های تاریخی انکار سنّت در میان فرقه‌های کهن اسلامی (شیعه، خوارج، معتزله) و سپس متفکران شبه قارهٔ هند مانند سید احمد خان و «چراغ علی» تحلیل می‌شود.
• بخش دوم: دیدگاه‌های قرآن‌بسندگان و نقد آن‌ها: این بخش قلب پژوهش است و به نقد جامع دیدگاه‌های قرآن‌گرایان در چهار فصل می‌پردازد: بررسی شبهاتی نظیر «حسبنا كتاب الله» و ادعای عدم تشریع بودن سنّت در عهد نبوت، بررسی اصول تفسیری آن‌ها، از جمله اعتماد کلّی بر لغت عربی در تفسیر مفردات (مانند نماز و زکات) و نظریه‌های خاصی چون نظام اقتصادی اشتراکی، نقد آرای اعتقادی مانند مناقشهٔ دیدگاه‌های آن‌ها در مورد شرک، عرش الهی (که آن را مجازی می‌دانند)، انکار معجزات و خارق عادت، عصمت پیامبر، و دیدگاه‌هایشان دربارهٔ ولادت و بازگشت عیسی بن مریم، نقد آرای فقهی مثل بررسی مخالفت‌های آن‌ها در عبادات (مانند نماز، زکات و روزه و در معاملات مانند حدود شرعی و تعدد زوجات).
• خاتمه: (خلاصه و نتیجه‌گیری نهایی پژوهش).

نمونه مباحث

• نتایج و یافته‌های کلیدی: نویسنده در بخش خاتمه تأکید می‌کند که تمامی ادعاهای «قرآن‌بسندگان» با تکیه بر ادلهٔ نقلی و عقلی باطل شده‌اند. برخی از مهم‌ترین نتایج به دست آمده عبارتند از:

1. وابستگی فکری: جریان قرآن‌گرایان، نتیجهٔ طبیعی دیدگاه‌های حرکت سید احمد خان است که در پی تلفیق نظریه‌های علمی با حقایق شرعی بود.
2. تأثیر استعمار: رفتار استعمارگران انگلیسی با سیاست «تفرقه بینداز و حکومت کن» (فرّق تسد)، یکی از عوامل اصلی تشویق نظریه‌های غربی منحرف در درون اسلام بود.
3. مبانی ضعیف: شبهات آنان بر پایهٔ استدلال‌های سخیف و غیرموضوعی استوار است، نه بر فهم صحیح نصوص شرعی.
4. فعال‌ترین فرقه: در میان فرقه‌های معاصر، گروه طلوع إسلام به رهبری غلام احمد پرویز فعال‌ترین جریان بوده و بیشترین آثار مکتوب را تولید کرده است. در نهایت، نویسنده امید دارد که این پژوهش دست کم باب جدیدی را پیش روی پژوهشگران باز کرده باشد تا به تکمیل آن بپردازند.

منابع مقاله

• مقدمه و متن کتاب.