معجم شعراء الحسین علیه‌السلام

معجم شعراء الحسین علیه‌السلام، از آثار نویسنده و سخنور و امامت‌پژوه معاصر، جعفر هلالی دانشنامه‌ای تخصصی است و اشعار عاشورایی و شخصیت شاعرانی را می‌شناساند که سعادت عرض ارادت به سرور شهیدان(ع) را یافتند و به زبان عربی در باب قیام الهی و شخصیت امام حسین علیه‌السلام و یاران شهیدش به آفرینش هنری پرداختند و شعری سرودند و آرمان‌های والای او را تبیین کردند. این کتاب، دائرةالمعارفی غنی و مستند است که نشان می‌دهد چگونه حماسه خونین حسینی، دریایی بی‌کران از هنر، ادبیات و فرهنگ پدید آورد که مرزهای زمان، جغرافیا، زبان و مذهب را درنوردید. نویسنده نه تنها به ادبیات عاشورایی خدمت کرده، بلکه پنجره‌ای به سوی درک ابعاد الهی، انسانی و جهانی قیام سرور جوانان بهشتی(ع) گشوده است؛ قیامی که پیامش؛ آزادگی، عدالت‌خواهی، مقاومت و فداکاری در راه خدا، برای همیشه در تاریخ زنده می‌ماند و زندگی و امید می‌آفریند.

معجم شعراء الحسین علیه السلام
پدیدآوران	هلالی، جعفر (نويسنده) فضلی، عبدالهادی (مقدمه) موسسة أم القری للتحقیق و النشر (گردآورنده)
ناشر	دار الهدی ** مؤسسة ام القری للتحقيق و النشر ** مهر امیرالمؤمنین (علیه‎السلام)
مکان نشر	ایران - قم ** لبنان - بیروت
سال نشر	1379ش - 1380ش - 1381ش - 1385ش - 1421ق - 1425ق - 2002م - 2004م - 2006م
چاپ	1
شابک	‎964-5902-18-5
زبان	عربی
تعداد جلد	5
کد کنگره	/م43 ح53 2602 PJA
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

• جعفر هلالی با بیان اینکه این اشعار را برای استفاده خودم در سخنرانی‌های مجالس سوگواری شهادت امام حسین علیه‌السلام آماده کرده بودم و قصد انتشارش را نداشتم، افزوده است: ولی با پیشنهاد و اصرار برادرم دکتر عبدالهادی فضلی آن را به صورتی که می‌بینید، تنظیم کردم.
• فقیه و نویسنده فعال معاصر، دکتر عبدالهادی فضلی (۱۳۱۴- ۱۳۹۲ش)، مقدمه‌ای مفصل و ارزنده بر این اثر نوشته و به بحث درباره تاریخ، عوامل و چگونگی پیدایش اشعار در وصف امام حسین علیه‌السلام و یارانش پرداخته و شخصیت علمی پژوهشی جعفر هلالی را تأیید کرده و کتابش را ستوده و از جمله چنین نوشته است: نویسنده بزرگوار برای تولید این دانشنامه ارزشمند و جامع و جمع‌آوری اشعار آن، بیش از سی سال از عمرش را صرف کرد....
• جعفر هلالی تأکید کرده است که روش تنظیم مطالب این اثر، الفبایی و بر اساس نام شاعران است.

ساختار و محتوا

• این اثر از 5 جلد به ترتیب ذیل تشکیل شده است:
• جلد اول: نویسنده، نخست به شخصیت و سیره امام حسین علیه‌السلام می‌پردازد و آنگاه بحثی جامع درباره شعر ارائه می‌دهد و انواع و اهداف شعر در جاهلیت و اسلام و دیدگاه پیامبر(ص) و امامان اطهار(ع) را درباره آن تشریح می‌کند و سخنانی درباره ارتباط امام حسین علیه‌السلام با شعر و ویژگی‌های شعر شیعی می‌نویسد.
• جلد دوم: معرفی شاعران حسینی از «ابراهیم احمد یافعی» تا «ابراهیم بلادی» و استدراک (ابراهیم عریض)
• جلد سوم: معرفی شاعران حسینی از «ابن شوّاق إسنائی» تا «ابن رُزِّیک»
• جلد چهارم: معرفی شاعران حسینی از «ابن مکی نیلی» تا استدراک «ابن سنا ملک»
• جلد پنجم: معرفی شاعران حسینی از «ابوالعلاء معرّی» تا «ابوتمام طائی».

نمونه مباحث

• «ابراهیم محمد جواد» او در سال ۱۹۲۷ میلادی در شهر «فوعه» از توابع استان ادلب متولد شد. او دبیرستان صنعتی را در سال ۱۹۵۷ میلادی و دبیرستان عمومی در رشته دینی را در سال ۱۹۶۲ میلادی به پایان رساند و در سال ۱۹۶۸ میلادی از دانشکده شریعت دانشگاه دمشق فارغ‌التحصیل شد. او اکنون کارمندی است که از سال ۱۹۶۱ میلادی در شرکت سوخت مشغول به کار است. او به ادبیات، سرودن شعر و نوشتن در موضوعات مختلف علاقه‌مند است. از جمله دست‌نوشته‌های اوست: ۱- دیوان شعر. ۲- خطوط اصلی در اقتصاد اسلامی.
• شعر «ابراهیم محمد جواد» در وصف امام حسین علیه‌السلام: ما از این شاعر یک قصیده نقل کرده‌ایم که در وصف امام حسین علیه‌السلام سروده است و شاید اشعار دیگری نیز داشته باشد، زیرا ما به دیوان او دسترسی پیدا نکرده‌ایم. وی با عنوان «امام حسین علیه‌السلام در کربلا» چنین سروده است:

جنود الحق ضجُّوا بالنحيب		على قمر تسربل بالشُّعوبِ
و طوَّفوا حول طودٍ قد تهاوى		و خضَّبَ شيبَهُ سيلُ الصَّبيبِ
و عوّجوا نحو خيمة آل طه		و عزّوا زينباً بأخ حبيبِ.

• ترجمه شعر: سپاهیان حق گریستند و بر آن ماه که در غبار و خون پوشیده شد، ناله کردند. و بر گرد کوهی که فروریخته بود، حلقه زدند؛ کوهی که سیلاب خونابه‌ها محاسن سپیدش را رنگین کرد. و به سوی خیمه آل طه شتافتند و زینب را با برادری دوست‌داشتنی تنها گذاشتند.

منابع مقاله

• مقدمه و متن کتاب.