فرضیه بازگشت روح تحت بررسی دقیق
فرضيه بازگشت روح تحت بررسی دقیق، اثر پژوهشگران علوم قرآنی و تفسیر محمدهادی معرفت (۱۳۰۹- ۱۳۸۵ش)، است که با ترجمه سید نصرالله آیتی مقدم عرضه شده است. این کتاب به بررسی دقیق و موشکافانه فرضیه بازگشت روح (تناسخ) میپردازد. نویسنده آرای مکاتب قدیم و جدید، بهویژه دیدگاه آلان کاردک(1804-1869م) (فیلسوف بزرگ تناسخی عصر اخیر)، را ارزیابی کرده و دلایل ابطال این فرضیه را بر مبنای فلسفه، علم و دین اقامه میکند.
| فرضیه بازگشت روح تحت بررسی دقیق | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | معرفت، محمدهادی (نويسنده) آیتی مقدم، نصرالله (مترجم) |
| ناشر | مؤسسه امام صادق علیهالسلام |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /م6ف4 222/8 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب در سه بخش اصلی تنظیم شده است: بخش اول به تشریح نظریه تناسخ در مکاتب قدیم و جدید پرداخته، بخش دوم به بررسی دلایل موافقان از جنبه فلسفی، علمی، روانشناسی و روانکاری میپردازد و بخش سوم دلایل بطلان نظریه تناسخ را از سه نقطهنظر فلسفی، علمی و دینی اقامه میکند.
سبک نگارش
نویسنده با هدف دستیابی به حقیقت، بهدوراز شتابزدگی، به سراغ مسائل رفته و در عنوان کتاب تأکید دارد که این فرضیه را «تحت بررسی دقیق» قرار داده است. وی از براهین عقلی و فلسفی (مانند آرای ابن سینا (370-428ق) و صدرالمتألهین(979-1050ق))[۱] یافتههای روانشناسی و روانکاوی و همچنین آیات قرآنی برای اثبات مدعای خود استفاده میکند[۲].
گزارش محتوا
بخش نخست: شرح نظریه تناسخ این بخش به تبیین فرضیه بازگشت روح در مکاتب پیشین و معاصر میپردازد. در مکتب قدیم، پنج فرضیه اصلی در خصوص بازگشت روح مطرح شده است (از جمله بازگشت به بدن انسان (تناسخ)، حیوانات (مسخ)، نباتات (فسخ)، و جمادات (رسخ)). در مقابل، سیر صعودی روح نیز به عنوان مسیر تکامل و ترقی مطرح شده است. در مکتب عصر جدید که عمدتاً بر آرای آلان کاردک متمرکز است، بازگشت روح وسیلهای برای آزمایش و تکمیل کمالات دانسته میشود. هدف این بازگشت مکرر، فراهمآوردن فرصت برای روح است تا با کسب تجارب زندگی، به رشد عقلی و اخلاقی برسد و به اوج کمال انسانی نایل شود[۳].
بخش دوم: بررسی دلایل موافقان در این بخش، دلایل و شواهد ارائهشده توسط پیروان تناسخ، بهویژه مکتب کاردک، مورد ارزیابی قرار میگیرد. این شواهد شامل شش پرسش اصلی (مانند علل تفاوت افراد در استعداد، تربیت، و امکانات زندگی) و نیز پیامها و داستانهایی است که مدعیان تناسخ برای اثبات مدعای خود نقل میکنند. نویسنده این دلایل را به طور دقیق بررسی میکند و نشان میدهد که مکتب تناسخ در ارائه دلیل قاطع علمی یا فلسفی ناتوان است. در نقد پیامها و داستانها (مانند پیام کودک رنجور و ژان خیره بخت)، عوامل روانشناختی جایگزین مانند تجسّم خیال (توهمات)، اختلال حافظه (فراموشی یا یادآوری غیرواقعی) و القای خیال (هیپنوتیزم) را مطرح میکند. نتیجه کلی این بخش آن است که فرضیه تناسخ بهتنهایی نمیتواند مشکلات و اختلافات موجود در زندگی بشر را حل کند و شواهد ارائه شده، فاقد اصالت و دلیل قاطع [۴].
بخش سوم: ابطال فرضیه بازگشت روح: این بخش شامل براهینی است که نظریه تناسخ را از دیدگاههای فلسفی، عقلی و دینی باطل میسازد. براهین ویژه فلسفی: پنج برهان از فلاسفه برجسته اسلامی (شامل ابن سینا، خواجه نصیرالدین طوسی(579-653ش)، تفتازانی(722-792ق)، ابن حزم(384-456ق) و صدرالمتألهین) مطرح میشود. برهانها اغلب بر اساس اصل تناسب میان روح و بدن و تلازم آن دو در هنگام آفرینش استوارند. بهعنوانمثال، برهان ابن سینا تأکید دارد که هر روحی برای بدن خاص خود مهیا شده و بازگشت به بدن دیگری، تخصص و تدبیر روح را نقض میکند.
براهین عام فلسفی: براهینی مانند برهان ارتقا و برهان تناسب نشان میدهند که تناسخ با قوانین طبیعی ترقی و تکامل سازگار نیست.
ادله دینی: با بررسی فرازهایی از قرآن مجید، نویسنده نتیجه میگیرد که آیات، بازگشت مکرر به دنیا را بعد از مرگ رد میکنند. برخی از مفسرین و علمای اسلام (مانند صدرالمتألهین) نیز تناسخ را باطل دانستهاند و آیات مربوط به حیاتوممات را به صورتی تفسیر میکنند که مغایر با عقیده بازگشت روح نباشد. این بخش در نهایت تأکید میکند که دلایل بطلان تناسخ از نظر فلسفی و دینی، قویتر و محکمتر از دلایل اثبات آن است[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.