در نگاه ایرانشهری
در نگاه ایرانشهری تألیف نصرالله پورجوادی (متولد ۱۳۲۲ش)؛ این کتاب مجموعهای از مقالاتی است که نویسنده در یک دهه گذشته نوشته و اغلب آنها در نشریات مختلف چاپ شده است. این مقالات با نگاهی فلسفی به تاریخ فرهنگ ایران و بزرگان ایرانی میپردازد و تمرکز اصلی آن بر اندیشه ایرانشهری و به ویژه ابوالعباس ایرانشهری، نخستین فیلسوف ایرانشهری در دوره اسلامی است.
| در نگاه ایرانشهری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | پورجوادی، نصرالله (نویسنده) |
| ناشر | اگر |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1403 |
| چاپ | اول |
| شابک | 978-622-7695-87-8 |
| موضوع | فلسفه -- مقالهها و خطابهها، ایرانشهری، محمدبن محمد، قرن ٣ق. -- نقد و تفسیر -- مقالهها و خطابهها، فلسفه -- کتابهای نقدشده -- مقالهها و خطابهها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | B٢٩ |
ساختار
این کتاب در دو بخش اصلی شامل مقالات تاریخ اندیشه ایرانشهری و نقد کتابها تنظیم شده است.
گزارش کتاب
کتاب "در نگاه ایرانشهری" اثر نصرالله پورجوادی، مجموعهای ارزشمند از مقالاتی است که با نگاهی فلسفی به بررسی تاریخ فرهنگ ایران و بزرگان ایرانی میپردازد. این اثر در دو بخش اصلی تنظیم شده است: بخش اول شامل مقالاتی در تاریخ اندیشه ایرانشهری و بخش دوم به نقد و بررسی کتابهای مختلف اختصاص دارد.
در بخش اول، نویسنده به بررسی اندیشههای ابوالعباس ایرانشهری، نخستین فیلسوف ایرانشهری در دوره اسلامی، پرداخته است. ایرانشهری که گفته میشده ادعای پیغمبری نیز میکرده، فیلسوفی با گرایشهای اشراقی بوده که معتقد به دوگانگی نور و ظلمت بوده است. پورجوادی در سه مقاله جداگانه به تحلیل عقاید و عناوین کتابهای ایرانشهری پرداخته و نشان داده که او فلسفه و دین را یکی میدانسته و معتقد بوده هر قومی باید دین و فلسفه خاص خود را داشته باشد.
مقاله "هستیداد نخستین کتاب پارسی در هستیشناسی" به بررسی کتابی از ایرانشهری میپردازد که گفته شده توسط فرشته وحی به او نازل شده بود. نویسنده نشان میدهد که این فرشته وحی برای ایرانشهری همان "عقل فعال" مورد نظر فلاسفه بوده است. مقاله "در بارگاه مهر: میثاق نور و ظلمت در نوروز و مهرگان" تفسیری از جمله ایرانشهری درباره پیمان نور و ظلمت با خدا در نوروز و مهرگان ارائه میدهد.
مقالات دیگر این بخش به موضوعات متنوعی همچون "نگاه افلاطونی به عهد الست"، "سخن بایزید بسطامی درباره ذات و صفات حق"، "گوشتخوارشدن انسان از نظر فردوسی" و "فلسفه اخلاق از نظر سعدی در بنیآدم اعضای یکدیگرند" میپردازند. در مقاله مربوط به سعدی، نویسنده با استناد به تحقیقات مجتبی مینوی نشان میدهد که مصراع "بنیآدم اعضای یکدیگرند" بیانگر پیوند انداموار انسانها با یکدیگر است.
در بخش دوم کتاب که به نقد و بررسی کتابها اختصاص دارد، نویسنده پنج کتاب مهم را مورد تحلیل قرار داده است. نخست کتاب "در کشاکش دین و دولت" اثر محمدعلی موحد که تاریخ ایران در صدر اسلام را بررسی میکند. سپس کتاب عبدالرحمن بدوی درباره متفکران آزاداندیش ایرانی مانند ابن مقفع و زکریا رازی نقد شده است. پورجوادی بر این باور است که آزاداندیشی این متفکران نشان از رویارویی اندیشه ایرانشهری با مسائل وارد شده به فرهنگ ایرانی در قرون اولیه اسلامی دارد.
کتاب "بیان الأدیان" اثر ابوالمعالی فقیه بلخی نیز در این بخش مورد بررسی قرار گرفته که کهنترین اثر پارسی درباره ادیان و مکاتب فکری و فلسفی محسوب میشود. نقد کتاب "فلسفه کلبیون" و کتاب "نیچه، عرفان و فرهنگ ایرانی" دیگر مقالات این بخش هستند که در آنها نویسنده به بررسی ارتباط اندیشههای نیچه با عرفان و حکمت ایرانی پرداخته است.
این کتاب با ارائه تحلیلی عمیق از اندیشه ایرانشهری و بررسی انتقادی آثار مهم، سهم مهمی به شناخت بهتر تاریخ فلسفه و فرهنگ ایران دارد.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات