نفحات عاشوراء

نفحات عاشوراء (10)، نوشتاری از خطابه‌های فاخر ساعدی است که بخش دهم از مجموعه «نفحات عاشوراء» است. این اثر دربارۀ فضیلت‌ها و ابعاد نهضت امام حسین(ع) و اصحاب ایشان نگاشته شده است. موضوع اصلی آن ارائه مجموعه‌ای از مجالس و سخنرانی‌های منبری پیرامون وقایع عاشورا، تبیین اهداف قیام و دفاع از سیره اهل‌بیت(ع) است.

نفحات عاشوراء
پدیدآوران	ساعدی، فاخر (نويسنده) آل نور، نعمه (مصحح)
عنوان‌های دیگر	نفحات عاشوراء (10) [ده]
ناشر	طوبای محبت
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1431ق
چاپ	1
شابک	‎978-964-8894-45-5
موضوع	حسین بن علی (ع)، امام سوم، 4 - 61ق. - سوگواری‏ها - شعر مذهبی عربی - قرن 14 - واقعه کربلا، 61ق. - واقعه کربلا، 61ق. - شعر - وعظ
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/س2ن7 41/5 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

انگیزه نگارش

فاخر ساعدی خواسته است که با ارائۀ این خطابه‌ها و بازنویسی آن‌ها خدمتی به عموم مردم، به‌ویژه خادمان منبر حسینی کرده باشد.

ساختار

این کتاب به‌صورت مجالس عزاداریِ «شب‌وروز» سازماندهی شده است که بیست مجلس را شامل می‌شود و بر اساس ترتیب روزها (مانند روز اول، دوم، سوم، چهارم، و پنجم) و معمولاً در قالب دو مجلس (اول و دوم) در هر روز ارائه شده‌اند.

سبک نگارش

شیوه نگارش «نفحات عاشوراء» دارای ویژگی‌های اصلی زیر است:

1. استناد قوی به متون دینی و روایی: فاخر در سراسر متن، مباحث را با نقل از احادیث نبوی و روایات ائمه(ع)، به ویژه منابع معتبر شیعه، مستند می‌سازد.
2. سبک خطابی و منبری: مطالب در قالب «محاضرات» یا سخنرانی‌های مجلسی تنظیم شده‌اند که برای ایراد در منبر حسینی مناسب است و دارای لحنی استوار و تأثیرگذار است.
3. تقسیم‌بندی موضوعی دقیق: مباحث به ویژه در خطبه‌های اصلی به چند محور (المحاور) یا نکته (نقاط) تقسیم می‌شوند و برای فهم بهتر، با عناوین «أولاً، ثانیاً، ثالثاً...» ساماندهی شده‌اند.
4. استفاده وسیع از ادبیات و شعر: فاخر برای افزایش تأثیر عاطفی و بیانی، از انواع قالب‌های شعری به‌ویژه از «مجرّدات»، «ابوذیّه» و «تخمیس» استفاده می‌کند که بیشتر در ابتدا یا انتهای مجالس می‌آیند.
5. تمرکز بر جنبه‌های عقیدتی و تربیتی: هدف این مجالس تنها ذکر مصیبت نیست، بلکه تبیین مبانی عقیدتی، فضائل اهل بیت(ع) است

گزارش محتوا

فاخر مقدمه کتاب را با حمد و صلوات آغاز می‌کند و نهضت امام حسین(ع) را به‌عنوان «ثورة عظیمة ذات أبعاد متعدّدة» (انقلابی بزرگ با ابعاد مختلف) معرفی می‌نماید به‌گونه‌ای که جمع‌کنندۀ عبرت و غیرت است و ریشه در انقلاب انبیا دارد. او اثر خود را آسان‌کنندۀ کار خطابه برای خادمان منبر حسینی برمی‌شمرد.

در اینجا نمونه‌ای از کار فاخر ساعدی، برای فهم شیوۀ خطابی او بررسی می‌شود:

مجلس شب اول این مجلس با عنوان «الیوم الأول، المجلس الأول» و با اشعاری حماسی و مرثیه‌سرایی (مجرّدات و ابوذیّه) آغاز می‌گردد. خطیب در این خطابه، بر فضیلت گریه و سوگواری برای امام حسین(ع) تمرکز دارد. ref>ر.ک: همان، ص32-15</ref>

سبک و ادبیات خطابه: فاخر با ادبیاتی قوی و تأثیرگذار، بر محوریت روایات و احادیث سخن می‌گوید و تأکید می‌کند که حتی ائمۀ پیشین نیز بر مصیبت امام حسین(ع) گریسته‌اند. وی سپس به بررسی «شعر» به عنوان یکی از مهم‌ترین راه‌های تحریک عبرت و اشک (من أهم الطرق التی تثیر العبرة) می‌پردازد. خطیب ویژگی‌های اصلی تأثیرگذاری شعر بر روان انسان را برمی‌شمارد؛ از جمله اینکه شعر به دلیل موسیقی، وزن و ایقاع خاص خود بر احساسات اثر می‌گذارد، عواطف را تهییج می‌کند، و به دلیل ساختار کوتاه و عمیق، سریعاً در قلب نفوذ می‌کند. او همچنین به سیره ائمه(ع) در توجه به شعرا، مانند تجلیل از جعفر بن عفان الطائی و دیگران اشاره می‌کند تا به اهمیت این سبک تأکید نماید

سبک کلی خطابه، ترکیبی از نقل‌های تاریخی و روایی، همراه با تحلیل عمیق و منطقی برای اثبات ضرورت گریه و مرثیه‌سرایی است.

پاورقی‌های کتاب بیشتر به منابع حدیثی و تاریخی شیعه استناد دارند. برخی از مهم‌ترین منابع عبارتند از: بحار الأنوار، كامل الزیارات، جوامع احادیث الشیعة، وسائل الشیعة، مناقب آل أبی طالب، مقتل‌الحسین، شرح نهج البلاغة، أعیان الشیعة، الغدیر و الدر المنضود.

منابع مقاله

1. متن کتاب