شميم رحمت
شميم رحمت ، از آثار نویسنده و پژوهشگر معاصر ایرانی، شهابالدین ذوفقاری (متولد اصفهان 1340ش) است که به تفسیر ترتیبی قرآن کریم میپردازد و آیات را به ترتیب حضورشان در مصحف شریف تبیین و تحلیل میکند. نویسنده میکوشد تا فهم کلام الهی را برای مخاطب امروزی آسان سازد و او را به تدبر و تفکر فعال در معنا و مقصود آیات ترغیب نماید.
| شميم رحمت | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ذوفقاری، شهاب الدین (نويسنده) |
| ناشر | کانون پژوهش |
| مکان نشر | ایران - اصفهان |
| سال نشر | 1399ش - 1400ش - 1401ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-622-7062-19-9 |
| موضوع | تفاسیر شیعه - قرن 14 - قرآن -- ترجمه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 5 |
| کد کنگره | 8ش9ذ 98 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- شهابالدین ذوفقاری با تأکید بر آنکه قرآن کتابی است که خدای رحمان بر پیامبری که او را «رحمت برای جهانیان» نامیده، فروفرستاد تا دروازه رحمت را به روی عموم انسانها بگشاید، افزوده است:
- شرح و بیان مراد خداوند در آیات قرآن که تفسیر نام دارد، در اصل کار رسول خدا(ص) است و اوصیای آن حضرت، که باب علم نبی هستند، و جز به مدد روایات آن بزرگواران نمیتوان به معانی ژرف قرآنی دست یافت.
- قرآن خردمندان را مخاطب گرفته و همواره آنان را دعوت به تدبّر و تفکر میکند و کسانی را که برای فهم آیات تلاش نمیکنند، مورد سرزنش قرار میدهد.
- نتیجه اینکه کوشش برای فهم قرآن باید تحت اشراف معنوی معلمان بزرگ این کتاب یعنی خاندان عصمت و طهارت باشد و این یک قاعده علمی و عقلانی است؛ همانطور که قرآن نیز میفرماید: «فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ» «پس اگر نمیدانید از اهل ذکر بپرسید.»
- در مجموعه حاضر که «شمیم رحمت» نام گرفته، از یک روش تفسیری جامع (شامل تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر روائی و تفسیر ادبی و عقلی) استفاده شده است تا جرعهای از معانی و معارف قرآنی در اختیار علاقهمندان قرار گیرد.
- برای استفاده بهتر از این کتاب توجه به نکات زیر مفید است:
- معنا و تفسیر هر آیه به طور جداگانه بررسی شده، هیچ دستهبندی خاصی برای آیات انجام نگرفته و تنها در مواردی که دو آیه به شدت به هم وابسته بوده به طور پیوسته مطالعه شده است.
- برای هر آیه سعی شده است تا ترجمهای گویا و روان با استفاده از حدود ۱۰ ترجمه برگزیده قرآن ارائه شود و بنابراین ترجمه آیات در حقیقت یک کار جمعی است که نویسنده گاهی نقش مترجم و گاهی نقش ویرایشگر در آن دارد.
- پس از ترجمه هر آیه، بدون اینکه عنوان جدیدی باز شود، دورنمائی از معنای آیه شریفه عرضه شده تا ذهنیت یا پرسش لازم در خواننده ایجاد شود و ارتباط آن آیه با آیه پیشین نیز بر او معلوم گردد.
- در بخش واژهها کلمات تازهای که در هر آیه به کار رفته، با استفاده از منابع اصیل لغت ریشهیابی و معنا شده است. در این قسمت نویسنده به ندرت اظهار نظر کرده و کمتر از خود چیزی افزوده، بلکه عموما عین عبارات لغتشناسان آمده است. همچنین واژههایی که در آیه مورد مطالعه تازگی ندارد و خود آن واژه یا مشتقاتش در آیات پیشین به کار رفته، در زیرنویس به اولین آیهای که واژه مورد نظر در آن معنا گردیده ارجاع داده شده است.
- در بخش معنای آیه چند نکته حائز اهمیت است:
- تلاش بر این بوده است تا نثری که به کار میرود بسیار روان باشد، اما از آنجا که کلمات و عبارات با دقت نسبتاً زیادی انتخاب شده در صورتی که خواننده با سرعت بالا مطالعه نماید بسیاری از نکات و ظرائف را از دست خواهد داد.
- سعی نویسنده بر این بوده است تا از توضیح اضافی و عبارتپردازی و تکرار مطلب به شدّت پرهیز شود و حتی غالباً مطالب در حدّ اشاره بیان شده است تا سهم تفکر و تدبّر برای خواننده محفوظ بماند و او خود به جمعبندی و نتیجهگیری بپردازد.
- از ارائه بحثهای رایج بین مفسران ذیل هر آیه کاملاً پرهیز شده و هرگز به رد و قبول آراء این و آن پرداخته نشده و تلاش نویسنده بر آن بوده است تا بهترین و قویترین معنا با قرائن و شواهد کافی عرضه شود برای اینکه خواننده در صورت رویاروئی با اقوال دیگران زمینهای برای نقد آنها داشته باشد.
- سعی بر این بوده که روایات تفسیری به طور قطعی به معصوم(ع) نسبت داده نشود و بررسی سندی نیز درباره آنها صورت نگرفته، همچنین از روایاتی که خود نیازمند تفسیر و توجیه است استفاده نشده و تنها به گزیدهای از روایات کتب مشهور روائی اکتفا شده است.
- در غالب موارد به پرسشها یا شبهاتی که درباره یک آیه مطرح است تنها پاسخ گفته شده و آن پرسش یا شبهه بازگوئی نشده است. طبعاً خوانندهای که در جستجوی جواب باشد پاسخی مییابد و خوانندهای که با پرسش یا شبهه روبرو نبوده ذهنش درگیر نشده و بر او القاء شبهه نمیشود. [۱]
ساختار و محتوا
- این اثر تفسیر ترتیبی و 5 جلدی است ولی شامل همه قرآن کریم نیست و نویسنده موفق شده است فقط به تفسیر برخی از سورهها به ترتیب ذیل بپردازد:
- جلد اول: از سوره حمد تا آیه 141 سوره بقره
- جلد دوم: ادامه سوره بقره از آیه 142 تا 252
- جلد سوم: ادامه سوره بقره تا پایان و سوره آلعمران آیات 1 تا 91
- جلد چهارم: سوره آلعمران آیات 92 تا 200 و سوره نساء آیات 1 تا 23
- جلد پنجم: ادامه سوره نساء آیات 24 تا 147.
نمونه مباحث
- «سوره حمد»
جایگاه فاتحة الکتاب فاتحة الکتاب سورهای مکی و آغازگر قرآن مجید است. این سوره را حمد، اُمّ الکتاب و سبع المثانی نیز خواندهاند. زیبایی ادبی، محتوای بلند، ایجاز و سهولت معنای واژههای این سوره جایگاهی ممتاز در میان سورههای قرآن برای آن رقم زده است. این سوره از خزانه عرش فرود آمده، با دو ثلث قرآن برابری میکند و جز بسمله آن که به جناب سلیمان عطا شده، این سوره پیش از رسول اکرم(ص) بر هیچ پیامبری نازل نشده است. افتخار بزرگ امت مسلمان این است که خداوند نماز ایشان را بدون بهترین سرود بندگی نمیپذیرد: «لاصلوة إلّا بفاتحة الکتاب».... [۲]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.