نقد و بررسی نظریه تفکیک
نقد و بررسی نظریه تفکیک، اثر محمدرضا ارشادینیا (متولد:1342ش)، پژوهشگر حوزه فلسفه و کلام اسلامی است که به بررسی و نقد دیدگاه «مکتب تفکیک» میپردازد؛ مکتبی که برای فهم دین، راهی جدا از فلسفه و عرفان معرفی میکند و معتقد است که معارف خالص دینی تنها از طریق قرآن و روایات اهلبیت(ع)، بدون آمیختگی با علوم بشری، قابل دستیابی است.
| نقد و بررسی نظریه تفکیک | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ارشادی نیا، محمد رضا (نويسنده) |
| ناشر | مؤسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم) |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1382ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-371-428-4 |
| موضوع | شناخت (فلسفه اسلامی) - فلسفه اسلامی - نقد و تفسیر - مکتب تفکیک - هستی شناسی (فلسفه اسلامی) |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف4ن7 50 BBR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب از یک مقدمه و شش فصل اصلی با عناوین «شناختشناسی»، «هستیشناسی»، «جهانشناسی»، «معرفت نفس»، «معادشناسی» و «خداشناسی» تشکیل شده است.
سبک نگارش
- تحلیلی- انتقادی: نویسنده در هر بخش، ابتدا مبانی و ادعاهای مکتب تفکیک را تبیین کرده و سپس به صورت تحلیلی و مستدل به نقد و ارزیابی آنها میپردازد[۱].
- ساختارمند: پژوهش دارای ساختاری منظم است که با طرح کلیات و فرضیهها آغاز شده و در هر فصل به یکی از موضوعات بنیادین فلسفی و کلامی میپردازد و در نهایت با جمعبندی و نتیجهگیری به پایان میرسد[۲].
- مستند: مطالب ارائه شده با ارجاع به آثار بنیانگذاران و پیروان مکتب تفکیک، بهویژه آثار میرزا مهدی اصفهانی، شیخ مجتبی قزوینی و آیتالله میرزا حسنعلی مروارید، مستند شده است[۳].
گزارش محتوا
کتاب با یک مقدمه مفصل آغاز میشود که در آن به معرفی مسئله اصلی تحقیق، یعنی تمایز میان علوم بشری (فلسفه و عرفان) و علوم الهی از دیدگاه مکتب تفکیک، پرداخته شده است. در این بخش، ضمن معرفی بنیانگذاران و نمایندگان اصلی این مکتب، به فرضیهها، روش تحقیق و مشکلات پیش روی پژوهش اشاره میشود[۴].
فصل اول، شناختشناسی، به بررسی مبانی معرفتی مکتب تفکیک اختصاص دارد. این فصل با مروری بر نظریات مختلف درباره منابع شناخت آغاز میشود و سپس دیدگاه تفکیک را که بر عقلانیت و خردورزی تأکید دارد، اما عقل فلسفی را نفی میکند، موردبررسی قرار میدهد[۵].
فصل دوم، هستیشناسی، به تحلیل دیدگاه تفکیک درباره وجود و ماهیت میپردازد. در این دیدگاه، بر «انکار مفهوم وجود» تأکید میشود و آن را مفهومی ذهنی و غیرواقعی میدانند. این فصل به مراحل اثبات مطلوب در این مکتب و مراتب حقایق وجود پرداخته و سپس نقدهایی را بر مبانی آن، از جمله ایده «اشتراک معنوی وجود» و تمایز میان حقیقت و ماهیت، مطرح میکند[۶].
فصل سوم، جهانشناسی، نظام آفرینش را از منظر مکتب تفکیک بررسی میکند. این دیدگاه باتکیهبر اصالت ماهیت و انکار قاعده «الواحد»، به تبیین کثرت در عالم و نفی عوالم عقول میپردازد[۷].
فصل چهارم، معرفت نفس، به تفاوتهای بنیادین دیدگاه تفکیک با رویکردهای فلسفی و مادیگرا درباره نفس میپردازد. در این مکتب، نفس موجودی غیر مجرد و ماده محض است[۸].
فصل پنجم، معادشناسی، به بررسی دیدگاه تفکیک درباره زندگی پس از مرگ اختصاص دارد. این دیدگاه، باتکیهبر غلبه مادهانگاری، معاد را صرفاً جسمانی و مادی میداند و هرگونه تصویر غیرمادی از عالم آخرت را نفی میکند[۹].
فصل ششم، خداشناسی، به تبیین و نقد دیدگاه تفکیک درباره شناخت خداوند میپردازد. در این مکتب، شناخت خدا از طریق فلسفه و عرفان مردود شمرده شده و تنها راه ممکن، معرفت فطری و وحیانی است[۱۰].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.