التصریف
التصريف اثر خلف بن عباس زهراوی (325- 404ق)، کتابی است در موضوع پزشکی و جراحی.
| التصریف | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | زهراوی، خلف بن عباس (نويسنده) حمامی، صبحی محمود (مترجم و محقق) |
| عنوانهای دیگر | موسوعة طبیة من القرن العاشر المیلادة |
| ناشر | موسسة الکويت للتقدم العلمي. إدارة الثقافة العلمية |
| مکان نشر | کویت - کویت |
| سال نشر | 2004م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 99906-30-77-1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ز9 ت50422 128/3 R |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نام کامل کتاب «التصریف لمن عجز عن التالیف» است[۱].
اثر نفیس حاضر که دائرةالمعارف پزشکی محسوب میشود، زهراوی را به یکی از بنیانگذاران جراحی اسلامی معروف و مشهور ساخته است. این کتابدرسی مقاله است که بیست و نه مقاله آن اختصاص به بیماریهای مختلف و کیفیت درمان آنها و همچنین شناخت ادویه و عقاقیر دارد[۲].
از میان مقالات کتاب، مقاله سیام توجه بسیاری را برانگیخته و بارها ترجمه شده است. این مقاله در موضوع جراحی بوده و از سه باب تشکلیافته است:
باب اول در داغکردن با آتش و سوزاندن با داروهای تند و این باب مرتب گردیده از سرتاپای، با تصویر ابزار و آهنینهای داغکردن و آنچه در درستکاری بدان نیاز است؛ باب دوم در بریدن و شکافتن و فصد و حجامت و جراحات و بیرون آوردن تیر و مانند آن با تصویر ابزار و آلات این اعمال؛ باب سوم در شکستهبندی (مجبری) و جاانداختن استخوان و درمان سستی آن از سرتاپای با صورت آلات و ابزار آن[۳].
زهراوی در باب اول که به 56 فصل تقسیم میشود، به آلات داغ کردن (مکواة) و شیوههای مناسب داغکردن (الکی) اشاره کرده و در آغاز این باب، سخن از سودها و زیانهای داغکردن و اینکه با کدام مزاج سازگار میافتد، به میان آورده است[۴].
زهراوی در این کتاب، درباره جمله معروف (الکی آخر الطب) که به گونهای دیگر نیز شایع گردیده و آن (آخر الدوا الکی) است میگوید: «عامه مردم از این جمله چنین دریافت نمیکند که پس از داغکردن دیگر دارویی سودمند نیست، درحالیکه چنین نیست. معنای جمله این است که اگر داروهای گوناگون به کار برده شده، سودمند نیفتاد، آن گاه باید متوسل به آخرین درمان شد که داغکردن باشد»[۵].
این کتاب در طی هشتصد سال گذشته به زبانهای مختلف ترجمه و بارها طبع و نشر شده و سالها جزو کتب درسی در دانشگاههای اروپا بوده و اکنون هم در درسهای تاریخ پزشکی در دانشگاههای بزرگ جهان بحث و نقد و تفسیر و تحلیل میشود[۶].
پانویس
منابع مقاله
بیگ باباپور، یوسف، «التصریف لمن عجز عن التألیف»، پایگاه مجلات تخصصی نور، آینه پژوهش، خرداد تا شهریور 1385- شماره 98 و 99، به آدرس: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/338576