کفاية الرمل، خود آموز علم رمل
كفاية الرمل، به قلم سید محمدجواد ذهنی تهرانی (1381-1326ش)، به زبان فارسی، رسالهای جامع در علم رمل است که به اصول، روشهای محاسباتی، تعبیر اشکال رملی و کاربردهای آن در پاسخ به پرسشهای مختلف میپردازد.
| کفاية الرمل، خود آموز علم رمل | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ذهنی تهرانی، محمد جواد (نويسنده) |
| ناشر | وجدانی |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1384ش |
| چاپ | 4 |
| شابک | - |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ذ9ک7 1773 BF |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب در یک جلد تألیف شده و شامل یک مقدمه، چهارده فصل و یک خاتمه است.
سبک نگارش
نویسنده ایجاز، اختصار، سادگی و روانی متن را در نگارش کتاب بهکار برده است و با توضیح و تفصیل خود و با دستورالعملها و مثالهای کاربردی در اجرای رمل، از پیچیدگی این دانش نزد مخاطبان کاسته است.
ذهنی از اشکال و جدولهایی برای بیان مقصود بهره گرفته است[۱].
اهمیت کتاب
نویسنده علم رمل را بهعنوان یکی از "علوم شریفه" معرفی میکند که عطای الهی به انبیا و اولیا بوده و از معجزات پیامبران محسوب میشود. او این اثر را برای جویندگان دانش رمل، کفایتکننده و کاربردی میداند[۲].
گزارش محتوا
- مقدمه، به شناساندن اوقات رمل و پارهای از آداب و شروط در هنگام اشتغال به رمل اختصاص دارد؛ مثلا بهترین زمان برای رمل، بین الطلوعین است یا فرضا سزاوار است در وقت عمل رمل، شخص دارای طهارت باشد و رو به قبله بنشیند و...
فصل اول، روشهای اصلی ایجاد شانزده شکل رملی را تشریح میکند. دو روش اصلی «ریختن نقطه» و «ریختن قرعه» معرفی میشود. روش نقطهریزی شامل ایجاد چهار سطر از نقاط و سپس ترکیب آنها بهصورت جفتجفت برای تولید چهار شکل مادر (امهات) است. سپس با استفاده از عملیات «ضرب» و ترکیب اشکال مادر، دوازده شکل دیگر (بنات، خویشاوندان، متولدات و شواهد) ایجاد میشود تا شانزده خانه کامل شود.
فصل دوم، بهتفصیل، به معانی و انتسابات شانزده خانه رملی (که دوازدهتای آنها با خانههای دوازدهگانه نجومی مطابقت دارند) میپردازد. هر خانه به جنبههای خاصی از زندگی و پرسشها مربوط میشود؛ مانند خانه اول به جان و روح، خانه دوم به مال و منفعت، خانه سوم به برادران و خواهران و...
فصل سوم، شانزده شکل رملی را به چهار دسته اصلی تقسیم میکند: اشکال ثابت، اشکال منقلب، اشکال داخل و اشکال خارج. ویژگیهای نقطهای هر دسته از اشکال بهصورت تصویری ارائه شده است .
فصل چهارم، جداول مفصلی را ارائه میدهد و هریک از شانزده شکل رملی را به عناصر (آتش، هوا، آب و خاک)، اجرام آسمانی (سیارات)، بروج فلکی، روزهای هفته، اعضای بدن، رنگها، فصول، حروف، مزاجها، طعمها و خصوصیات مختلفی مانند حرکت (سبک/سنگین)، مکانها، و عواقب (مانند خوب/بد) نسبت میدهد.
فصل پنجم، علم رمل را به دو بخش کلی «رمل اشکالی» و «رمل سیر نقطه» تقسیم میکند و هرکدام را شرح میدهد؛ مثلا رمل اشکالی بر قضاوت بر اساس حضور اشکال در خانههای مختلف تمرکز دارد.
فصل ششم، توضیح میدهد که چگونه چهار عنصر اصلی، به نقاط رملی نسبت داده میشوند. این انتساب بر اساس باورهای قدما استوار است که عنصر آتش به نقطه اول، هوا به نقطه دوم، آب به نقطه سوم و خاک به نقطه چهارم تعلق دارد. سپس نشان میدهد که هر شکل رملی چگونه از ترکیب این نقاط عنصری تشکیل شده است .
فصل هفتم، خانههای شانزدهگانه رملی را بر اساس عناصر چهارگانه طبقهبندی میکند.
فصل هشتم، مفهوم «طالب» و «مطلوب» در علم رمل را بررسی میکند با این توضیح که اشکال در هر خانه بر اساس نسبت عنصری خود با طالب و مطلوب سنجیده میشود.
فصل نهم، به طبیعت چهارگانه خانههای رملی اشاره دارد که قبلاً در فصل دوم ذکر شده بود. محور بحث در این فصل، این است که هرکدام از بیوت عنصری بر چهار قسم است؛ مثل وتد آتش، مائل آتش، زائل آتش و وتد الوتد آتش یا مثل وتد هوا، مائل هوا و...
فصل دهم، به ارتباط بین نظرات (جنبههای) نجومی و رملی میپردازد. پنج نوع نظر اصلی (مقارنه، تسدیس، تربیع، تثلیث، و مقابله) در رمل توضیح داده شده و معادلهای نجومی آنها بیان میشود.
فصل یازدهم، یکی از مهمترین مباحث علم رمل، یعنی «سیر نقطه» را معرفی میکند که برای کشف ضمیر (نیت درونی سائل) و یافتن پاسخ سؤالات او بهکار میرود و این توضیح را در بر دارد که چگونه با استخراج نقطه ضمیر و ردیابی آن در خانههای شانزدهگانه، میتوان به نیت سائل پی برد و حکم را استخراج کرد. روش استخراج نقطه ضمیر و مراحل پیگیری آن در خانهها تشریح شده است .
فصل دوازدهم، به چگونگی استخراج «حکم ضمیر» میپردازد. با تمرکز بر حرکت نقاط عنصری و بررسی خانههایی که این نقاط در آنها ساکن میشوند، میتوان به نتیجهای از سؤال رسید. مثالهای عملی و تمرین برای این کار آورده شده است.
فصل سیزدهم، روشهای متفاوتی را برای استخراج «ضمیر» با استفاده از اشکال رملی بیان میکند. این روشها شامل شمارش نقاط از خانهای خاص تا خانه دیگر یا جمعبندی نقاط کل رمل و تقسیم آنها بر عددی خاص برای رسیدن به خانه ضمیر است . همچنین به بررسی اشکال خارج و داخل در خانهها برای تعیین ماهیت امر مورد سؤال میپردازد .
فصل چهاردهم، به چگونگی استخراج «طالع» و خصوصیات مرتبط با آن میپردازد. با توجه به منسوبات این شکل (مانند جنسیت، رنگ، قد، سن، طبقه اجتماعی، محل، مزاج و اخلاق)، میتوان اطلاعاتی درباره شخص یا وضعیت مورد سؤال به دست آورد .
ذهنی در «خاتمه» به بیان قواعد و دستورالعملهای جزیی برای پاسخ به سؤالات رایج در علم رمل میپردازد. این قواعد بهصورت پرسش و پاسخ طرح شده و هر سؤال دارای یک یا چند قاعده رملی برای یافتن جواب است. برخی از این پرسشها عبارتند از: پیداشدن غایب؛ استخراج دفینه ؛ وضعیت بارداری؛ استخراج حکم حال مریض و...[۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.