المسائل المشکلة

المسائل المشكلة المعروفة بالبغداديات، اثر ابوعلی حسن بن احمد بن عبدالغفار فارسی نحوی (288-377ق)، حاوی مسائلی پراکنده و مهم در نحو و صرف و لغت است.

المسائل المشکلة
پدیدآوران	فارسی، حسن بن احمد (نويسنده) سنگاوی، صلاح‌الدین عبدالله (محقق)
عنوان‌های دیگر	بالبغدادیات
ناشر	مطبعة العاني
مکان نشر	عراق - بغداد
سال نشر	13سده
چاپ	1
شابک	‎-
موضوع	زبان عربی - صرف و نحو
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PJ ۶۱۵۱/ف۲م۵
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

اهمیت و جایگاه کتاب

این کتاب از چند جهت دارای اهمیتی ویژه در مطالعات و پژوهش‌های زبان عربی است:

1. حفظ میراث گذشتگان: این کتاب، نصوص و آرای نحویان، صرفیان و لغویان متقدم، مانند ابو‌زید انصاری و ابوالحسن اخفش و... را که بسیاری از تألیفاتشان از بین رفته است، حفظ کرده است.
2. اشتمال بر مجموعه مسائل مهم و دشوار: کتاب، شامل مجموعه‌ای از مسائل مهم و دشوار است که همواره موضوع بحث و مناقشه بین علمای عربی بوده و مطالعه این کتاب به پژوهشگر این امکان را می‌دهد که با آرای این نحویان آشنا شده و رأی صحیح را تشخیص دهد.
3. فضای علمی بغداد: این کتاب در بغداد تألیف شده؛ شهری که در آن زمان مرکز علم و دانش و مملو از علمای برجسته در علوم عربی بوده است. ابوعلی در میان همکاران و رقبای زیادی کار می‌کرده که این امر موجب شده مسائل مطرح‌شده در کتاب با دقت بالایی بررسی شوند تا اشتباهی رخ ندهد؛ بنابراین، مسائل کتاب، سرشار از مباحثات علمی و آرای پخته است.

روش مؤلف

ابوعلی غالباً مسئله را با نقل نصی که درصدد شرح آن است از کتب متقدمان، آغاز می‌کند و سپس به شرح آن نص می‌پردازد. او گاهی پس از ذکر متن، اقوال علما را ذکر می‌کند و در آخر دیدگاه خود را بیان می‌نماید. وی پیوسته بر روشی واحد مشی نمی‌کند، بلکه بسیاری از اوقات مسئله را از پیش خود طرح می‌کند و کلمه یا کلامی را محور مناقشه قرار می‌دهد.

گزارش محتوا

کتاب به‌‌صورت منهجی پیوسته و متسلسل نیست، بلکه شامل مسائلی پراکنده و متفرقه است؛ زیرا مجموعه‌ای از مسائل مهم و دشواری است که ابوعلی آن‌ها را جمع‌آوری کرده است و شامل سؤالاتی است که شاگردانش از او پرسیده‌اند؛ یا مسائلی که بین علما در بغداد مورد بحث بوده است؛ ازاین‌رو نویسنده در این کتاب بر مسائل دشوار مرتبط با نحو و صرف و لغت تمرکز دارد. کتاب دارای 81 مسئله است؛ 31 مسئله درباره نحو و 21 مسئله درباره صرف و 4 مسئله درباره لغت. به‌عنوان مثال مسئله 37 و 38 درباره «ما» بحث کرده که حدود یک‌چهارم کتاب را به خود اختصاص داده است.

منابع مقاله

مقدمه محقق (بخش اول: الدراسه).