الأمثال (ضبی)
| الأمثال | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ضبی، عامر بن عمران (نويسنده) عبدالتواب، رمضان (محقق) |
| ناشر | مجمع اللغة العربیة |
| مکان نشر | سوریه - دمشق |
| سال نشر | 1394ق - 1974م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ضرب المثلهای عربی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 8الف2ض 2522 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الأمثال، اثر ابوعکرمه ضبی (متوفی 250ق)، کتابی است در شرح و توضیح امثال و حکم معروف عرب و تشریح لغات و واژگان غریب و نامأنوس آنها.
اثر حاضر، پس از کتاب «الأمثال» مفضل بن محمد بن یعلی ضبی (متوفی حدود 170ق)، «الأمثال» ابوفید مؤرج بن عمرو سدوسی (متوفی 195ق) و «الأمثال» ابوعبید قاسم بن سلام هروی (متوفی 224ق)، چهارمین کتاب درباره امثال و حکم عربی است که به دست ما رسیده است[۱].
طبق آنچه محقق در مقدمه خود بدان اشاره نموده، هیچیک از کسانی که به شرح حال و ترجمه ابوعکرمه پرداختهاند، از این کتاب نامی نبرده و هیچیک از متأخرین و یا غیر آنها، از این کتاب اقتباس نکردهاند[۲].
نویسنده در این اثر، از مؤرج سدوسی بسیار الهام گرفته است. ابوعکرمه، به شرح تعبیرات لغوی واژههای نامأنوس بیش از ضربالمثلها توجه داشته است. در این کتاب، افزون بر ۱۲۰ ضربالمثل، ۲۵۰ بیت شعر نیز وجود دارد؛ ازاینرو، آن را گنجینهای از اشعار کهن عرب دانستهاند. وی در این کتاب، از روایت اصمعی، ابن اعرابی و مفضل ضبی بیش از دیگران بهره برده است[۳].
کتاب با مقدمهای از محقق در شرح حال ابوعکرمه و اشاره به برخی از خصوصیات و ویژگیهای کتاب وی، آغاز شده است. مؤلف نیز مطالب خود را با مقدمه کوتاهی آغاز نموده که در آن، توضیح داده است که چگونه اقوال رایج عرب را جمعآوری نموده و به شرح و تفسیر آنها پرداخته و شواهدی از شعر و سایر مطالب، برای آن ذکر نموده است. وی در این مورد، به آرای زبانشناسان و اهل لغت پیش از خود نیز استناد کرده و در زمینه نسبت اقوال به صاحبان آنها، دقت نموده است[۴].
ابوعکرمه هر فقره از فقرات کتاب را با عبارت: «و من قولهم» آغاز نموده و سپس، معنای قول یا ضربالمثل را توضیح داده و یا سیاق کلامی که در آن گفته شده را با عبارت: «المأخوذ من قولهم» روشن کرده است[۵]. از جمله امثال مذکور در کتاب، میتوان به: «حياك الله و بياك» اشاره نمود[۶].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- ملاابراهیمی، عزت، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1380.