أخبار أبي القاسم الزجاجي
أخبار أبيالقاسم الزجاجي، از آثار نحوی، لغتشناس و محدّث سرشناس ایرانی قرن چهارم هجرى قمری، ابوالقاسم عبدالرحمان بن اسحاق زجاجى نهاوندى، مشهور به ابوالقاسم زجاجى (متوفای 340ق)، است که در قالب نظم و نثر به بیان مباحثی گوناگون (اخلاقی، واژهشناسی در زبان و ادبیات عربی، تفسیر آیات قرآن، مرثیهسرایی، حکایات شاعران، توضیح اشعار، گزارش مجالس ادیبان و شاعران در دربار خلیفهها و...) میپردازد. پژوهشگر معاصر، عبدالحسین مبارک، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی بر آن افزوده و شخصیت و آثار ابوالقاسم زجاجى و همچنین ویژگیها و روش اثر حاضر را شناسانده است.
| أخبار أبي القاسم الزجاجي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | زجاجی، عبد الرحمان بن اسحاق (نويسنده) مبارک، عبدالحسین (محقق) |
| ناشر | دار الرشيد للنشر |
| مکان نشر | عراق |
| سال نشر | 1980م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ز3الف3 3732 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- عبدالحسین مبارک، با تأکید بر آنکه اثر حاضر با کتاب أمالي الزّجّاجي که با تصحیح و تحقیق عبدالسلام هارون منتشر شده، اختلاف چندانی ندارد و هر دو فرهنگ عمومی زجاجی را نشان میدهد، افزوده است: «أخبار أبيالقاسم الزجاجي» همانند الكامل في اللغة و الأدب تألیف مبرد است و بین فنون ادبی و نحوی و واژهشناسی و اخبار جمع میکند، ولی همانند مبرد به آن نظم کاملی نداده است.... و مبرد استطراد زیاد دارد، ولیکن ابوالقاسم زجاجى به بیان مثالهای مشهور، بسنده میکند و...[۱].
- محقق با طرح این پرسش که آیا «أخبار أبيالقاسم الزجاجي» و أمالي الزّجّاجي دو نام برای دو کتاب است یا یک کتاب با دو عنوان؟ ترجیح میدهد که ابوالقاسم زجاجى یک اثر پدید آورده است، ولی نسخهنویسان دو کتاب ساختهاند؛ زیرا شرححالنگاران از «أخبار أبيالقاسم الزجاجي» در فهرست آثار او یاد نکردهاند و ازآنجاکه میدانیم أمالي الزّجّاجي، 3 نسخه (صغری، وسطی و کبری) دارد، شاید کتاب حاضر همان نسخه وسطی از امالی زجاجی باشد...[۲].
ساختار و محتوا
- این اثر که گفتههای زجاجی است و حدود ۳۰۰ مطلب و خبر دارد و بهصورت جُنگی ادبی - تاریخی و نظم و نثر و داستان و اخبار است، دستهبندی خاصّ و موضوع مشخصی ندارد و به مباحث گوناگون (لغت، نحو، بلاغت، روایت، اخبار و حکایت و...) میپردازد.
نمونه مباحث
- دانشمندان گفتهاند که واژه «برد» در این آیه: «لَا يذُوقُونَ فِيهَا بَرْدًا وَ لَا شَرَابًا» (نبأ: 24)، به معنای خواب زیاد است و در سخنان مردمان عرب آمده است: «مَنَعَني البَردُ البَردَ»؛ یعنی آنقدر هوا سرد بود که نتوانستم بخوابم[۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.