دایرةالمعارف آمریکانا

Encyclopedia Americana
پدیدآوران	لایبر، فرانسیس (نویسنده)
ناشر	اسکولاستیک (Scholastic)
مکان نشر	آمریکا
سال نشر	1829 تا کنون
موضوع	عمومی
زبان	انگلیسی
کد کنگره	AE ۵/د۲ ۴۱۷۶‏

دایرةالمعارف آمریکانا (به انگلیسی: Encyclopedia Americana)، امریکانا دایرةالمعارفی عمومی به زبان انگلیسی، و نخستین دایرةالمعارف بزرگی است که در امریکا چاپ شده است. این اثر پس از دايرةالمعارف بریتانیکا دومین دانشنامه مهم انگلیسى زبان است. شيوۀ تنظيم آن، مانند عموم دايرةالمعارفها، الفبايى است و بيشتر بر تاریخ، ادبیات، سیاست، هنر و جغرافیای امریکا و کانادا و زندگی‌نامه امریکائیان تأكید دارد. از این‌رو، افزون بر موضوعات عمومی، بهترين مرجع براى مطالب و موضوع‌ها و شخصیتهای امریکایی است.

در امریکانا اندیشه‌های پیچیده به زبانی ساده بیان شده است. مخاطبان آن علاوه بر دانشگاهیان، خوانندگان غیرمتخصص نیز هستند. این منبع برای کارهای سریع و فوری سودمند است و کمتر به کار محققان می‌آید.

نخستین ویرایش امریکانا - که بر اساس ویرایش هفتم فرهنگ محاورۀ بروکهاوس (به زبان آلمانی) تدوین شده بود - در فاصله سالهای ١٨٢٩ تا ١٨٣٣ به همت فرانسیس لیبر(تبعیدی سیاسی آلمانی) در سیزده جلد در فيلادلفيا به چاپ رسيد. البته بيشتر مقالات آن ترجمه بود (دانشنامه‌نویسی به نام فریدریش آرنولد بروکهاوس در فاصلۀ سالهای ١٧٩۶ تا ١٨١١ دایرةالمعارف بروکهاوس را منتشر کرده بود که دستکم الگوی تألیف نیمی از دانشنامه‌های بعدی شد). در ١٨٣٧ در امریکانا تجدیدنظر شد و در ١٨۴۶ یک جلد به آن پیوست شد، که شامل نمایه و راهنمای استفاده از نمایه و اختصارات بود.

امریکانادر ١٩٠٢ پس از همکاری علمی با مجلۀ علمی دانش، که به دقت علمی اشتهار داشت، جان تازه‌ای یافت. سرویراستار مجله، فردریک بیچ، سرویراستاری امريكانا را نیز برعهده گرفت. در ١٩١١ امریکانا در بیست جلد (با یک تکملۀ دوجلدی در ١٩١٢) منتشر شد، که به سبب همکاری مجلۀ مزبور با بسیاری از صاحبنظران همۀ رشته‌های دانش، هویت تازه‌ای یافت. ویرایش جدید و سراسر بازسازی‌شدۀ آن در سی جلد، بین سالهای ١٩١٨ تا ١٩٢٠منتشر شد. از آن تاریخ ویرایش و تجدیدنظر مداوم صورت گرفت و در هر ویرایش بر مزایای آن افزوده شد. از ١٩٢٣ نیز سالنامه‌ای منتشر می‌شود شامل مروری بر تحولات، شخصیتها و رویدادهای عمدۀ سال پیش.

در 1945، انتشارات گرولی‌یر امریکانا را خرید. در سال ٢٠٠٠ مؤسسۀاسکولاستیک مالک گرولی‌یر وعهده‌دار تولید دایرةالمعارف امریکانا شد.

در ٢٠٠٨ اسکولاستیک تصمیم گرفت نسخۀ الکترونیکی آن را بر اساس نسخۀ چاپی منتشر کند.

در ١٩٩۵، گرولی‌یر لوح فشردۀ دایرةالمعارف امریکانا را برای اولین بار منتشر کرد، که نسخۀالکترونیکی مجموعۀ سی جلدی آن است، متن و تصاویر در لوح‌های فشرده، جدا از متن گنجانده شده بود. تصاویر آن از نسخۀ چاپی کمتر بود؛ در نسخه چاپی ٢٣,٠٠٠ تصویر و در لوح فشرده ٢٠٠٠ تصویر وجود داشت.

امریکانادر ١٩٩٧ بر روی شبکۀ اینترنت قرار گرفت. گرولی‌یر برخط شامل این پایگاه‌های اطلاعاتی است: دایرةالمعارف امریکانا (١٩۴۵)؛ گرولی‌یر چندرسانه‌ای(١٩٩۵) برای دانش‌آموزان راهنمایی و دبیرستان؛ کتاب جدید دانش (١٩۶۶) براى دانش آموزان ابتدايى؛ سرزمين‌ها ومردم؛ لانيوانسيكلوپديا كابر (اولين دايرةالمعارف اسپانيایى زبان برخط)؛ كتاب علوم عمومى؛ وكتاب دانش (١٩١٠).

امریکانا، بیش از 45,٠٠٠ مقاله دارد و بیشتر مقاله‌های آن پانصدکلمه‌ای، و برخی از آنها هم طولانی است، از جمله مقاله «ایالات متحدة آمریکا» که بیش از سیصدهزار کلمه دارد. در ابتدای مقالات طولانی و چندصفحه‌ای، چکیده مطالب ذکر شده است. 6500 محقق در نگارش و تدوین مقالات آن مشارکت داشته‌اند. امریکانا بیش از نُه‌هزار كتابنامه دارد و تعداد ارجاعات آن به 150000 می‌رسد. همچنین هزار جدول، ١٢٠٠ نقشه و ۴۵٠٠ تصویر سیاه‌وسفید و رنگی نیز دارد.

در امریکانا نیمی از مطالب به علوم اجتماعی اختصاص دارد و بقیه بین علوم انسانی وعلوم طبیعی تقسيم شده‌اند. ٣٧ تا ٣٩٪ مقالات زندگى‌نامه‌اند. نمايۀ مفصّل امريكانا 350,000 عنوان دارد و از آنجا که مقالات آن کوتاه است، کار با نمایۀ آن بسیار سهل است.

منابع مقاله

مختاری، تارا؛ دانشنامه و دانشنامه‌نگاری، تاریخچه، روش‌هاو نمونه‌ها؛ زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، کتاب مرجع، 1399.