بقی بن مخلد
| بقی بن مخلد | |
|---|---|
 | |
ابوعبدالرحمان بَقیّ بن مَخْلَد اندلسی، حافظ، محدّث و مفسّر مشهور قُرطبی در قرن سوم هجری قمری (۲۰۱-۲۷۶ق)، که آثاری را در زمینه تفسیر و علوم حدیث پدید آورد.
ولادت
- بقی بن مخلد، در سال ۲۰۱ق، در قرطبه اندلس متولد شد.
اساتید و شاگردان
- بقی بن مخلد، به سرزمین‌هایی چون حجاز، مصر، دمشق، بغداد و کوفه قدم گذارد و از اساتید بسیاری همانند ابومصعب زهری، یحیی بن بکیر، ابوطاهر بن سرح، هشام بن عمار، احمد بن حنبل و یحیی بن عبدالحمید حمانی بهره گرفت و استماع حدیث کرد.
- افرادی چون فرزندش احمد، ایوب بن سلیمان مری، اسلم بن عبدالعزیز و هشام بن ولید غافقی از او روایت کرده‌اند.
مذهب
- ابوعبدالرحمان مانند بسیاری از مسلمانان اندلس به شهرهای عمده مشرق مسافرت و در آن بلاد با شماری از زعمای مذاهب گوناگون، به‌ویژه ابن‌حنبل، معاشرت کرد و چون به قرطبه بازگشت، در مسائل عقیدتی چندان استقلال نشان داد (گرچه بعضی او را شافعی شمرده‌اند و بعضی نیز گفته‌اند که او عقاید ظاهریه را به اندلس آورد) و با اصل تقلید چندان مخالفت نمود که دیری نگذشت که با عداوت فقهای مالکی روبه‌رو شد؛ حتی چیزی نمانده بود که به اتهام بدعت‌گذاری به مرگ محکوم شود، اما بر اثر دخالت امیرمحمد اول نجات پیدا کرد و از وی اجازه یافت که آزادانه به تعلیم گزینشی خود بپردازد.
صفات
- بقی بن مخلد، در اواخر عمر از شهرتی به پارساییِ نزدیک به قِداست برخوردار بود و ابن‌حَزْم او را در زمینه روایت حدیث، همتای بخاری و دیگر محدثان نامدار دانسته است[۱].
وفات
- بقی بن مخلد سرانجام به قول درست‌تر در سال ۲۷۶ق، وفات کرد[۲].
آثار
- آثار عمده بقی بن مخلد، که همه مفقود شده‌اند، عبارت بودند از:
- تفسیری بر قرآن که ابن حزم آن را از تفسیر طبری برتر دانسته است.
- المسند في الحديث که از سیصد صحابی نقل شده است و احادیث در آن، حسب موضوع و در ذیل نام‌های صحابه‌ای که آن‌ها را روایت کرده بودند و به‌ترتیب الفبایی آن نام‌ها تنظیم شده بود.
- فتاوی الصحابة و التابعين.
پانویس
منابع مقاله
- پلا، ش، «دانشنامه جهان اسلام» (مدخل «بقی بن مخلد»)، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، تهران، 1376ش.
- گروهی از پژوهشگران، «فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامى» (مقاله «بقی اندلسی»)، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، 1389ش.