ثلاثة مجالس من أمالی
| ثلاثة مجالس من أمالی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن مردویه، احمد بن موسی (نويسنده) اعظمی، محمد ضیاءالرحمن (محقق) |
| ناشر | دارالعلوم الحدیث |
| مکان نشر | امارات - دبی |
| سال نشر | 1990م , 1410ق |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف2ث8 122 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ثلاثة مجالس من أمالی، مجموعه‌‌ای از امالی ابوبکر احمد بن موسی ابن مردویه (323-410ق) می‌باشد که با تحقیق محمد ضیاءالرحمن اعظمی، به چاپ رسیده است.
ساختار
کتاب با مقدمه محقق آغاز گردیده و مطالب، دربردارنده مجموعاً چهل‌ونه حدیث و اثر می‌باشد.
گزارش محتوا
مقدمه، در پنج فصل به ترتیب ذیل، تنظیم شده است:
محقق ابتدا به تعریف لغوی[۱] و اصطلاحی واژه «سنت» پرداخته[۲] و سپس ضمن اشاره به اهتمام صحابه بر اتباع و پیروی از سنت[۳]، به موضوعاتی نظیر ظهور علم جرح و تعدیل در روایات[۴]، اسناد و سند و متن[۵]، تقسیم حدیث به متواتر و واحد[۶]، میزان اعتبار سنت و افاده علم و یقین کردن آن[۷] و نیز جایگاه سنت نزد معتزله اشاره نموده است[۸].
در فصل اول، ابتدا به تعریف «أمالی» پرداخته شده و سپس، به تعدادی از معروف‌ترین آنها، اشاره شده است که برخی از آنها، عبارتند از:
- أمالي أبي النجاد؛ احمد بن سلیمان بن حسن بن اسرائیل (متوفی 348ق)
- أمالي أبي نعیم الإصبهاني؛ حافظ حمد بن عبدالله بن احمد بن اسحاق بن موسی (متوفی 430ق)
- أمالي الرودباري؛ احمد بن عطاء ابوعبدالله زاهد (متوفی 369ق)
- أمالي الخطیب البغدادي؛ احمد بن علی بن ثابت (متوفی 463ق)
- أمالي الحافظ ابن حجر؛ احمد بن علی بن حجر عسقلانی (متوفی 852ق)
- أمالي البغدادي؛ ابوسعد احمد بن محمد بن سعید اصفهانی (متوفی 540ق)
- أمالي الملحمي؛ احمد بن محمد بن موسی (متوفی 324ق)
- أمالي سمرقندي؛ ابوالقاسم اسماعیل بن احمد بن عمر (متوفی 536ق)
- أمالي أبي القاسم التميمي؛ اسماعیل بن محمد بن فضل (متوفی 535ق) و...[۹].
فصل دوم، به شرح‌حال مؤلف اختصاص یافته و اطلاعاتی پیرامون سال تولد، ستایش علما از وی، آثار علمی و شاگردان او، ارائه شده است[۱۰].
در فصل سوم، به معرفی شیوخ و اساتید مؤلف پرداخته شده است که از جمله آنها، می‌توان از ابراهیم بن محمد بن حمزه بن عماره اصفهانی (متوفی 353ق)[۱۱]، احمد بن ابراهیم بن حسن قرشی[۱۲]، احمد بن بندار شعار[۱۳]، اسحاق بن محمد بن علی کوفی[۱۴] و اسماعیل بن علی بن اسماعیل بن یحیی خطبی بغدادی (متوفی 350ق) نام برد[۱۵].
فصل چهارم، به معجم رجال ابن مردویه اختصاص یافته است که از جمله آنها، عبارتند از: آبان بن اسحاق اسدی کوفی؛ ابراهیم بن اسحاق بن ابی عنبس زهری کوفی؛ ابراهیم بن حسین بن علی همذانی؛ ابراهیم بن سعد بن ابراهیم بن عبدالرحمن بن عوف زهری؛ ابراهیم بن عبدالله بن عمر بن بکیر بن ابی خیبری عبسی کوفی و ابراهیم بن محمد بن حسن[۱۶].
در فصل پنجم، به توصیف نسخ خطی کتاب، پرداخته شده و به این نکته اشاره گردیده است که این سه مجلس را، ابن مردویه در سال آخر حیات خویش، یعنی سال 410ق، درحالی‌که نابینا شده بود املاء کرده است؛ به‌گونه‌ای که مجلس اول، از حدیث اول تا آخر حدیث شانزدهم را شامل می‌شود، مجلس دوم، از حدیث هفدهم تا آخر حدیث سی و دوم و مجلس سوم، از حدیث سی و سوم تا آخر حدیث چهل‌ونه را شامل می‌شود. راوی این امالی، عمادالدین عبدالله بن حسن بن حسین بن ابی سنان می‌باشد[۱۷]. در این فصل به اقدامات تحقیقی صورت گرفته بر روی کتاب، اشاره شده است[۱۸].
از جمله موضوعاتی که روایات، پیرامون آنها ذکر گردیده است، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود: بهترین دعا در روز عرفه؛ تقسیم اخلاق خداوند در میان مردم مانند تقسیم روزی؛ فضیلت سلام کردن؛ خلود در بهشت؛ فضیلت سرمه کشیدن؛ نگاه خداوند به قلوب بندگان؛ شباهت حسن بن علی(ع) به پیامبر(ص)؛ فضیلت اکرام یتیم؛ عدم پذیرش شهادت خائن؛ فضیلت دعا؛ قضاوت به حق؛ فضیلت اسب و سوارکاری؛ امر به مدارای با مردم؛ فضیلت مصافحه و غربت مؤمن در دنیا.
وضعیت کتاب
برخی از اقدامات تحقیقی صورت گرفته بر روی کتاب، عبارتند از:
- مقابله احادیث و آثار با احادیث و آثار خطی از منابع و مصادر اصلی قدیمی پیش از مؤلف و تصحیح آنها و اشاره به تفاوت‌های احتمالی در پاورقی‌ها و تخریج این نصوص بر اساس قواعد تخریج و تبیین شواهد در بعضی از روایات.
- شماره‌گذاری تسلسلی احادیث و آثار.
- تبیین صحیح یا ضعیف بودن روایات یا راوی آنها.
- ارائه شرح‌حال برای رجال اسناد.
- اشاره به بعضی از اوهامی که به ابن مردویه نسبت داده شده؛ زیرا ایشان بعدازاینکه نابینا شده از حفظ املا نموده است.
- ارائه شرح‌حال برای شیوخ مؤلف و...[۱۹].
فهرست مطالب، به همراه فهرست منابع مورد استفاده محقق، در انتهای کتاب آمده است[۲۰].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.