جلاء العیون (شبر)
| جلاء العیون (شبر) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شبر، سید عبدالله (نویسنده) حسینی، سید احمد (مقدمه و تصحیح) |
| ناشر | مکتبة بصیرتی |
| مکان نشر | قم |
| سال نشر | بی‌تا |
| موضوع | چهارده معصوم -- سرگذشتنامه,چهارده معصوم -- احادیث,احادیث شیعه -- قرن۱۳ ق |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | BP۳۶/ش۲ج۸ |
جلاء العیون تألیف سید عبدالله شبّر، مقدمه و تصحیح سید احمد حسینی، پدیدآورندۀ کتاب (متوفای ١٢۴٢ق)، از فقها و محدّثان نامدار و در زمان خود به مجلسی ثانی مشهور بود. دورۀ کامل این کتاب سه جلد و مشتمل بر زندگی رسول خدا(ص) وفاطمۀ زهرا(س) وائمۀ معصومین(ع) وجلد دوم آن ویژۀ امام حسین(ع) است.
پدیدآورنده در آغاز جلد اول کتاب گفته که این کتاب ترجمۀ کتاب جلاءالعیون علامه محمّدباقر مجلسى (متوفای ١١١٠ق) است. وى ضمن ستایش از علامۀ مجلسى، از این کتاب او با این عبارت یاد کرده است: «کتاب واف، وتألیف شاف، بلا ایجاز مخلّ، ولا اطناب مملّ، على طرز غریب، واسلوب عجیب، ونظم لطیف، و نمط شریف. .. قد الّفه من کتب متعدّدة، وجمعه من مواضع متبدّدة». (ز ١، ص٥-۶).
این ترجمه با اندکى تصرّفات و اضافات و ذکر منابع است، امَا آنقدر در اصل کتاب تصرّف نشده که تألیف مستقلّى قلمداد شود. پس، در واقع، این کتاب تألیف علاّمۀ مجلسى و ترجمۀ علامۀ شبّر است و حدَاکثر اینکه مى‌توان آن را تألیف مشترک مجلسى وشبّر دانست، نه تألیف مستقلّ شبّر.
جلاء العیون کتابى است تاریخى -روائی که در آن، تاریخ با احادیث ائمۀ معصومین(ع) توصیف شده وبیان کنندۀ «نظر رایج» شیعه در بارۀ امام حسین(ع) است. احادیث کتاب بدون سند آمده وفى الجمله معتبر است واهمیت کتاب بدین لحاظ و، نیز، به این اعتبار است که دربر دارندۀ دیدگاه دو محدّث است.
کتاب حاضر مشتمل بر بیست و سه فصل است و در آن از این مسائل سخن رفته است: ولادت امام حسین و فضایل و مناقب و مکارم اخلاقى او، نصوص بر خلافت وامامت آن حضرت و پاره‌ای از معجزاتش، پاداش گریستن بر مصیبت آن حضرت و احادیث دربارۀ شهادت او، رفتن آن حضرت به مکّه و فرستادن مسلم بن عقیل به کوفه، رفتن آن حضرت به کربلا و شهادت او و یارانش، رخدادهای پس از شهادت آن حضرت و بازگشت اهل‌بیت او به مدینه، رخدادهای در نظام آفرینش پس از شهادت آن حضرت، علّت به تأخیر افتادن عذاب قاتلان آن حضرت وعلّت اینکه امام زمان فرزندان قاتلانِ امام حسین(ع) را به قتل می‌رساند، قیام مختار، دست‌اندازی خلفا بر قبر آن حضرت، فرزندان و همسران آن حضرت.
در لابلای کتاب نکات قابل توجهی یافت می‌شود که در ذیل به برخى از آنها اشاره می‌کنیم: در جایی از کتاب گفته شده که تعداد لشکر مخالف در کربلا، بیست و دو هزار، بنا به قول مشهور، و سى هزار، بنا به حدیث امام صادق(ع) بود. (ص١٧٢).
همچنین از امام سجّاد(ع) روایت شده که در کربلا سی هزار تن به امام یورش بردند و آنان گمان می‌کردند که از این امّت هستند و هر یک باریختن خون او به خدا تقرّب مى‌جستند: «یزعمون انّهم من هذه الامّة کلّ یتقرّب الى الله عزّ وجلَ بدمه». (ص ٩٠). به این پرسش که چرا امام حسین(ع)، با اینکه مى‌دانست کشته مى‌شود، با خانواده‌اش به کربلا رفت، چند پاسخ داده شده است: اوّل اینکه آن حضرت به آنچه در ظاهر می‌گذشت، مکلّف بود و باید دعوت کوفیان را اجابت می‌کرد و اتمام حجّت می‌نمود.
دوم اینکه اگر امام به کربلا هم نمی‌رفت، باز کشته مى‌شد و لذا آن حضرت کشته شدن باعزّت را انتخاب کرد. ... (ص ٢٢٠ - ٢٢٢).
بنا به گزارش شیخ آقا بزرگ تهرانى در الذّریعة(ج ٥ ص١٢٥)، سید عبدالله شبّر گزیده و گزیدۀ گزیده‌ای از جلاء العیون فراهم کرده است.
برای شناخت نسخەهای خطّی و چاپی و گزیده‌ها و ترجمه‌های کتاب جلاء العیون مجلسى رجوع شود به: کتابشناسى مجلسى، علامه محمدباقر بن محمدتقى مجلسى. ص٢٠٢ -٢٠٥.[۱]
پانویس
- ↑ اسفندیاری، محمد، ص105-106
منابع مقاله
اسفندیاری، محمد؛ کتاب‌شناسی تاریخی امام حسین(ع) به ضمیمه امام حسین(ع) در الذریعه، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، زمستان 1380