جمعیت نسوان وطن‌خواه ایران (سال‌های 1314-1301ش)

جمعیت نسوان وطن‌خواه ایران (سال‌های 1314-1301ش)
پدیدآوران	خسرو پناه، محمدحسین (نویسنده)
ناشر	نشر خجسته
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۷ش
شابک	‎978-964-2975-47-1
کد کنگره	‏

جمعیت نسوان وطن‌خواه ایران (سال‌های 1314-1301ش) تألیف محمدحسین خسرو پناه؛ در سال های 1314-1285ش، جنبش زنان ایرانی جنبشی تجدد طلبانه و عمدتا غیر سیاسی بود. این جنبش که مستقل و جدا از حکومت بود، به کندی شکل گرفت و با تأسیس تشکل‌ها و انتشار روزنامه‌ها و مجله‌ها اهداف و مطالبات خود را مطرح می‌کردند. «جمعیت نسوان وطن خواه ایران» یکی از پایدارترین تشکل های زنان ایرانی است. مجموعه‌ی حاضر به چگونگی شکل گیری، فعالیت ها، مشکلات و موانعی که در برابر این جنبش قرار داشته و نیز نحوه‌ی انحلال آن‌ها می پردازد. همچنین برگزیده‌ای از مقالات و مطالبی را که می تواند به شناخت بیشتر فعالیت این جمعیت و جنبش آنان در آن مقطع کمک کند، ارائه می نماید.

ساختار کتاب

در سال 1285 ش، انقلاب مشروطیت ایران سلطنت مشروطه پارلمانی را جایگیزن نظام دیرپای استبداد مطلقه کرد. این تحول تنها به عرصه‌ی سیاسی محدود نماند و با افتتاح مجلس شورای ملی، انتشار روزنامه‌های آزاد، متشکل شدن مردم در انجمن‌ها و بعدا در احزاب سیاسی، تدوین قانون اساسی و متمم آن و ... به تدریج ابعاد فرهنگی و اجتماعی هم پیدا کرد. هر یک از اقشار و طبقات جامه با استفاده از امکانابات و فرصت‌های ناشی از انقلاب، نظرات و مطالبات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی خود را مطرح کردند و برای دستیابی به آن کوشیدند. از سال 1285 ش به بعد، زنان تجدد طلب و تحول خواه ایران هم، به رغم شمار اندک شان، در صدد بر آمدند تحولی در شرایط زندگی زنان پدید آورند. به این منظور، آن‌ها برای دستیابی به حقوق فردی و اجتماعی و نوسازی شرایط زندگی زن ایرانی، تشکل های عمدتا فرهنگی و اجتماعی تشکیل دادند، مدارس دخترانه را با اتکا به سرمایه و امکانات خویش تأسیس کردند، فرهنگ مرد سالار را به چالش کشیدند، طرح ها و برنامه‌های اصلاح سیاسی و اجتماعی ارائه کردند، به پاسداری از انقلاب مشروطه و دستاوردهای آن برخاستند. مناسبات سنتی حاکم بر خانواده را نقادی و روزنامه‌ها و مجله‌های خود را منتشر کردند، شیوه‌های نوین خانه داری و بچه داری را آموزش دادند، با همتایان آسیایی و اروپایی خود مرتبط شدند و ...؛ به عبارت دیگر، زنان عصر مشروطه بنیان‌های نهضت اجتماعی زن ایرانی برای احقاق حقوق فردی و اجتماعی اش را در قرن بیستم پی افکند و با فعالیت‌های پیگیر خود توانستند بر پاره‌ای از موانع غلبه کنند و به برخی از مطالبات اولیه‌ی فردی و اجتماعی زن ایرانی دست یابند. این جنبش غیر سیاسی بود که ابتدا به کندی شکل گرفت. فعالان آن با ایجاد تشکل‌ها و انتشار روزنامه‌ها و مجله‌ها نه تنها هدف ها و مطالبات خود را مطرح کردند بلکه توانستند توجه عده‌ای از دختران جوانی را که در مدرسه‌های دخترانه تحصیل می‌کردند به خود جلب کنند و نسل دیگری از فعالان حقوق زنان را پرورش دهند. این جنبش در سال های پایانی سلطنت قاجار تشکیل شد و سنت‌های مبارزاتی جنبش زن ایرانی را که با انقلاب مشروطه آغاز شده بود در سال های 1301 تا 1314 ش ادامه داد. مجموعه‌ی حاضر در دو بخش به بحث و بررسی پیرامون این جمعیت می پردازد.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران