ادبیات ایران در دوره‌ی قاجار (نثر)

ادبیات ایران در دوره‌ی قاجار
پدیدآوران	واحد دوست، مهوش (نویسنده)
ناشر	نشر سروش
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۶ش
شابک	‎978-964-12-1172-3
کد کنگره	‏

ادبیات ایران در دوره‌ی قاجار تألیف مهوش واحد دوست؛ آثار ادبی بخشی از فرهنگ یک ملت است که بیشتر مولود اوضاع اجتماعی و سیاسی هر دوره ای است. ادبیات دوره ی قاجار نیز پیوندی تنگاتنگ با پدیده ی تاریخ این دوره دارد. از این رو در این کتاب رخدادهای تاریخی این عصر به طور اجمال مورد بحث قرار گرفته است.

ساختار

کتاب در سه بخش و در بیست فصل به نگارش درآمده است.

بخش اول: اوضاع اجتماعی و سیاسی در دوره ی قاجار

فصل یک: اوضاع سیاسی ایران و جهان در دوره ی قاجار

فصل دو: دوره ی قاجاریه

بخش دوم: ادبیات ایران در دوره ی قاجار؛ نثر

فصل سه: نثر و انواع آن

فصل چهار: روند نثر فارسی در دوره ی قاجار

فصل پنج: مدرسه ی دارالفنون و نقش آن در تحول نثر فارسی

فصل شش: انقلاب مشروطه و تدثیر آن در نثر فارسی

بخش سوم: انواع نثر در دوره ی قاجار

فصل هفت:عهدنامه ها و قراردادها

فصل هشت: منشورها و فرمان ها

فصل نه: نامه نگاری

فصل ده: مقامه و منشآت نویسی

فصل یازده: روزنامه نویسی

فصل دوازده: طنزنویسی و روزنامه‌های طنزنویس

فصل سیزده: سفرنامه نویسی

فصل چهارده: خاطره و روزنامه ی خاطرات نویسی

فصل پانزده: داستان نویسی

فصل شانزده: نمایشنامه نویسی

فصل هفده: فن ترجمه

فصل هجده: رساله نویسی

فصل نوزده: تذکره نویسی

فصل بیست: تاریخ و جغرافیانویسی

گزارش کتاب

بیش از دو سده از روی کار آمدن دولت قاجار در ایران گذشته است، ولی هنوز در کتب و مطالعات مربوط به تاریخ ادبیات ایران، ادبیات دوره ی قاجار، بخشی از ادبیات دوره ی معاصر ایران شمرده می شود. به نظر نگارنده، زمان آن فرا رسیده است که ادبیات دوره ی قاجار در مطالعات تاریخ ادبی ایران بخش جداگانه ای به شمار آید؛ زیرا تدریس ادبیات دوره ی معاصر ایران (نظم و نثر) در دانشگاه ها، در دوره ی کارشناسی، اغلب با این مشکل روبه روست که استادان و دانشجویان فرصت کافی برای پرداختن به سه مقطع ادبیات دوره ی قاجار، پهلوی، و پس از انقلاب اسلامی را در چهار واحد درسی نظم و نثر ندارند. بنابراین، پیشنهاد می شود که در سرفصل دروس دوره‌های تخصصی ارشد و دکترای گرایش ادبیات معاصر، سه مقطع ادبیات قاجار، پهلوی و پس از انقلاب اسلامی به طور جداگانه منظور شود. با رویکرد به موارد فوق، انگیزه ی نگارش این کتاب فراهم آمد. در این کتاب رخدادهای تاریخی دوره ی قاجار به عنوان یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخی جامعه ی ایران به طور اجمال مورد بحث قرار گرفته است. تحولات ادبی (شعر و نثر) دوره ی قاجار معلول تغییرات و تحولات اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران است که آن نیز برآیند اوضاع سیاسی و اجتماعی جهان در این دوره است. دوران سلطنت هفت پادشاهی که طی این یک سده و نیم از حکومت قاجار بر تخت سلطنتی ایران تکیه زدند، مقطعی جدید در حیات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ادبی کشور ما بود. در ارتباط با روند نثر دوره ی قاجار، به عنوان مقدمه، عوامل و شرایط دگرگونی نثر فارسی در این دوره بررسی می شود؛ سپس در طی فصل های مختلف، محققان و پژوهشگران محترم می توانند از کمیت و کیفیت فرایند آثار نثری دوره ی قاجار آگاهی یابند. پیش از بررسی آثار و گونه‌های نثر، مقدمه ای کوتاه در تعریف و توضیح گونه ی نثر مورد نظر مانند طنز، نمایشنامه و دیگر انواع نثر ذکر می شود. از آن جایی که هدف از این کتاب معرفی آثار نثری و نویسندگان دوره ی قاجار است شاهد مثال ها و نمونه ی نثرهایی از آثار به جا مانده از نویسندگان و رجال این دوره بیان می شود.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران