میهنی، محمد بن عبدالخالق
| میهنی، محمد بن عبدالخالق | |
|---|---|
 | |
| نام پدر | عبدالخالق |
| ولادت | قرن ششم هجری |
| رحلت | بین سال‌های 576 و 585ق |
| پیشه | ادیب و نویسنده فارسی |
| اطلاعات علمی | |
| برخی آثار | دستور دبیری |
محمد بن عبدالخالق میهنی (متوفی بین سال‌های 576 و 585ق)، ادیب و نویسنده فارسی زبان قرن ششم هجری، صاحب کتابی موسوم به «دستور دبیری».
نام
در کتب رجال و تذکره‌ها، نامی و اثری از او نیامده است. مؤیدی ثابتی در کتاب «اسناد و نامه‌های تاریخی»، ضمن معرفی نسخه‌ای از «عرایس الخواطر»، محمد بن عبدالخالق را مسود و محرر آن نسخه معرفی کرده است. نسخه مورد استفاده ایشان، بنابه گفته خودشان، عکس نسخه خطی محفوظ در کتابخانه ملی پاریس است. تنها دو نسخه از «عرایس الخواطر» موجود است که یکی در قرن ششم نوشته شده و دیگر، نسخه‌ای که در قرن نهم کتاب شده و چند نامه از آخر آن افتاده است و نسخه‌ای که محمد بن عبدالخالق در انشاء و ترسل نوشته، در دنباله نسخه قدیمی «عرایس الخواطر» است[۱].
وفات
اگر در اطلاعاتی که آقای ثابتی عنوان کرده‌اند، اشتباهی رخ نداده باشد، محمد بن عبدالخالق، تا سال 576 (تاریخ تحریر نسخه عرایس الخواطر) در قید حیات بوده و وفات او، بین سال‌های 576 و 585ق (تاریخ تحریر نسخه خطی کتاب دستور دبیری)، بوده است[۲].
آثار
از وی رساله‌ای بی‌نام، در قواعد انشاء و ترسل برجای مانده است که برای نخستین بار در سال 1962م، توسط عدنان صادق ارزی در ترکیه به چاپ رسیده و نام «دستور دبیری» بر آن نهاده شد[۳] که تا عصر مؤلف آن، کتابی اینگونه به مسأله دبیری و آداب و شرایط آن، نپرداخته بود. این کتاب، از نظر اشتمال بر لغات و اصطلاحات تاریخی و اجتماعی، یکی از منابع مهم زبان فارسی به‌شمار می‌رود. همچنین از جنبه ادبی نیز کتابی در خور تأمل و دارای جایگاهی ویژه است[۴].
پانویس
منابع مقاله
میهنی، محمد بن عبدالخالق، «دستور دبیری، متنی از قرن 6 هجری»، به تصحیح سید علی رضوی بهابادی، یزد، بهاباد، 1375.