شناخت‌نامه ابوجعفر النقیب: زندگانی، آرا و اندیشه‌ها
| شناخت‌نامه ابوجعفر النقیب: زندگانی، آرا و اندیشه‌ها | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جواد، مصطفی (نویسنده) حسن‌بگی، علی (مترجم) |
| ناشر | دانشگاه اراک |
| مکان نشر | اراک |
| سال نشر | ۱۳۹۸ش |
| چاپ | يکم |
| شابک | 3-12-7731-600-978 |
| موضوع | نقد و تفسیر نقیب ابوجعفر، یحیی بن محمد، ۵۴۸؟ -۶۱۳ق.,سرگذشتنا‌مه شیعه,سرگذشتنا‌مه زیدیه |
| کد کنگره | BP۵۵/۳/ن۷ج |
شناخت‌نامه ابوجعفر النقیب: زندگانی، آرا و اندیشه‌ها، تألیف دکتر مصطفی جواد، و ترجمه دکتر علی حسن‌بگی؛ زندگی «ابوجعفر یحیی بن زید علوی» - مشهور به نقیب البصره یا ابوجعفرالنقیب که از عالمان و دانشورانی است که ابن ابی‌الحدید - شارح نهج‌البلاغه - محضر علمی او را درک کرده - را به تصویر می‌کشد.
نقیب البصره علاوه بر تسلط و اشراف بر دانش‌های کلام، تاریخ، فقه الحدیث، ادبیات و ...، به ارائه‌ی تحلیل‌های عمیق و نو از حدیث و رویدادهای صدر اسلام می‌پردازد و در این عرصه از پژوهشگران کم نظیر است.
گزارش کتاب
ابن ابی‌الحدید از معدود عالمان و دانشمندان مشهور معتزلی قرن هشتم هجری است که در بسیاری از دانش‌های آن روزگار، دارای تألیفاتی است. شرح نهج البلاغه‌ی وی یکی از ماندگارترین کتاب های اوست. ابن ابی‌الحدید در شرح نهج البلاغه از منابع گوناگون شفاهی و مکتوب بهره برده است. یکی از عالمان و دانشورانی که وی محضر علمی او را درک کرده، ابوجعفر یحیی بن ابی زید علوی مشهور به نقیب البصرة یا ابوجعفر النقیب است. ابن ابی‌الحدید در شرح خود بارها این شخصیت را با عبارت‌ها و تعبیرات گوناگون ستوده است. گفتنی است با همه مهارت و ورزیدگی ابوجعفر النقیب در دانش‌های آن روز از قبیل کلام، تاریخ، فقه الحدیث، ادبیات و ...، تألیفی از او به جای نمانده است؛ لذا تنها راه دست یابی به افکار و اندیشه‌های او رجوع به شرح نهج البلاغه‌ی شاگر فاضلش ابن ابی‌الحدید است.
ابوجعفر النقیب دو ویژگی دیگر نیز دارد که او را از بقیه‌ی هم طرازان خود ممتاز کرده است؛ یکی اعتدال و میانه روی است که با وجود آنکه در عصری می زیست که بازار مجادلات کلامی داغ بوده و زمینه برای موضع گیری‌های تند و خارج از انصاف فراهم بوده است هیچ گاه از جاده اعتدال و انصاف خارج نگشته است. وی در بحث‌هایی که با شاگرد فاضلش ابن ابی‌الحدید دارد در عین تقابل عقیدتی که میان آن دو آشکارا دیده می‌شود هیچ گاه زبانش را آلوده به ناسزا نکرده است و دیگری حریت و آزاداندیشی اوست که در ارائه‌ی دیدگاه‌های خود، هیچ گاه در بند تعصبات فرقه‌ای نشده بلکه تلاشش در رسیدن به حقیقت بوده است؛ شاید بتوان ادعا کرد که او در قرن ششم و اوایل قرن هفتم تجسم اعتدال، عقل گرایی و آزاداندیشی بوده است.
با همه‌ی این اوصاف، نام برده قرن ها مورد غفلت عالمان مسلمان و مستشرقان قرار گرفته بود تا این که مورخ و پژوهشگر عراقی دکتر مصطفی جواد با نگارش این رساله کوشید تا با ارائه‌ی شرح حال و اندیشه‌ی او، غفلت یاد شده را جبران کند. او ابتدا به شرح حال ابوجعفر النقیب پرداخته و سپس به آرا و اندیشه‌ی او اشاره کرده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران