شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده

شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده
پدیدآوران	بایندر، داریوش (نویسنده) آقاجری، محمد (مترجم)
ناشر	بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۸
شابک	‎2-538-253-600-978
کد کنگره	‏

شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده تألیف داریوش بایندر، ترجمه محمد آقاجری؛ کتاب حاضر ترسیم گر فضای ایران در دهه ی 1350 است و شرح می‌دهد که چگونه به سبب مجموعه ای از خطایای بنیادین، دوگانگی فرهنگی و تحولات خارجی، ایران سر به طغیان برداشت و حاکم رنجور آن، زمام قدرت را از دست داد. همچنین این رویداد تاریخی را نمی‌توان جدا از تاثیرات کانون های اصلی قدرت در خارج و برخی دسیسه های سنجیده و جناحی دولت کارتر درک کرد. بخش‌های متعددی از کتاب، به بررسی این جنبه اختصاص یافته و بر اساس یافته های تازه در برخی منابع آمریکایی است که تاکنون استفاده نشده بود.

ساختار

مطالب در سه بخش تهیه و تنظیم شده است:

بخش اول: محیط پیش از انقلاب؛ بخش دوم: در آستانه‌ی انقلاب؛ بخش سوم: انقلاب

معرفی کتاب

این کتاب نگاهی گذشته نگر به رویدادی دارد که دارای اهمیت و تاثیر تاریخی نادری است. انقلاب اسلامی سال 1357، جدای از اینکه جامعه ی ایرانی را به گونه ای ماندگار دگرگون کرد، سیمای سیاسی خاورمیانه را با پیامدهایی چنان دامن گستر تغییر داد که در گستره‌ی سیاست جهانی همچنان به شدت طنین انداز است. گذشت چهار دهه، روشن اندیشی کافی را برای بررسی دوباره ی همه ی عوامل، با وجود تنوع پیچیده ی آن ها فراهم می‌کند؛ همه‌ی عواملی که به شکل گیری آن رویداد بنیادین منجر شدند. این روایت در حال و هوایی از دگرسازی های اجتماعی - اقتصادی قرار داده می‌شود که نظامی خودکامه و نوگرا با وجود واکنش‌های شدید فرهنگی سعی در اعمال آن ها داشت. این روایت ترسیم گر محیط پیش از انقلاب ایران در دهه ی 1350 است و شرح می‌دهد چگونه به سبب مجموعه‌ای از خطایای بنیادین، دوگانگی فرهنگی و تحولات بیرونی همه گستر، یعنی حال و هوای دوران پس از جنگ ویتنام و تصوراتی درباره ی ظهور دولت کارتر در آمریکا، این کشور سر به طغیان برداشت و حاکم رنجور آن زمام قدرت را از دست داد. نظام پادشاهی با افت و خیزهایی یک هزار ساله بر ایران حاکم بود، با این حال، سقوط آن در بهمن 1357 ممکن بود یکی از ویژگی‌های غیر برجسته ی خاورمیانه ی پس از جنگ باشد، اما به سبب دو ویژگی با ارتباط متقابل چنین نشد. نخست اینکه انقلاب اسلامی ایران همانند انقلاب‌های روسیه و فرانسه در گذشته، بر اساس آرمان و اصول روی داد. پیامدهای آن مرزهای ملی را درنوردید و این منطقه را در درگیری‌ها و کشمکش‌های پیاپی غوطه ور ساخت. دوم اینکه برخلاف تصور عموم، انقلابی که رهبری آن را آیت‌الله خمینی در دست داشت، کشمکشی علیه رژیمی منفرد یا خاندان حاکم نبود، هرچند دشمنی آیت‌الله خمینی با دو شاه دودمان پهلوی بسیار ریشه دار بود. سمت و سوی اصول مورد نظر وی این بود که به حکومت غیردینی بر ملتی مسلمان پایان بدهد و دودمان پیامبر را به قدرت برساند؛ دودمانی که کوتاه زمانی در صدر اسلام حکومت کرده و در نبرد کربلا در سال 61 هجری سرکوب شده بود. این کتاب همچنین پی جوی عوامل خارجی است، گرچه ترکیب انقلاب به گونه‌ای بی‌همتا داخلی بوده است. تاریخ این رویداد تحول ساز را نمی‌توان به طور کامل و جدای از تاثیراتی درک کرد که از سوی کانون های اصلی قدرت در خارج یا به سبب دسیسه‌های سنجیده و جناحی در حکومت کارتر، به درون کشور رخنه کردند. بخش های متعددی از این کتاب به بررسی این جنبه‌ی اخیر اختصاص یافته و بر اساس یافته های تازه در برخی منابع آمریکایی است که تاکنون استفاده نشده بوده اند. امیدوارم این اقدام کمکی باشد در یافتن پاسخ برای پرسشی دیرپای که در میان ناظران امور ایران مورد بحث بوده است، البته با توجه به نظریه‌های ماندگار توطئه و حدس و گمان‌های همچنان رایج در مورد دخالت‌های بیگانگان. سرانجام اینکه مسئله‌ی گریز ناپذیری انقلاب، موضوعی است که این کتاب در نظر دارد بدان بپردازد.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران