رباعیات مؤمن یزدی

رباعیات مؤمن یزدی (به همراه چند غزل و قطعه)
پدیدآوران	ابن باقی یزدی، مؤمن‌حسین (نويسنده) مسرت، حسین (گردآورنده)
ناشر	مرکز پژوهشی ميراث مکتوب
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1394ش
چاپ	1
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ر2 6127/5 PIR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

رباعیات مؤمن یزدی، مجموعه رباعیات مؤمن حسین بن باقی یزدی (حدود 948-1018ق) است که به‌همراه چند غزل و قطعه او، به کوشش حسین مسرت، منتشر شده است.

کتاب حاضر، تنها اثر شناخته‌شده مؤمن یزدی است و کمتر کتاب، تذکره، جنگ و مجموعه اشعاری را می‌توان یافت که رباعی‌هایی از مؤمن حسین در آن نباشد.

اشعار موجود در جنگ‌ها و مجموعه‌های برجای‌مانده از مؤمن حسین که تاکنون شناخته شده‌اند، به‌استثنای چند غزل و قطعه، تمامی رباعی است؛ گویا او نیز مانند خیام، اوحدالدین کرمانی، باباافضل کاشانی و تنی چند از دیگر سخنوران نامی زبان فارسی، پردگیان حرم اندیشه خود را در کسوت رباعی به جلوه‌گری وامی‌داشته است و بر پایه آنچه از او برجای مانده، وی را می‌توان استاد بی‌مانند رباعی دانست؛ زیرا بر پایه دیوان موجود، 877 رباعی از او شناخته شده است، اما برخلاف این تعداد، تنها 23 غزل و 8 قطعه از وی شناسایی شده و در دسترس است.

مؤمن حسین باآنکه پدرش در دفتر شاه نعمت‌الله باقی، کتابدار بوده و خود گویا بهره‌ور از این شغل پدر و بنا به نوشته «جامع مفیدی» که شاعران در طبقه میانی جامعه بوده‌اند، بااین‌حال، در دیوان او، رباعیاتی در نکوهش خواجه، حاکم، شاه، فرمانروایان و دیگران دیده می‌شود که شمار آنها، کم نیست؛ به‌عنوان نمونه:

گو خواجه به فربهی جهان‌گیر شود		در پرورش نفس و بدن پیر شود
از وی شکمی سیر نشد چون همه عمر		باری شکم خاک از او سیر شود

دل دور ز قرب شاه، صد مرحله باد		جام می ‌قرب، در کفش آبله باد
در مشرب ما خمار نومیدی به		این باده نصیب جان کم‌حوصله باد

مؤمن به دفاع از قدرت حاکم، دو رباعی در نکوهش افرادی که علیه دولت به‌پا خاسته‌اند دارد؛ یک رباعی درباره راهزنان و طاغیان علیه شاه و دولت، مانند بکتاش‌بیک افشار؛ چنان‌که می‌گوید:

ای گرگ شریر اگر شدی خوار و نژند		ما را چه گنه که هستی از ما گله‌مند
دندان تو را سنگ حوادث بشکست		عدل شه دین‌پناه، چنگال تو کند

و دیگر رباعی در نکوهش شاهزاده اسماعیل‌میرزا که علیه پدر خود شاه طهماست، قیام کرد.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.