عقود الجمان في علم المعاني و البيان
عقود الجمان في علم المعاني و البيان، تألیف عبدالرحمن سیوطی (متوفی 911ق)، منظومه‌ای در علم معانی و بیان عربی است که در آن «تلخيص المفتاح» خطیب قزوینی (متوفی 739ق) را به نظم درآورده است.
| عقود الجمان في علم المعاني و البيان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) ضحا، عبدالحمید (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | نظم لكتاب «تلخيص المفتاح» للخطيب القزويني |
| سال نشر | 1433ق - 2012م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /س9 ع7025 2028 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
سیوطی از ناظمین چیره‌دست زمانش بوده است. او آثار مهم در علوم نحو (الفیه)، اصول فقه (جمع الجوامع سبکی) و علم مصطلح الحدیث (مقدمه ابن الصلاح) را به نظم درآورده است. محقق کتاب ادعا کرده که سیوطی به نظم درآوردن «تلخيص المفتاح» را در دو روز به سامان رسانده است[۱].
سیوطی تعداد ابیات کتاب حاضر را هزار بیت دانسته، اما آن‌گونه که محقق اثر شمارش کرده 1006 بیت است[۲]. سیوطی در این ارجوزه، مسائل بلاغی را به همان ترتیب خطیب قزوینی در «تلخيص المفتاح» بحث کرده و بسیاری از امثله و تعالیل را حذف کرده و در عوض برخی از مسائل، بر آن افزوده و اعتراضاتی را بر او وارد ساخته، لیکن روی‌هم‌رفته، شیوه خطیب قزوینی را پسندیده و از او تبعیّت کرده است[۳]. گاهی نیز مطالبی را به‌مناسبت مقدم و مؤخر کرده است. مطالبی که به کتاب افزوده کم نیست؛ چراکه اگر به مطالب تلخیص بسنده می‌کرد، حجم کتاب بیش از نصف این نیز نمی‌شد[۴].
محقق همچنین نسخه خطی و حتی نسخه مطبوع پیشین اثر را مملو از تصحیف و تحریف و افتادگی عبارت دانسته است؛ لذا بین کتاب مطبوع و نسخه خطی مقایسه نموده و به این تصحیفات اشاره کرده است[۵]. نکته‌ای که برخی نویسندگان به آن اشاره کرده‌اند آن است که خود سیوطی این منظومه‌اش را شرح کرده است[۶].