مونس الأحرار في دقائق الأشعار
| مونس الاحرار فی دقائق الاشعا‌ر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جاجرمی، م‍ح‍م‍دب‍ن بدر (نويسنده)
قزوینی، محمد بن عبد الوهاب (مقدمه نويس) طب‍ی‍ب‍ی، م‍ی‍رص‍ال‍ح ( مصحح) |
| ناشر | انجمن آثار ملی ** چاپ اتحاد |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1337ش - 1350ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شعر فارسی - مجموعهها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مونس الأحرار في دقائق الأشعار، اثر محمد بن بدر جاجرمی، از شاعران و ادیبان سده ۷-۸ ق/۱۳-۱۴م، کتابی است به زبان فارسی از اشعار منتخب نزدیک به دویست تن از شاعران فارسی‌زبان تا قرن هشتم.
این کتاب، مجموعه‌ای ارزشمند از اشعار ۲۰۰ تن از شاعران فارسی‌زبان است. کتاب در ۳۰ باب و به‌ترتیب موضوع تدوین گردیده است. مؤلف در دیباچه منثور کتاب، آن را «مجموعه» خوانده و سبب تدوین آن را، اشتیاق و درخواست جمعی از دوستان هنرمند و اهل فضل ذکر کرده است. مؤلف در پایان همین دیباچه، فهرست موضوعی ۳۰ باب و نیز اسامی شاعرانی که نمونه اشعارشان را در این مجموعه آورده است، به دست می‌دهد[۱].
موضوع باب‌ها، شامل انواع شعر (قالب‌های شعری)، صنایع ادبی، انواع ادبی و بسیاری موضوعات پراکنده دیگر، مانند مربعات، تشبیهات، مراثی، لغز و معمیات، اشعار مصور و اختیارات قمر، تواریخ، ملزومات و اختلاج المنظوم است[۲].
از ویژگی‌های مهم این مجموعه، ذکر نام و اشعار شاعرانی است که از دیگر منابع اطلاعاتی از آنان به دست نمی‌آید؛ مانند: قمصری، سردوز، ترمذی، خازن، زیزی و مشملی[۳].
از ویژگی‌های دیگر این مجموعه ثبت اشعار به‌طور کامل (و نه منتخب اشعار) است. همچنین نقل ۱۳ رباعی از خیام که در باب هجدهم «مونس الأحرار»، به دنبال یکدیگر آمده است و از کهن‌ترین و اصیل‌ترین نمونه‌های رباعیات خیام بشمار می‌رود. این رباعیات از ارزش کم‌نظیری برخوردار است. افزون بر این، ذکر سروده‌هایی از شاعران معروف، مانند: فردوسی، سعدی، نظامی، ناصرخسرو و بسیاری از شاعران قدیم خراسان که نسخه‌های اصیلی از اشعار آنان در دست نیست، راه را برای بسیاری از تحقیقات ادبی گشوده است[۴].
به دلایل یادشده، «مونس الأحرار» را اثری گران‌بها، معتبر و در نوع خود کم‌نظیر دانسته‌اند که تلاش مؤلف و دقت بسیار وی در جای‌جای آن پیداست. جاجرمی در پایان این اثر، تاریخ اتمام آن را (۷۴۱ق/ ۱۳۴۱م) در یک رباعی بیان داشته است[۵].
نظریات گوناگونی درباره «مونس الأحرار» تاکنون بیان شده است. هدایت این اثر را در شمار تذکره‌های معروف آورده و در تدوین اثر خود، «مجمع الفصحاء»، از آن سود جسته است[۶].
پانویس
منابع مقاله
پژوهنده، لیلا، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388.