دیوان قاضی شمس‌الدین محمد بن عبدالکریم طبسی
| دیوان قاضی شمس الدین محمد بن عبدالکریم طبسی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شمس طبسی، محمد بن عبدالکریم (نويسنده) بینش، تقی (مصحح) |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
دیوان قاضی شمس‌الدین محمد بن عبدالکریم طبسی، مجموعه اشعار شمس‌الدین محمد بن عبدالکریم طبسی (متوفی 624ق) است که به اهتمام تقی بینش، منتشر شده است.
در شعر شمس، اصطلاحات علمی و مسائل مختلف، از نجوم و ریاضی و حکمت گرفته تا اسم آلات و ادوات و گل‌ها و پارچه‌ها و اصطلاحات دیوانی و اداری قدیم، مطرح است؛ به همین مناسبت، برای فهمیدن معنی آن، باید به کتاب‌های لغت، مراجعه کرد و گاهی دچار زحمت شد[۱].
شمس شاعری است توانا و مضمون‌آفرین که با قدرت و هنرمندی اعجاب‌انگیز، کلمات را تلفیق و از مناسبات الفاظ، استفاده کرده است. گاه لفظی در شعر او، چند معنی را به ذهن القا می‌کند و خواننده مردد می‌ماند که کدام‌یک از آن معانی مورد نظر او بوده است[۲].
تذکره‌نویسانی که راجع به شعر شمس، اظهار نظر کرده‌اند، اتفاق دارند که وی، شاعری توانا و زبردست بوده است. آذر می‌نویسد: «در فن نظم و نثر، قدرتی کامل داشته و قصاید رنگین و معانی متین دارد». زکریای قزوینی گوید: «اشعار او در کمال زیبایی است و شیوه او در شعر تک است» و عوفی چنین نوشته است: «نادره ایام و لیالی که او خزانه جواهر و لآلی معانی بود؛ خواطر و اذهان فضلا به کنه نکته‌ای که او پرداختی نرسیدی و طبایع سلیم و خواطر مستقیم در پیش قریحت او معوج نمودی»[۳].
در شعر شمس، همان الفاظ فصیح و فخیم و همان معانی دقیق و باریکی که در شعر خاقانی هست، نیز وجود دارد، به‌اضافه نازک‌خیالی‌ها و زیبایی‌ها و تخیل‌های ظریف شاعرانه و منحصر به خود او[۴].
آثاری از لغات قدیم و واژه‌های در حال تحول و لهجه در شعر شمس دیده می‌شود که خود ارزش و قدر بسیار دارد. همچنین بعضی امثال سایر است که گاه‌به‌گاه در شعر او، دیده می‌شود، از قبیل: این‌کاره، خون گریستن، بر طاق نهادن، قصب و ماهتاب یا توزی و مهتاب، از شرم آب شدن و به صد دل عاشق شدن و ترکیبات جالب و شاعرانه که از لحاظ دستور زبان فارسی و ادب، اهمیت زیاد دارد و نمونه قدرت طبع و هنرمندی است. الفاظ زشت و سخنان ناروا در شعر او، بسیار کم است[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.