اتینگهاوزن، ریچارد

اتینگهاوزن، ریچارد ‌
نام کامل	اتینگهاوزن، ریچارد؛
ولادت	۱۹۰۶م / ۱۲۸۴ش؛
محل تولد	فرانكفورت؛، آلمان؛
محل زندگی	آلمان، آمریکا؛
رحلت	۱۹۷۹م / ۱۳۵۸ش؛
مدفن	پرینستون آمریكا (محل وفات)؛
طول عمر	73م، 74ق؛
مذهب	‌
پیشه	دکتری، ‌استاد دانشگاه، خاورشناس، متخصص در هنر اسلامی؛
اطلاعات علمی
درجه علمی	دکتری، ‌‌استاد دانشگاه، خاورشناس، متخصص در هنر اسلامی؛
مشایخ	‌
معاصرین	فردریش زاره، ارنست كونل، آرتور پوپ؛
برخی آثار	1- هنر و معماری اسلامی در ۶۵۰-۱۲۵۰ م؛

اِتینْگهاوزِن، ریچارد (فوریۀ ۱۹۰۶- آوریل ۱۹۷۹ / ۱۲۸۴ –۱۳۵۸ ش)‌، ‌خاورشناس آمریكایی و متخصص در هنر اسلامی.

زادگاه

وی در خانواده ای كشاورز، در فرانكفورت آلمان به دنیا آمد.

تحصیلات، تدریس

تحصیلات ابتدایی و متوسط را همانجا به پایان برد و سپس به دانشگاه رفت و در زمینۀ معارف اسلامی به تحقیق پرداخت و در ۱۹۳۱ م با تألیف پایان نام‌های دربارۀ ‌یك موضوع قرآنی، در فرانكفورت به دریافت درجۀ دكترا نائل شد، در دانشگاه‌های مونیخ و كمبریج نیز تحصیل كرد . از آنجا كه به هنر اسلامی علاقمند بود در موزۀ دولتی برلین تحت نظر فردریش زاره و ارنست كونل به كار پرداخت. در اوایل دهۀ‌سدۀ ۲۰ م به یاری مؤسسه آمریكایی‌«هنر و باستان شناسی ایران»، به آمریكا رفت و با آرتور پوپ آغاز به همكاری كرد. در سال‌های ۱۹۳۸-۱۹۴۴ م در دانشگاه میشیگان مشغول به تدریس شد. در ۱۹۵۰ –۱۹۵۱ م در خاور نزدیك و مخصوصاً در ایران و افغانستان به پژوهش پرداخت.

وفات

سرانجام در شهر پرینستون آمریكا درگذشت.

نشان«لیاقت»

اتینگهاوزن به رغم بیماری شدید، در پژوهش بسیار پركار و كوشا بود . گرابار می گوید؛ به سختی می توان موزه یا دانشگاهی را در آمریكا و كانادا یافت كه اتینگهاوزن در آنجا سخن رانی نكرده باشد. وی به افتخارات بسیاری دست یافت، اما نشان«لیاقت» كه در ۱۹۷۶ م از سوی دولت آلمان به او داده شد، بیش از هر چیز مایۀ خشنودی خاطر وی گردید.

تكلم به زبان فارسی

اتینگهاوزن به زبان فارسی نیز تكلم می كرد و با برقراری درس زبان فارسی در دانشگاه میشیگان كه با همكاری خود او صورت گرفت‌،چیزه دستی خویش را در این زمینه افزایش داد.

هنر اسلامی، مسئولیت‌ها

در بسیاری از تحقیقات مربوط به هنر اسلامی به آثار اتینگهاوزن استناد شده است. اهتمام وی به گردآوری آثار هنری كه ابزار تحقیق در این رشته است، به معرفی هنر اسلامی منجر شد و آثار موجود در موزه ها گواه این تلاش است. هر چند اتینگهاوزن در این تلاش ادامه دهندۀ روش زاره و كونل بود، اما می توان گفت كه وی به بررسی تطبیقی آثار هنر اسلامی اهتمام داشته است.

اتینگهاوزن در سال‌های ۱۹۳۱ تا ۱۹۳۳ م معاون بخش اسلامی موزۀ دولتی برلین، در ۱۹۳۴-۱۹۳۷ م عضو مؤسسه آمریكایی هنر و باستان شناسی ایران. در ۱۹۳۷-۱۹۳۸ م دانشیار هنرهای اسلامی انستیتوی هنرهای زیبای دانشگاه نیویورك در ۱۹۳۸ –۱۹۵۴ م سردبیر ونویسندۀ مجلۀ» هنر اسلامی«، در ۱۹۴۴-۱۹۶۷ م موزه دار بخش هنر خاور نزدیك در گالری هنری فریر واشینگتن، در ۱۹۴۷-۱۹۵۰ م عضو كمیتۀ آمریكایی تحقیقات خاور نزدیك، در ۱۹۴۸ م استاد هنرهای اسلامی در دانشگاه میشیگان، ۱۹۵۴م نمایندۀ ‌انستیتوی اسمیت سونین در جشن هزارۀ ابن سینا ‌و از ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۷ م استادیار انستیتوی هنرهای اسلامی دانشگاه نیویورك بود. به هنگام مرگ نیز ریاست مشاورین بخش اسلامی موزۀ‌هنری متروپولیتن و استادی كرسی هاگپو كوركیان در انستیتوی هنرهای زیبای دانشگاه نیویورك را بر عهده داشت . وی همچنین عوض آكادمی مكتوبات و ادبیات، آكادمی بریتانیا، انستیتوی باستان شناسی آلمان، آكادمی آمریكایی هنرها و علوم، ‌آكادمی باواریا انستیتوی مصر و انجمن فلسفۀ آمریكا و مدیر» مجلۀ «هنر شرقی بود.

آثار

الف – مقالات

بیش از ۲۴۰ اثر از او به صورت مقاله در منابعی چون «دائرةالمعارف هنر جهان»، «بررسی هنر ایران»، «دائرةالمعارف اسلام»، «جهان اسلام‌» ، «میراث اسلام»، «هنر و معماری اسلامی» از مجموعۀ كتابخانۀ تاریخ هنر گارلند، نشریات «هنر شرقی»، «هنر اسلامی»، «بولتن مؤسسۀ‌ آمریكایی هنر و باستان شناسی ایران» و غیره به چاپ رسیده است. در مجموعه ای تحت عنوان «مطالعاتی در هنر و ادبیات خاور نزدیك» كه به مناسبت چهلمین سال خدمات علمی و فرهنگی اتینگهاوزن به او تقدیم شده، فهرستی از ۲۲۱ مقاله، و در «مجموعۀ مقالات دربارۀ باستان شناسی و هنر اسلامی» (برلین، ۱۹۸۴م) نزدیك به ۶۰ مقاله از او توسط میریام رزن آیالن جمع آوری و برحسب موضوع طبقه بندی شده است. موضوع مقاله ها عبارت است از جوهر هنر اسلامی، مضامین اسلامی در هنر اسلامی، شرح آثار هنری، بررسی آثار كهن، هنر اسلامی و غیره.

ب – كتاب‌ها

۱.«تك شاخ» (واشینگتن، ‌م). این كتاب نخستین وتنها مجلد از مجموعۀ موسوم به «بررسیهای تصویر نگاری اسلامی» است. اتینگهاوزن در این كتاب به بررسی پیكرنگاری با موضوع تصاویر حیوان تك شاخ در هنر اسلامی – عمدتاً در نقاشی – می پردازد و دربارۀ هویت تك شاخ (از جمله كرگدن) مباحثی را مطرح می كند.

۲. «نقاشی عرب» (ژنو، ۱۹۶۲م)، اتینگهاوزن در این كتاب به بحث دربارۀ تصویرگری اسلامی پرداخته و از شیوه‌ها و آثار نقاشی مسلمانان، از جمله ایرانیان، و از موضوعاتی چون پیدایش تصویرگری اسلامی، شكوفایی هنر كتاب سازی، تذهیب نسخ قرآن سخن گفته است. به گفتۀ گرابار، شاید كتاب مذكور از نتایج نخستین سفر طولانی اتینگهاوزن در اوایل ۴۰ سالگی به سرزمین‌های اسلامی بوده است. «نقاشی عرب» به فرانسه و آلمانی نیز ترجمه شده است.

۳. «از بیزانس تا ایران ساسانی و دنیای اسلامی» (لیدن، ۱۹۷۲م)، سخن اصلی اتینگهاوزن در این كتاب بیان ارتباط و تأثیرات متقابل عوامل هنری میان شیوه های بیزانسی، ساسانی و اسلامی است كه آن‌ها را ضمن مباحثی چون نقش اسب بالدار و تصاویر مربوط به دیونوسوس خدای یونانی بارآوری و شراب آورده و در فصلی از آن، از قصر «خِربَه المَفجَر» در سرزمین فلسطین كه معماری آن یادآور كوشك‌های بیزانسی و ساسانی است، سخن گفته است. وی این كتاب را هنگامی نوشت كه پژوهش در هنر اسلامی هنوز رشته تحقیقی نسبتاً جدیدی به شمار می آمد.

۴. «هنر و معماری اسلامی در ۶۵۰-۱۲۵۰ م» (لندن، ۱۹۸۷م). این كتاب تألیف مشترك اتینگهاوزن و گرابار است. در این اثر كه پس از درگذشت اتینگهاوزن انتشار یافت، مؤلفان هنر را به عنوان یكی از جلوه های فرهنگ و تمدن اسلامی، از آغاز تا واپسین سال‌های خلافت عباسی بررسی كرده اند. با اینكه آثار بسیاری از اتینگهاوزن بر جای مانده، مترجمان ایرانی تاكنون به ندرت به ترجمۀ نوشته های او پرداخته اند. ‌. ‌

منابع مقاله

غلامی، یدالله، دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.