دیوان سیف‌الدین اسفرنگی
| دیوان سیف‌الدین اسفرنگی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیف اسفرنگی (نويسنده) صدیقی، زبیده (محقق) |
| سال نشر | 1357ش - 1399ق - 1979م |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
دیوان سیف‌الدین اسفرنگی اثر سیف‌الدین اسفرنگی (851- 666ق)، دیوان شعر اوست که شامل قصاید، غزلیات، ترجیع‌بندها، ترکیب‌بندها، قطعات و رباعیات بوده و با تصحیح زبیده صدیقی در مُلتان پاکستان به چاپ سنگی منتشر شده است.
سیف، سبک عراقی را پیش گرفته و از استادان بزرگ این سبک، خاقانی و ظهیر که شهرتشان در زمان او، به کمال اوج رسیده بود، تتبع کرده است[۱].
شعر سیف، در انتهای اعلی سبک عراقی قرار دارد و تمام مختصات ابتدایی و گاه متوسط سبک هندی را دارد و از سبک خراسانی، نقطه نهایی بعد سبک عراقی را نشان می‌دهد[۲].
دولتشاه سمرقندی تعداد ابیات دیوان سیف را دوازده هزار بیت دانسته است[۳]. نظر تذکره‌نویسان درباره شعر او متفاوت است. سمرقندی او را «املح الشعراء» و «اکمل الفضلا» دانسته و به مرتبه عالی او در شعر اذعان کرده است. آذر بیگدلی شعر او را دارای بحور غریبه و الفاظ مختلفه دانسته است. برعکس او، سراج‌الدین خان آرزو شعر سیف را روان‌تر و آسان‌تر از خاقانی دانسته است و این رأی اخیر درست‌تر است. البته برخی نیز معتقدند سیف می‌خواسته از خاقانی پیروی کند، اما نتوانسته و اشعارش متوسط است. شاعر در یک‌جا بر آن است که طرزی نو آورده است و در جایی دیگر، در این طرز نو، خاقانی را پیشرو خود می‌داند[۴].
او شعر خود را چون خاقانی و ظهیر فاریابی دانسته و بر شعرای دیگری همچون قطران که در خراسان و عراق مشهود بود، به تعریض طعن کرده است[۵].
به هر حال، سیف، شاعری قصیده‌سراست و قصایدی محکم و استادانه و به‌اسلوب دارد که همچون خاقانی و انوری، به تکلف و تصنع نگراییده است، بلکه از نظر زبانی، ساده و روان و شیواست؛ شعرش اگرچه حاوی مضامین و اصطلاحات و تعبیرات خاص (اصطلاحات بازی نرد و شطرنج و اصطلاحات نجوم، طب، موسیقی و حکمت) است، دیریاب و دشوار نیست و از تعقیدهای لفظی و معنوی به‌دور است. عزلیاتش در دو مضمون عارفانه و عاشقانه، با زبانی روان و مضامینی بکر سروده شده‌اند و مولوی در غزلیات شمس، به آنها نظر داشته است. او تخلصی برای خود به‌کار نبرده است. رباعیات او حدود 240 بیت است و به اسلوب خیام، سروده شده است[۶].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه کتاب.
- جعفری، فرزاد، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، چاپ اول، 1397.