خفاجی، محمد عبدالمنعم
| نام | خفاجی، محمد عبدالمنعم |
|---|---|
| نامهای دیگر | عبدالمنعم خفاجی، محمد
محمد عبدالمنعم خفاجی |
| نام پدر | |
| متولد | 1333ق یا 1915 م |
| محل تولد | منصوره قاهره |
| رحلت | 8 صفر 1427ق برابر با 8 مارس 2006م |
| اساتید | |
| برخی آثار | الأزهر في ألف عام |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03594AUTHORCODE |
محمد عبدالمنعم خفاجى (1333-1427ق)، از علماى معاصر الازهر، شاعر، ناقد، نویسنده، پژوهشگر فرهنگ و ادبيات
ولادت
در نهم ماه مبارک رمضان در سال 1333ق، برابر با بیست و دوم ژوئيه سال 1915م در بخش تلبانه منصوره از توابع قاهره ديده به جهان گشود.
خانواده وى منتسب به قبيله معروف خفاجه است. اين قبيله هم‌اكنون در كشور عربستان سعودى، عراق، مصر و نيز در جنوب غرب ايران زندگى مى‌كنند و شهر سوسنگرد خوزستان ايران در ميان مردم محلى به خفاجيه معروف است. شيخ خفاجى درباره تاريخ قبيله خود سه كتاب قطور تأليف و منتشر ساخته است.
تحصیلات
وى تحصيلات ابتدائى و متوسطه را در زادگاهش به پايان رساند، سپس وارد دانشگاه الازهر گرديد و در سال 1940م، تحصيلات ليسانس زبان و ادبيات عرب را به اتمام رساند و گواهى‌نامه آن را دريافت كرد. شش سال بعد دانش‌نامه دكترى را با درجه ممتاز از همان دانشگاه به دست آورد. به‌عنوان استاد زبان و ادبيات عربى در دانشكده زبان و ادبيات مشغول به كار شد. وى پس از اندك زمانى به رياست آن دانشكده منصوب گرديد.
مجله رسمى دانشگاه الازهر درباره وى چنين مى‌نويسد: الخفاجى، شاعر، ناقد، نویسنده و پژوهشگر فرهنگ و ادبيات و ميراث علمى و ادبى در بالاترين سطوح علمى و ادبى است. او از علماى معاصر الازهر است كه در محيط علمى آنجا تربيت يافته و در جهان اسلام از هندوستان گرفته تا مراكش به گردش علمى پرداخته است. وى دائرةالمعارف‌هايى علمى و ادبى تأليف كرد كه گروه‌هاى علمى مقتدر و توانا از انجام آن عاجز ماندند. معاصرين وى او را سيوطى ناميده‌اند. وى بيش از ده هزار مقاله فرهنگى - ادبى در نشريات گوناگون در مصر و جهان اسلام به رشته تحرير درآورده است.
درباره زندگى شيخ خفاجى بيش از ده كتاب و يك‌صد شرح حال در مصادر و مراجع مختلف علمى و ادبى نوشته شده است؛ از جمله زندگى‌نامه‌اى كه خود او نوشته و با عنوان مواكب الحياة، در سه جلد منتشر گرديده است.
وفات
وی در صبح چهارشنبه 8 صفر 1427ق برابر با 8 مارس 2006م درگذشت.
آثار
- تفسير قرآن كريم در 13 جلد؛
- اسلام و نظريه اقتصادى آن؛
- اسلام و تمدن‌ها؛
- اسلام و تمدن اسلامى؛
- شرح صحيح بخارى در 10 جلد؛
- اسلام دين جاويد انسانيت؛
- اسلام و رسالت اصلاح و آزادى؛
- اسلام و كمونيسم؛
- ادبيات در ميراث عرفاء؛
- سرگذشت ادبيات در عصر جاهلى؛
- سرگذشت ادبيات در صدر اسلام؛
- سرگذشت ادبيات بعد از ظهور اسلام؛
- سرگذشت ادبيا در عصر اموى؛
- سرگذشت ادبيات در عصر عباسى اول؛
- ادبيات عربى نوين در 4 جلد؛
- ابودلف نابغه‌اى از ينبع؛
- ابوعثمان جاحظ؛
- ابن المعتز و ديدگاه‌هاى او در زمينه ادب و نقد و بيان؛
- پيشتازان شعر جديد، 2 جلد؛
- شاعران برجسته عصر جاهلى؛
و...
وى در زمينه نقد ادبى، نزدیک به 20 عنوان كتاب مانند كتاب اصول النقد و نقد ادبى نوين و مكتب‌هاى آن و غيره... دارد. همچنين در بررسى و شرح و توضيح متون دينى و ادبى بيش از پنجاه عنوان كتاب و در زمينه علوم عربى، شروح و حواشى متعددى بر كتاب‌هاى معروف نحو و معانى و بيان نگاشته است. پيرامون تاريخ اسلام آثار گران‌بهايى را پديد آورده است كه به 30 جلد مى‌رسد. به تصحيح كتب خطى نيز بيش از يك‌صد كتاب ادبى و اسلامى، از جمله شرح مقامات حريرى و اعجاز القران باقلانى پرداخته است.
وى از دوران جوانى، طبع شعر داشته است و زمانى كه دكتر احمد زكى ابوشادى سال 1932م، انجمن شعر موسوم به ابولو را تشكيل داد، شيخ به عضويت آن انجمن ادبى درآمد و حاصل سرايش‌هاى گوناگون وى هفت ديوان شعر و يك نمايش‌نامه منظوم بوده است.