نظریة وحدة الوجود بین إبن عربي و الجیلي

    از ویکی‌نور
    (تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
    نظریة وحدة الوجود بین إبن عربي و الجیلي
    نظریة وحدة الوجود بین إبن عربي و الجیلي
    پدیدآورانترجمان، سهيله عبدالباعث (نویسنده) محمود، حربي عباس عطيتو (مقدمه‌نويس)
    عنوان‌های دیگرنظرية وحدة الوجود بين إبن عربي و الجيلي: دراسة تحليلية نقدية مقارنة
    ناشرمکتبة خزعل
    مکان نشرلبنان - بيروت
    سال نشر1422ق. = 2002م.
    چاپچاپ يکم
    موضوعوحدت وجود

    ابن عربي، محمد بن علي، 560 - 638ق. - نظريه درباره وحدت وجود

    جيلاني، عبد الکريم بن ابراهيم، 767 - 832؟ق. - نقد و تفسير

    عرفان
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏‎‏/‎‏ت‎‏4‎‏ن‎‏6 / 286/4 BP
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    نظریة وحدة الوجود بین إبن عربي و الجیلي، عنوان کتابی است یک‌جلدی به زبان عربی از خانم دکتر سهیلة عبدالباعث ترجمان، با موضوع عرفان و تصوف اسلامی. نویسنده در این اثر به بیان تطبیقی نظریه وحدت وجود میان محی‌الدین بن عربی و جیلی پرداخته است. هدف نویسنده از انجام این تحقیق _علاوه بر تلاش برای مقابله با ادعاهای خاورشناسان و دیدگاه‌های ناعادلانه آنها نسبت به تصوف و مردان آن - کشف اصالت اندیشه دو شیخ بزرگوار محی‌الدین بن عربی و عبدالکریم جیلی، از طریق خوانش عمیق انتقادی و تحلیلی دکترین و متون آنها _همانطور که در آثار اصلی آنها ذکر شده است - می‌باشد.

    دکتر حربی عباس عطیتو، بر این اثر مقدمه نوشته است. این اثر در اصل پایان‌نامه علمی نویسنده برای کسب مدرک دکترای ادبیات (الآداب) از گروه فلسفه و جامعه‌شناسی دانشکده آداب دانشگاه عربی بیروت است. سهیلا (سهیلة) عبدالباعث با کسب درجه عالی (الشرف الاولی) از این پایان‌نامه دفاع کرد و از سوی دانشگاه و با هزینه این دانشگاه، این پایان‌نامه چاپ و با سایر دانشگاه‌ها مبادله شد.

    ساختار

    کتاب یک جلد دارد و حاوی، اهدائیه، تقدیمیه دکتر حربی عباس عطیتو، مقدمه نویسنده، محتوای مطالب در دو بخش کلی _بخش اول درباره ابن‌ عربی در 3 فصل و بخش دوم درباره جیلی در 7 فصل_ و خاتمه _در بیان نتایج بحث_ است.

    منابع بحث در 5 بخش مجزا به ترتیب: قرآن کریم، سنت، مصادر و مخطوطات عربی، مراجع و مؤلفات چاپی عربی و منابع غیرعربی، در انتهای کتاب در بخش فهارس (فهرست منابع) ذکر شده است.[۱]

    گزارش محتوا

    دکتر سهیلا (سهیلة) عبدالباعث ترجمان در این اثر به موضوعی دشوار و جدید یعنی «مطالعه تحلیلی تطبیقی و انتقادی نظریه وحدت وجود بین ابن‌ عربی و جیلی» پرداخته است.[۲] هدف نویسنده از انجام این تحقیق _علاوه بر تلاش برای مقابله با ادعاهای خاورشناسان و دیدگاه‌های ناعادلانه آنها نسبت به تصوف و مردان آن_ کشف اصالت اندیشه دو شیخ بزرگوار محی‌الدین بن عربی و عبدالکریم جیلی، از طریق خوانش عمیق انتقادی و تحلیلی دکترین و متون آنها _همانطور که در آثار اصلی آنها ذکر شده است_ می‌باشد.[۳]

    این پژوهش مستلزم آن بود که پژوهشگر ابتدا برخی از مفروضات یا سؤالات تحقیق خود را مطرح کند که حول محورهای زیر دور می‌زنند: ماهیت وحدت وجود، وجوه اتفاق و اختلاف ابن‌ عربی و جیلی در برداشت آنها از این وحدت، نتایجی که از قول آنها به وحدت وجود حاصل شده است، اینکه آیا این دو شیخ در اثر قولشان به وحدت وجود، قائل به وحدت مذاهب و در نتیجه نفی تکثر و تعدد آنها خواهند شد؟ ویژگی تصوف ابن‌ عربی و جیلی چیست؟ تصوف فلسفی یا تصوف بر اساس روش صوفیانه؟ و....[۴]

    این پژوهش در دو باب تنظیم شده است که باب اول آن به بیان آموزه وحدت وجود از نظر ابن‌ عربی اختصاص دارد و شامل سه فصل است: فصل اول به زندگی ابن‌ عربی، آثار، شاگردان و منابع فلسفه او می‌پردازد که از منابع غیر اسلامی تا سایر منابع اسلامی تنوع دارد. نویسنده در فصل دوم با صحبت از افکار جوهر و اعراض، دایره وجود، ذات الهی و رابطه آن با صفات از یک‌سو و جهان از سوی دیگر، و ارتباط بین خدا و جهان و تمایز بین اصطلاحات قدم و حدوث، به بیان عقاید صوفیانه ابن‌ عربی پرداخته است. در فصل سوم، با پرداختن به مفهوم حقیقت و شریعت و اندیشه معراج یا آرامش معنوی، اندیشه عشق الهی و وحدت شهود در عقاید ابن‌ عربی را ارائه کرده است.[۵]

    در باب دوم این پژوهش، محقق در چهارفصل به عقاید صوفیانه جیلی پرداخته است: او در فصل چهارم، زندگی، مکتب، شیوخ، شاگردان و ماهیت دوران زندگی وی را ارائه کرده است. سهیله عبدالباعث همچنین در مورد آموزه وحدتِ وجود و میزان توافق و اختلاف ابن‌ عربی با جیلی بحث کرده و در مورد اندیشه وجود، موضع جیلی را در ارتباط با خدا و جهان _در فصل پنجم_ بیان نموده است. سهیلا (سهیلة) عبدالباعث در فصل ششم به صحبت در مورد ایده عشق الهی نزد جیلی پرداخته است که این امر مستلزم تمایز بین ایده فنا نزد صوفیان و ایده نیروانای هندی است؛ این مباحث با بیان اینکه جیلی قائل به وحدت شهود در اثر عشق الهی و تجربه روحی است، پایان می‌پذیرد. فصل هفتم و آخر به مثابه یک بررسی انتقادی تطبیقی بین ابن‌ عربی و جیلی مطرح شده که در آن تأثیر آنها بر عرفان اسلامی به‌ویژه در نابلسی، بکری و جزایری توضیح یافته است.[۶]

    محقق در خاتمه کتاب این مطالعه را با برجسته کردن مهم‌ترین یافته‌هایی که با استفاده از روش تاریخی، تحلیلی، انتقادی و فکری به آن دست یافته است، به پایان می‌رساند.[۷]

    دکتر حربی عباس عطیتو در پایان تقدیمیه‌اش بر کتاب می‌نویسد: در نهایت می‌گویم که دکتر سهیله ترجمان، در این مطالعه تحلیلی تطبیقی بین ابن‌ عربی و جیلی تلاش زیادی کرد و بیش از شش سال در سفر بود برای جست‌وجو، اطلاع یافتن، خواندن و تجزیه و تحلیل متون آنان از مصادر اصلی‌شان. این کتاب کوششی روشن است که حکایت از عمق نویسنده و تسلط وی بر موضوع آن و آگاهی عمیق وی از جزئیات فلسفه اسلامی، به‌طور عام، و تصوف، به‌طور خاص، دارد.[۸]

    وضعیت کتاب

    فهارس فنی کتاب به ترتیب شامل فهرست‌های آیات قرآنی، اطراف حدیث شریف، اعلام، فرق و جماعات، مواضع و اماکن، مصادر و مراجع بحث _در 5 بخش مجزا به‌این‌ترتیب: قرآن کریم، سنت، مصادر و مخطوطات عربی، مراجع و مؤلفات چاپی عربی، منابع غیرعربی_ و فهرست مطالب در انتهای کتاب پس از خاتمه کتاب و محتوای مطالب آمده است.[۹] پس از فهارس فنی، مقدمه کتاب به زبان انگلیسی و فرانسه هم ذکر شده است.[۱۰] نویسنده این اثر را به روح پدرش تقدیم کرده است.[۱۱]

    این اثر در اصل پایان‌نامه علمی نویسنده بوده برای کسب مدرک دکترای ادبیات (الآداب) از گروه فلسفه و جامعه‌شناسی دانشکده آداب دانشگاه عربی بیروت. سهیلا (سهیلة) عبدالباعث با کسب درجه عالی (الشرف الاولی) از این پایان‌نامه دفاع کرد و از سوی دانشگاه و با هزینه این دانشگاه، این پایان‌نامه چاپ و با سایر دانشگاه‌ها مبادله شد.[۱۲]

    سهیلا عبدالباعث در مقدمه‌اش بر کتاب می‌نویسد: روش مورداستفاده در این تحقیق، روش تاریخی، تحلیلی و تطبیقی بوده است. وی در ترتیب حاشیه‌ها از روش شماره‌گذاری منابع و مآخذ بهره برده است. او از علامت ستاره برای نشان دادن أعلام، مکان‌ها و اصطلاحات استفاده کرده.[۱۳]

    پانویس

    منابع مقاله

    1. مقدمات و متن کتاب.

    وابسته‌ها