تبیین الگوی تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری امام خمینی(س)

تبیین الگوی تصمیم‌گیری و سیاستگذاری امام خمینی(س)
پدیدآوران	اسکندری، مجتبی (نویسنده)
ناشر	مؤسسه تنظیم و نشر امام خمینی(س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج
مکان نشر	تهران
سال نشر	1386
موضوع	امام خمینی، روح‌الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1368-1279--نظریه درباره سیاست و حکومت
زبان	فارسی
کد کنگره	‏۱۵۷۴DSR/۵/س۹ت۲ ۱

تبیین الگوی تصمیم‌گیری و سیاستگذاری امام خمینی(س)، تألیف دکتر مجتبی اسکندری

انقلاب شکوهمند اسلامی ایران به رهبری مرجعیت دینی و زعامت امام خمینی(ره) بار دیگر این حقیقت را آشکار ساخت که ایمان و اعتقاد دینی برترین سکوی حرکت انسان به سوی رهایی و آزادی و عدالت-خواهی است. کار بزرگ معمار این حرکت سترگ که به استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران منجر گردید این بود که اندیشه دینی و اعتقاد اسلامی را احیا نمود و از پیرایه‌‎ها و اندیشه‌های انحرافی آراست. مجموعه حاضر که به قلم دکتر مجتبی اسکندری به رشته تحریر درآمده است.

ساختار

این کتاب با تأکید و عنایت بر آراء و دیدگاه‌های حضرت امام(ره) شامل سه فصل می‌باشد: فصل اول کتاب که با عنوان مبانی نظری اندیشه سیاسی- اجتماعی امام خمینی(ره) معرفی شده، عوامل اساسی مؤثر بر نحوه اندیشیدن، طرز تلقی، رفتار و مبانی نظری فرد تبیین می گردد. در فصل دوم کتاب با تصمیم گیری و خط مشی گذاری و مفاهیم و فرآیندها و الگوها آشنا می شویم و فصل سوم کتاب با عنوان معرفی الگوی تصمیم گیری حضرت امام خمینی(ره)، به بیان مفروضات و اصول اندیشه ایشان می‌پردازد و ابعاد چهارگانه الگوی تصمیم گیری جامع در سیره عملی و نظری ایشان را به همراه نمودار الگوی تصمیم‌گیری بررسی می‌کند.

گزارش محتوا

مبانی نظری اندیشه سیاسی- اجتماعی امام خمینی(ره) برای شناخت جامع اندیشه یک فرد، لازم است با نگاهی کلی نگر و جامع، ابعاد پارادایم فکری وی را بررسی نماییم. پارادایم مورد نظر در اینجا محصول جهان بینی اسلامی و ترکیبی از معنویت (قرآن) ،روحانیت (عرفان) و عقلانیت (برهان) می‌باشد.

آشنایی با پارادایم فکری حضرت امام خمینی(ره)چهار جنبه فلسفی که در توضیح هر پارادایم مدنظر هستند، عبارتند از: هستی شناسی- معرفت شناسی- طبیعت شناسی- روش شناسی.

-هستی شناسی حضرت امام: هر موجودی دارای جهت ربوبی است که ظهور حضرت ربوبیت را در او فراهم می‌سازد و هر اثرگذاری و پدیدآوری در عالم از اوست. پس در عالم وجود اثرگذاری جز خدا نیست.

-انسان شناسی حضرت امام: انسان شناسی حضرت امام مبتنی بر هستی-شناسی وی می‌باشد که در قالب عوالم پنجگانه یا حضرات خمس بیان شده است. از بحث های اساسی امام در تعلیقه و آثار دیگرشان، بحث انسان کامل است و اینکه برای شناخت انسان کامل باید به خودشناسی پرداخت.

ویژگی های انسان کامل در آیات قرآن: 1- محبت به حضرت حق 2- تعقل 3- ولایت تکوینی(قدرت برتر): تجلی قدرت ذاتی حق در جوارح و جوانح فرد 4- وحدت در عین کثرت: این اصل نظری در حکمت صدرایی، در عرفان عملی نیز در چهره دیگری رخ می نماید و آن اصل وحدت بعد آسمانی با زمین، عشق الهی با عشق به خلق و سرنوشت جامعه و توجه به خدا در عین ارتباط با عوامل غفلت است.

-شناخت شناسی حضرت امام: از آنجا که سخنان و سیره امام راحل محصول افکار و اندیشه عالی است برای شرح سخنان ایشان باید از اصول روش شناسی صحیح پیروی نمود.

-روش شناسی حضرت امام: روش شناسی ایشان در رسیدن به حقایق و واقعیت ها مبتنی بر نوع هستی شناسی و معرفت شناسی ایشان است .ایشان برای دستیابی به حقایق از ابزارهای مناسب با مراتب هستی و استفاده از وحی الهی بهره برده اند. در مجموع با توجه به شأن تکلیفی مباحث مدیریتی، می توان قائل شد که در مباحث تکلیفی ،روش حضرت امام روش فقاهتی بوده است و از ابزار اصول فقه برای رسیدن به حکم فقهی بهره برده اند.

نگرش عرفانی حضرت امام:

امام خمینی(ره) در تعریف عرفان می‌فرمایند: عرفان عبارت است از معرفت خدا و شئون ذاتی و تجلیات اسمائی و افعالی او در حضرت علمیه و غیبیه با یک نوع مشاهده حضوری، همچنین علم حضوری داشتن به کیفیت صفاتی و مراودات و نتایج الهی در حضرات اسمائی و اعیانی. ایشان معتقدند که وصول به چنین معرفتی از طریق علم حصولی ممکن نیست، زیرا در چنین علمی غیریت و کثرت علم و عالم و معلوم مطرح است و آن با روح توحید سازگار نیست. در عرفان معتدل امام عشق به عنوان عامل حرکت و پویایی، مطرح است.

شاخصه های عرفان از دیدگاه امام:

1-تمسک به ولایت انسان کامل (توسل به اهل بیت(ع)- توجه به قرآن صاعد(دعا)- جمع بین شریعت و طریقت- سالک سفرهای چهارگانه- عدم تقید به منازل عرفا) ...

2-پیوند سیاست و عرفان

3-پیوند حماسه و عرفان

معرفی الگوی تصمیم گیری حضرت امام خمینی(ره) در الگوی جامع تصمیم گیری امام، نقش عرفان در تصمیمات ایشان امری مهم و حیاتی است.

حضرت امام عرفان نظری و عملی را درهم می‌آمیزند و الگوی سه بعدی قرآن، برهان و عرفان را در صحنه عملی زندگی وارد می‌کنند.

بعد معنایی تصمیمات حضرت امام: در کلیه تصمیمات ایشان، اثرپذیری از مبانی قرآن کریم به وضوح به چشم می خورد.

بعد عرفانی در تصمیمات حضرت امام: در بعد عرفانی علاوه بر عشق و عبادات، بحث عرفان شهودی مطرح است و پیش‌بینی های شهودی ایشان است که از درایت و بصیرت باطنی ایشان حکایت دارد و نقطه قوت رهبری ایشان در شرایط کاملاً ابهام آمیز است.

بعد عقلانیت در تصمیمات حضرت امام: برخی از شاخص های تصمیم گیری عقلانی حضرت امام عبارتند از: 1- لزوم اطلاعات برای اخذ تصمیم 2- لزوم هدفگذاری و تبیین اهداف 3- توجه به مخاطبین در اخذ تصمیمات 4- استفاده از خبرگان و کارشناسان در اخذ تصمیم 5- مشورت با افراد ذی نفوذ و...

بعد شخصیت در تصمیمات حضرت امام: رهبری امام خمینی ریشه در اقتدار الهی دارد و برخی از ویژگی های شخصیتی ایشان عبارتند از: 1- آرامش در سایه عمل به تکلیف و اقتدار الهی 2- شهامت اقدام 3- سرعت در اخذ تصمیم 4- پرهیز از حرکت انفعالی 5- فرهنگ پدرانه در تصمیم گیری 6- قاطعیت ایشان در تصمیمات 7- شخصیت وارسته.

حضرت امام به عنوان الگوی تصمیم گیری جامع، همواره به آسیب های تصمیم گیری توجه نموده‌اند. ایشان همواره در مورد عدم توجه به خطای خود و عجله در تصمیم گیری هشدار داده و به عدم تردید در تصمیم-گیری هشدار می دادند.

منابع مقاله

بی‌نام، طوبی اندیشه (سطح دوم)، سیر مطالعاتی اندیشه‌های حضرت امام خمینی(ره)