ابن تیمیة لیس شیخ‌الإسلام

ابن تيمية ليس شيخ‌الإسلام، اثری از محمد بن احمد مسکه بن عتیق یعقوبی برکی اشعری مالکی (ولادت 1356ق)، از پیروان طریقه مریدیه، در نقد ابن تیمیه است.

ابن تیمیه لیس شیخ الاسلام
پدیدآوران	مسکه، محمد بن احمد (نويسنده) مسکه، بشیر بن احمد (مقدمه نويس) بن سید، احمد بازید ( مقدمه نويس)
سال نشر	1441ق - 2020م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

نوشتار حاضر پیرامون ابن تیمیه به نگارش درآمده است. نگارنده بر آن بوده تا از رهگذر واکاوی شخصیت ابن تیمیه و بررسی عقایدش با تکیه بر آثار برجای‌مانده از او، متصف شدن وی را به‌عنوان شیخ‌الاسلام مورد نقد و انکار قرار دهد. ازآنجاکه نویسنده به رد عقاید انحرافی ابن تیمیه در دیگر آثارش پرداخته، در این اثر متعرض این امر نشده است.

مطالب کتاب در یک مقدمه، پانزده فصل و یک خاتمه تنظیم شده است. نویسنده پیش از پرداختن به مباحث اصلی کتاب در مقدمه‌ای کوتاه پاره‌ای از سخنان علمای معاصر و برخی از همفکران ابن تیمیه، نظیر: حافظ ذهبی، تقی‌الدین سبکی، ابن حجر عسقلانی و برخی دیگر از عالمان سنی را درباره او و انحرافاتش آورده است.

در ادامه در فصل اول تحت عنوان «روش ابن تیمیه در فریب‌کاری و به گمراهی کشیدن»، به مباحث مختلفی از جمله گریز و ظفره رفتن ابن تیمیه در بیان برخی مسائل به‌منظور فرار از بازخواست توسط علمای اهل سنت به‌همراه ذکر نمونه‌ مسائلی در این راستا پرداخته شده است.

فصل دوم، به ستم روا داشتن ابن تیمیه بر مخالفان و تحریف سخنان آنها اختصاص یافته است. نکوهش اشاعره توسط ابن تیمیه و دیدگاه وی راجع به عالمان این مذهب کلامی مانند ابوالحسن اشعری، ابوحامد غزالی و فخرالدین رازی و... از مباحث این فصل است.

فصل سوم، عدم امانت علمی ابن تیمیه را مورد توجه قرار داده و به تحریفات وی از سخنان برخی از عالمان در موضوعات مختلف و تلاش او برای تضعیف برخی احادیث و باورها به‌همراه نمونه‌هایی در موضوع عدم رعایت امانت او در نقل، اشاره شده است.

در فصل چهارم، به خصوصیات اخلاقی ابن تیمیه و غرور، خودپسندی و تکبر او اشاره شده است.

فصل پنجم، به تلاش ابن تیمیه در چشم‌پوشی از جایگاه و منزلت پیامبر(ص) اختصاص یافته است. تحریم، توسل، بغض حضرت علی(ع)، اثبات عدم عصمت پیامبر(ص) و... از مباحث این فصل است.

در فصل ششم، به بغض ابن تیمیه نسبت به حضرت علی(ع) و تعصب او نسبت به یزید اشاره شده و دیدگاه او نسبت به فضایل حضرت علی(ع) و خلافت ایشان و همچنین نسبت به امام حسن و امام حسین(ع) و... ذکر شده است.

فصل هفتم تا دهم، به باورهای ابن تیمیه در خصوص قدم عالم و بازخورد آن میان علمای اهل سنت، اعتقاد به تجسیم، قیام حوادث به خداوند، فنای جهنم و نظر علما راجع به معتقد به آن اختصاص یافته است.

در فصل یازدهم از تأثیرپذیری ابن تیمیه از فلاسفه و دیگر گمراهان در باورهایی نظیر قدم عالم و... سخن رفته است.

تحریم زیارت و توسل توسط ابن تیمیه و رد برخی علما بر او، مطالب فصل داوزدهم را تشکیل داده و در فصل سیزدهم اعتقاد او به عدم عصمت انبیا ذکر شده است. در فصل چهاردهم به سب برخی افراد نظیر ابن عربی، شاذلی، ابن فارض توسط او اشاره شده است. فصل پانزدهم و پایانی کتاب به مسائلی که ابن تیمیه در آن خرق اجماع کرده، اختصاص یافته است.

نویسنده در خاتمه اثر، به حرمت پراکندن آثار ابن تیمیه میان عموم مردم اشاره کرده است. او ملقب کردن ابن تیمیه را به شیخ‌الاسلام ترویج بدعت دانسته و در ادامه به پرهیز از برخی شاگردان و پیروان وی نظیر ابن قیم و برخی از آثار محتوی باورهای انحرافی گوشزد نموده است.

به جهت اهمیت این کتاب، عالمان متعددی از اهل سنت بر آن تقریظ زده و آن را به جهت ویژگی‌هایی که از آن برخوردار است، مورد ستایش قرار داده‌‌اند و در ضمن آن به برخی از ویژگی‌های آن اشاره نموده‌اند. از جمله ویژگی‌های این اثر با توجه به حجم کم آن بیان عقاید اهل سنت از منظر عالمانی مانند غزالی و عز بن عبدالسلام، همچنین مشتمل بودن آن بر بحث ارزشمندی در عصمت انبیا همراه با سبک و روشی متمایز در توضیح مطالب و بیان روش‌های فریب‌کارنه ابن تیمیه در سخن و... است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.