معجم مصطلحات أصول الفقه (علاء‌الدین بن نجم)
معجم مصطلحات أصول الفقه، نوشته پژوهشگر و مدرّس عمانی، علاء‌الدین بن نجم، فرهنگ تعاریف اصطلاحات علم اصول فقه (اهل سنت) بر اساس حروف الفبا بدون استناد به منابع است.
| معجم مصطلحات أصول الفقه(ابن نجم، علاء الدین) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن نجم، علاء الدین (نويسنده) عبدالحفیظ، هایل (مصحح) |
| ناشر | الدار العثمانیة ** مکتبة الرشد ناشرون |
| مکان نشر | اردن - عمان ** عربستان - ریاض |
| سال نشر | 1425ق - 2004م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | اصول فقه - اصطلاحها و تعبیرها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ن3م6 147/2 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
علاء‌الدین بن نجم، با اشاره به شبهه حرمت علم اصول فقه به جهت همانندی با علم منطق، بر ارزشمندی این علم تأکید کرده و افزوده است: اصول، سرمایه وصول است و "مَن حُرِمَ الأصول ، حُرِمَ الوصول"؛ هرکه اصول نداند، از موفقیت بازماند. او یادآور شده است: در هنگام تدریس اصول فقه دریافتم که فرهنگ‌نامه‌ای لازم است که اصطلاحات این دانش را توضیح دهد و کلید ورود و فهم آن شود و ابواب و فصول آن را بشناساند و اندیشه‌های اصولی را سامان دهد و ما را به نتیجه، یعنی فقه کتاب و سنت برساند[۱].
ساختار و محتوا
اصطلاحات در کتاب حاضر، به‌ترتیب حروف تهجی، تنظیم و تعریف شده است و تقسیم و ترتیب دیگری در میان نیست. اولین اصطلاح، «اتفاق»[۲] و آخرین، «یمین» است[۳].
پاسخ انتقاد
علاء‌الدین بن نجم، با یادآوری انتقاد برخی از اندیشوران نسبت به فقدان استناد به منابع در این اثر، پاسخ داده است که انجام این کار، نیازمند توضیح و حواشی بسیار است و باعث تفصیل و تطویل می‌شود و برخلاف هدفی است که در نظر گرفته‌ایم[۴].
- یادآوری انتقادی: پاسخ نویسنده، قانع‌کننده و درست نیست و ذکر منبع برای تعریف هر اصطلاح با توجه به تعداد اصطلاحات مطرح‌شده در اینجا (حدود 500 اصطلاح)، حجم زیادی بر کتاب نمی‌افزاید. وضعیت فعلی (تعریف اصطلاحات بدون استناد مشخص به منابع) شبیه به ادعای بدون دلیل است.
فقر تمثیلی
- تعریف اصطلاحات در این اثر، مختصر و بدون توضیح است و حتی مثال نیز برای آن ذکر نمی‌شود، جز در مواردی اندک مانند تمثیل به "نهی پیامبر(ص) از قضاوت در حال غضب" برای اصطلاح «حکم الأصل»[۵].
مآخذ نویسنده
علاء‌الدین بن نجم، هرچند منابع اختصاصی تعریف هر اصطلاح را مشخص نکرده، ولی اسامی تعداد 20 منبع کلی از مهم‌ترین منابع مورد استفاده خودش در کتاب حاضر را بیان کرده است[۶].
تاریخ نگارش
نویسنده، نگارش نهایی این کتاب و بازنگری آن را برای چاپ دوم، در عمان البلقاء، جمعه 2 ذوالقعده 1424ق، به پایان رسانده است[۷].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.