المحيط بلغات القرآن
المحيط بلغات القرآن، اثر ابوجعفر احمد بن علی بن محمد مقری بیهقی، معروف به بوجعفرک بیهقی (470ـ554ق)، کتابی است در تفسیر واژگان قرآن کریم که به زبان عربی و در قرن ششم هجری نوشته شده و به اهتمام سید علی ملکوتی به چاپ رسیده است.
| المحيط بلغات القرآن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بيهقي، احمد بن علي (نویسنده) ملکوتي، علي (اهتمام) |
| ناشر | مکتبة آية الله العظمي المرعشي النجفي(ره) |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1425ق. = 1383ش. |
| چاپ | چاپ يکم |
| شابک | 964-8179-26-3 |
| موضوع | قرآن - واژهنامهها - فارسی
قرآن - صرف و نحو قرآن - علوم قرآني قرآن -- مسائل لغوي |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ب9م3 / 68 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
موضوع کتاب را دو بخش: باب اسماء الله الحسنی و صفات خدا و فصلهای هفتگانه: نامهای فرشتگان، پیامبران و اولیاء و مکانها؛ حروف مقطعه آغاز سورهها؛ در آفرینش انسان؛ رنگها؛ نامهای خویشاوندی و انساب؛ واژگان مربوط به پسران و دختران و صفتهای متضاد تدوین شده است.
مؤلف ابتدا در برابر واژهی قرآنی معادل فارسی آن را آورده و سپس جمع یا جمعهای آن واژه را ذکر نموده است؛ آنگاه خصوصیتهای صرفی، اشتقاقی و عجمه بودن و عجمه نبودن و... آن را ذکر کرده است.
نویسنده در بسط موضوع، به آیات قرآنی استناد جسته و از اقوال مفسران، راویان، نحویان و لغویان و گهگاه اشعار شاعران در تأیید و اثبات نظرات خود استفاده کرده است[۱].
کتاب درباره واژههای قرآنی و بهتبع آن در باب بخشی از مشتقات آنها در زبان عربی و معادل آنها به زبان فارسی است. المحیط تنها فرهنگ عربی - فارسی قرآن نیست، بلکه تفسیر مفردات قرآن هم هست؛ زیرا توجه مؤلف تنها به معنی و مفهوم کلمهها معطوف نمیشود. مؤلف موضوعهای متداول زمان خود را درباره علوم و فنون قرآن از همه جهات در نظر دارد و با بسط مطالب چون مفسّران، نه حوزه محدود لغویان، به شرح موضوع میپردازد و تا حق مفهوم را ادا نکند، دست بازنمیکشد... هر بخش از واژههای قرآن با فصلبندی خاص در جایگاه خود آمده است و تا جایی که این نسخه باارزش حفظ شده و به دست رسیده، دارای یک باب درباره اسماء و صفات پروردگار و هفت فصل است. با تأسّف قسمتهایی از کتاب از میان رفته است[۲].