تجلی نهج‌البلاغه بر ادبیات عرب

تجلی نهج‌البلاغه بر ادبیات عرب
پدیدآوران	امینی، محمد هادی (نويسنده) نوری کیذقانی، مهدی (مترجم) حسینی، مرتضی ( مترجم)
ناشر	بنياد نهج‌البلاغه
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1392ش
چاپ	1
شابک	‎978-600-5076-59-2
موضوع	علی بن ابی طالب (ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. نهج‌البلاغه - تاثیر بر ادبیات عربی - نقد و تفسیر
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/الف8 ن9041 38/42 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تجلی نهج‌البلاغه در ادبیات عرب، برگردان فارسی به قلم عضو هیئت علمی دانشگاه حکیم سبزواری، سید مهدی نوری کیذقانی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند، سید مرتضی حسینی، از کتابی عربی به نام نهج‌ البلاغة و أثره على الأدب العربي نوشته ادیب و شخصیت‌شناس معاصر، محمدهادى امینى (1314-‌1379ش) است. در این اثر، بازتاب نهج‌البلاغه در ادبیات عربی با ذکر و توضیح 38 کلام از سخنان امام علی(ع) و تأثیر آن در کلام شاعران عرب‌زبان تبیین شده است.

نام کتاب

عنوان کتاب حاضر، در روی جلد، ««تجلی نهج‌البلاغه در ادبیات عرب»، ولی در صفحه شناسنامه و صفحه اول، «تجلی نهج‌البلاغه بر ادبیات عرب» ثبت شده است.

ساختار و محتوا

به گفته مترجمان، نویسنده در این اثر، به نمونه‌هایى از تجلّیات سخن مولا(ع) در اشعار معدودى از شاعران عربى‌گوى اشاره و مطالب را در دو بخش اصلى ارائه نموده است:

1. شرح مختصرى از ارزش ادبى و بلاغى کتاب شریف نهج‌البلاغه، اقرار بزرگان ادب عربى نسبت به فصاحت و بلاغت کلام امام علی(ع)، حافظان نهج‌البلاغه، پیشینه‌ى گردآورى کلام امام علی(ع) توسط اشخاصى که قبل از شریف رضى(ره) مى‌زیسته‌اند و نقدی بر مقدّمه کتاب گران‌سنگ مصادر نهج‌البلاغة و أسانيده تألیف سید عبدالزهراء حسینى خطیب.
2. تأثیر نهج‌البلاغه در ادبیات عربى با ذکر چند شاهد مثال.

ویژگی ترجمه

مترجمان، چند ویژگی برای ترجمه خود مطرح کرده‌اند:

1. تلاش شده است تا آنجا که ممکن مى‌نمود، ترجمه‌ى فارسى از متن عربى دور نباشد و لفظ و مضمون کلام نثرى و شعرى در نظر گرفته شود.
2. سعى شده جهت آگاهى بیشتر خوانندگان محترم، اشعار و اقوال واردشده در متن کتاب که بدون ذکر نام گوینده و منبع کلام مى‌باشد، مستند گردد و به مآخذ معتبر و دست اول ارجاع داده شود.
3. جهت قرائت و فهم بهتر، اشعار و متون عربى ذکرشده در ترجمه، تماماً حرکت‌گذارى شده است.
4. در صورت اختلاف الفاظ شعرها در منابع، صورت صحیح و مناسب‌ترِ اشعار مدّ نظر قرار گرفته و ترجمه‌ى ابیات، بر اساس وجه صحیح و معناى بهتر انجام شده است.
5. در پاورقى در موارد متعدّدى، توضیحات تکمیلى درباره‌ى اعلام کتاب ارائه شده است تا خواننده‌ى محترم را از مراجعه به منابع دیگر حتّى‌المقدور بى‌نیاز نماید.

انتقاد مترجمان بر نویسنده

گاهی مترجمان بر محمدهادى امینى نقدی علمی وارد کرده‌اند؛ از جمله آنجا که نویسنده این عنوان را آورده: «اولین کسى که خطبه‌هاى امام علی(ع) را جمع‌آورى کرد»، آنان منتقدانه نوشته‌اند: مؤلّف محترم با اینکه از عنوان فوق براى طرح مباحث بعدى استفاده نموده است، امّا در اثناى کلام خود به نخستین کسى که خطابه‌هاى حضرت(ع) را گردآورى کرده، هیچ اشاره‌اى نداشته است. باید گفت: از آثار و اخبار وارده معلوم مى‌شود که «حارث اعور همدانى»، از نخستین کسانى است که خطابه‌هاى على(ع) را در کتابى جمع‌آورى کرده است. جهت اطلاع بیشتر از گردآورندگان کلام حضرت امیر(ع) قبل و بعد از «شریف رضى»، نگاه کنید به: گردآورندگان سخنان امام امیرالمؤمنین(ع) قبل از علامه شریف رضى، مؤلف نهج‌البلاغه، عزیزالله عطاردى قوچانى، بنیاد نهج‌ البلاغه، چاپ اول، تهران، که به معرفى هفتاد تن از یاران و پیروان امام علی(ع) اختصاص دارد که به جمع‌آورى خطابه‌ها و سخنان آن حضرت(ع) اهتمام داشته‌اند....

نمونه مباحث

1. درنگى در کتاب مصادر نهج‌البلاغة: این کتاب بزرگ در لبنان براى دومین بار به سال 1395 هجرى به چاپ رسید. مؤلّف سترگ آن به ذکر آنچه «شریف رضى»(ره) گردآورى کرده در کنار بیان مصادر و منابع آن مبادرت ورزیده است که آن کار فکرى و تلاش علمى مبارک و خجسته‌اى مى‌باشد؛ جز اینکه در مقدّمه‌ى کتاب، برخى لغزش‌ها صورت گرفته، که براى خدمت به آن جناب بدان اشاره مى‌نمایم:
   1. در جزء اول، صفحه‌ى 58، فصل تألیفات پیرامون کلام حضرت(ع) قبل از نهج‌البلاغه، آمده است: «کتاب خطب على(ع) از ابوالفضل نصر بن مزاحم منقرى کوفى عطار، عالم به اخبار و استاد اصحاب مغازى و سیره مى‌باشد که تألیفات نیکویى دارد و از آن جمله است: خطب على(ع).
      1. مؤلّف بزرگوار براى این سخن خود، هیچ منبع و مأخذى ذکر نکرده، با اینکه مى‌دانسته «نصر بن مزاحم» کتاب خاصى به نام «خطب على(ع)» نداشته و نام این کتاب را از زمان وفات وى تا روزگار ما هیچ مورّخ و مؤلّفى ذکر نکرده است.
      2. «نصر» بسیارى از خطابه‌هاى «امام على(ع)» را در کتاب خود «صفّین» آورده که این دلیل بر وجود کتابى از او در این خصوص نیست، با علم به اینکه آنچه «نصر» از خطبه‌ها و نامه‌ها روایت کرده به «مسعدة بن صدقه عبدى» مستند بوده؛ آن‌چنان‌که در کتاب «وقعة صفين» آمده است.
2. امام علی(ع)، مى‌فرماید: «الْقَلْبُ مُصْحَفُ الْبَصَرِ»؛ دل، کتاب دیده است. آنچه که دیده مى‌بیند در دل منعکس و بر صفحات آن ثبت مى‌شود. قلب، مثل ضبط صوت است که هر آنچه را دیده مى‌بیند، ضبط مى‌کند. شاعر همین معنا را بیان داشته و مى‌گوید:

إنَّ العُيونَ لَتُبِدِي فِي تَقُلُّبِهَا مَا فِي الضَّمَائِرِ مِنْ وُدٍّ وَ مِنْ حَنَقِ؛ در حرکت چشم‌ها آن دوستى و کینه‌اى که در دل‌هاست پدیدار مى‌شود.

1. شایان ذکر است که «نهج‌البلاغه» تنها بر ادبیات عربى اثر نگذاشته است، بلکه تأثیرى گسترده و کامل بر ادبیات فارسى نیز داشته است. ادیبان و شاعران پارسى‌گو، بسیارى از سخنان امام علی(ع) را به نظم در آورده‌اند و اشعار خود را به کلام آن حضرت(ع) آراسته‌اند که در کتاب‌هاى آنان نمایان است.

منابع ترجمه و توضیح

نویسنده برای نگارش این کتاب، از 193 کتاب عربی و فارسی (تاریخی، بلاغی، لغوی، روایی، اخلاقی و ادبی و...) استفاده کرده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.