الانتصار و الرد علی ابن الراوندی الملحد
الانتصار و الرد علی ابن الراوندی الملحد نوشته ابوالحسین عبدالرحیم بن محمد بن عثمان معتزلی، مشهور به خیاط (حدود 215-300ق)، در نقد «فضیحة المعتزله» اثر ابن راوندی (متوفای 243 تا 300ق) است که ابن راوندی آن را در نقد کتاب جاحظ «فضیلة المعتزله» نوشته بود. این اثر با مقدمه و پژوهش محمد حجازی عرضه شده است.
| الانتصار و الرد علی ابن الراوندی الملحد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خیاط، عبد الرحیم بن محمد (نويسنده) حجازی، محمد (مقدمه‌نويس) |
| ناشر | مکتبة الثقافة الدينية |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1988م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | ابن راوندی، احمد بن یحیی - 245؟ق. فضیحه المعتزله - نقد و تفسیر - معتزله - دفاعیهها و ردیهها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف2 ف6083 1300 203/3 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الانتصار، اثر مشهور خیاط و از کهن‌ترین آثار برجای مانده از معتزلیان است که به‌طور کامل باقی مانده است؛ شاید به این سبب که مخالفان معتزله نیز در آن مطالب بسیاری یافتند که می‌توانستند از آن‌ها در جهت مقاصد خود بهره گیرند.[۱] در این اثر -که احتمالاً اندکی پس از ۲۶۹ق تألیف شده است- از باورهای بسیاری از بزرگان معتزله در مسائلی چون «علم، قدرت و عدالت خداوند»، «عصمت»، «امامت» و «کفر یا ایمان صحابۀ پیامبر» دفاع شده است[۲]؛ معیار معتزلی بودن پذیرش پنج اصل است: توحید، عدل، وعد و وعید، منزلت بین المنزلتین، امربه معروف و نهی از منکر.[۳]
خیاط در این کتاب نه نظام‌یافته، بلکه به‌طور جدلی پیش می‌رود. چارچوب کار او براساس شیوۀ ابن‌راوندی است. به نظر او تنها معتزله قادر بودند به مسائل دشوار کلامی بپردازند.[۴]
محقق برای تصحیح کتاب، از دو نسخه بهره جسته است: یکی، نسخۀ لجنة التألیف و الترجمة و النشر در قاهره (1344ق) با پژوهش دکتر نیبرگ از سوئد و نسخۀ دیگری که آن را معهد الآداب الشرقیة در بیروت (1957م) و در ضمن سلسلۀ «بحوث و دراسات» ارائه داده است. همچنین، او فهرستی از آیه‌های قرآنی، شعرها، کسان، فرقه‌ها، کتاب‌های آمده در انتصار، جای‌ها، مصدرها و مرجع‌ها را درج کرده است.[۵]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه محقق.
- یوزف فان اس، «خیاط، ابوالحسین»، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد 23، چاپ سوم، تهران، 1399ش.