الأطول في علوم البلاغة
| الأطول في علوم البلاغة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عصامالدین اسفراینی، ابراهیم بن محمد (نويسنده)
عنایه، احمد عزو (محقق) مصطفی، علی محمد (محقق) خطیب قزوینی، محمد بن عبد الرحمن (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | تلخیص مفتاح العلوم. شرح |
| ناشر | دار إحياء التراث العربي |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1432ق - 2011م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | /خ6 ت8026 2028 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الأطول في علوم البلاغة، اثر ابراهیم بن محمد بن عرب‌شاه عصامالدین اسفراینی (متوفی 873-944ق)، شرحی است مزجی بر «تلخيص مفتاح العلوم» محمد بن عبدالرحمن ابوالمعالی جلال‌الدین قزوینی شافعی، معروف به خطیب دمشق (متوفی 666-739ق) که آن نیز ویراسته و تلخیص بخش سوم کتاب «مفتاح العلوم» سراج‌الدین ابویعقوب یوسف بن محمد بن على سکاکى خوارزمى حنفى (554 یا ۵۵۵–۶۲۶ق)، مشهور به سکاکى است.
«مفتاح العلوم» سکاکی، کتابى دانشنامه‌مانند مى‌باشد که در آن خلاصه‌اى از علوم ادبى زمان نویسنده، شرح داده شده است که شامل صرف، تجوید، اشتقاق (صغیر و کبیر و اکبر)، نحو، معانى، بیان، بدیع (که آن را وجوه تحسین کلام نامیده است)، حد (یعنى تعریف منطقى مفاهیم)، استدلال، عروض، قافیه، نقد شعر و سرانجام مبحثى درباره اعجاز قرآن و رد مطاعن مخالفان می‌باشد[۱]. «تلخيص المفتاح»، خلاصه بخش سوم این کتاب و یکی از کتاب‌های مهم در معانی و بیان و بدیع، از خطیب دمشق است که به جهت حسن ترتیب و ایجاز، از دیرباز مورد توجه بوده و شرح‌ها و حاشیه‌های فراوانی بر آن نگاشته شده است[۲] که اثر حاضر، از جمله آنها می‌باشد که با تحقیق احمد عزو عنایه و علی محمد مصطفی، به چاپ رسیده است.
از جمله ویژگی‌های شرح حاضر، منابع و مصادر مهمی است که شارح در شرح مطالب، از آنها بهره برده است که به دو دسته منابع بلاغی و نحوی قابل تقسیم است. از جمله منابع بلاغی کتاب، عبارتند از: «المطول» سعدالدین تفتازانی، «شرح المفتاح» شریف جرجانی، «مفتاح العلوم» سکاکی، «الإيضاح» خطیب قزوینی و «دلائل الإعجاز» عبدالقاهر جرجانی. کتاب‌های سیبویه، اخفش و جزولی نیز از منابع نحوی این اثر می‌باشند[۳].
شیوه شرح مطالب، به‌صورت مزجی بوده و در ابتدای کتاب، مقدمه‌ای از محققین افزوده شده است که در آن، ضمن ارائه شرح حال مفصلی از صاحب تلخیص[۴] و صاحب شرح[۵]، به تعریف کتاب حاضر و بررسی شخصیت نویسنده آن پرداخته شده[۶] و سپس، مهم‌ترین مصادر کتاب، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است[۷].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه.
- بی‌نام، «مفتاح العلوم»، دانشنامه تخصصی کتاب‌شناسی و زندگی‌نامه ویکی‌نور
- قربانی زرین، باقر، «دانشنامه جهان اسلام»، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تلخيص المفتاح»، شماره ۳۸۳۰