الأدوات النحویة في کتب التفسیر
الأدوات النحویة في کتب التفسیر | |
---|---|
پدیدآوران | صغیر، محمود احمد (نويسنده) |
ناشر | دار الفکر ** دار الفکر المعاصر |
مکان نشر | سوریه - دمشق ** لبنان - بیروت |
سال نشر | 1422ق - 2001م |
چاپ | 1 |
شابک | 1-57547-973-7 |
زبان | عربی |
تعداد جلد | 1 |
کد کنگره | ص7الف4 82/7 BP |
نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الادوات النحویة فی کتب التفسیر تألیف محمود احمد صغیر (معاصر)، تحقیقی در موضوع ادوات نحوی و دیدگاه مفسرین در رابطه با تبیین وجوه این ادوات است. اهمیت این کتاب به جهت ارتباط این ادوات با فهم قرآن کریم و نصوص آن است.
کتاب مشتمل بر مقدمه، تمهید و چهار باب و هر باب مشتمل بر چند فصل است. در تمهید، از مفهوم ادات در لغت و اصطلاح، ارتباط تفسیر با علوم عربی و ادوات نحوی سخن رفته است.[۱] ادوات جمع «اداة» است و ادوات قرآن یعنی حروف و هرچه که به حروف شباهت دارد، هرچند اسم یا فعل باشد. این ادوات در قرآن فراوان است و چون بر معانی متفاوتی دلالت میکنند، اهمیت فراوانی در فهم قرآن نیز دارند؛ مانند: ادوات نهی، نفی، استفهام، عطف، تأکید، استثنا و... .[۲]
در باب اول کتاب از مبانی ادوات بحث شده است. مفسرین در کتابهایشان در کنار توجه به معانی و جنبه نحوی به جنبه لغوی ادوات اهتمام ویژهای داشتهاند.[۳] به عنوان مثال مفسرین در اصل «کم» اختلاف نظر دارند: فراء آن را ترکیبی از «ما» استفهامیه و کاف دانسته و معتقد است با کثرت استعمال، الف در آخر آن حذف و میم ساکن شده است. یا ابوحیان کاف را کاف تشبیه و حذف الف از «ما» را به جهت دخول حرف جر بر آن دانسته است.[۴] عرب معمولاً به اقتصاد در اداء لغوی تمایل دارد و لذا از راههایی چون حذف، ادغام، قلب، ابدال و مانند آن در این رابطه بهره گرفته است.[۵]
در باب دوم، ادوات مهمله و ادوات عامله و در باب سوم، معانی تخصیص نحوی و اسالیب نحوی مورد بررسی قرار گرفته است.[۶]
نویسنده در آخرین باب کتاب به این نکته اشاره کرده که مفسرین در تبیین وجوه ادوات بر دو مصدر اصلی اعتماد کردهاند: نصوص لغوی و آراء علماء. نصوص لغوی عبارت از قرآن و قرائات آن، شعر، حدیث نبوی، اخبار صحابه، کلام عرب، امثال و امثله ساختگی.[۷]
در نگارش این اثر علاوه بر منابع تفسیری از کتبی چون «الازهیة فی علم الحروف» هروی، «رصف المبانی» مالقی، «مغنی اللبیب» ابن هشام، در معانی ادوات، و منابع فراوان دیگر در قرائات قرآنی، کتب تراجم، دواوین شعر و مانند آن استفاده شده است.[۸]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- صابری، علی؛ اسماعیلی، زهرا؛ «چالشها و راهکارهای برگردان «کم» خبری در ترجمههای فارسی قرآن کریم»، پژوهش های زبانشناختی قرآن، پاییز و زمستان 1397، شماره 14، ص 119 تا 136.