ابن دحیه، عمر بن حسن
| نام | ابن دحیه، عمر بن حسن |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابن دحیه، عمر بن ال‍ح‍س‍ن
ابن دحیه ال‍ک‍ل‍ب‍ی، اب‍و ال‍خ‍طاب عمر بن حسن |
| نام پدر | حسن |
| متولد | 544ق |
| محل تولد | بَلنسيه (والانسيا) |
| رحلت | 633 ق |
| اساتید | ابن بشكوال
ابوجعفر صيدلانى منصور بن عبدالمنعم فراوى |
| برخی آثار | اعلام نصر مبین در داوری میان اهل صفین
اعلام النصر المبین فی المفاضله بین اهلی صفین نهایة السول في خصائص الرسول صلی‌الله‌علیه‌و‌سلم |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00687AUTHORCODE |
ابن دحيه، مجد‌الدين عمر بن حسن بن على بن محمد بن فرح كلبى (544 - 633ق)، مكنى به ابوالخطاب و معروف به ذوالنّسبين، محدث، لغوى، فقيه، مورخ آشنا به ايام عرب و شاعر اندلسى،
ولادت و وفات
در بَلنسيه (والانسيا) زاده شد و در قاهره درگذشت و در سَفح المقطم مدفون گرديد.
نسب
ابن دحيه نسب خود را از جانب پدر به دحيه از صحابه پيامبر اكرم(ص) و از سوى مادر به ابن بسام فاطمى علوى از نسل حسین بن على(ع) مى‌رساند و به همین سبب خود را ذوالنسبين مى‌نامید، اما مخالفانش نسبت او به دحيه كلبى را نفى كرده و گفته‌اند كه دحيه، بلاعَقِب بوده است.
اساتید
او كه به تحصيل علم و استفاده از محضر مشايخ و رجال حديث و تاريخ توجه خاص داشت، در همان ايام جوانى زادگاهش را ترك گفت و به سير و سفر پرداخت و در جست‌وجوى علم به شهرهاى مختلف اندلس، مراكش، مصر، شام، عراق، حجاز و ایران (خراسان و اصفهان) رفت و در این نواحى نزد دانشمندان بنام زمان شاگردى كرد. از استادان او كسانى چون ابن بشكوال، ابوبكر بن جدّ، ابوبكر بن خير و ابن مضا را در اندلس و ابوجعفر صيدلانى در اصفهان و منصور بن عبدالمنعم فراوى را در نيشابور مى‌توان نام برد. برخى نيز مانند حسن بن احمد بن بيسانى و ابوشامه عبدالرحمان بن اسماعيل از او اجازه روايت يافته‌اند.
ابن دحيه پس از آنكه از اندلس به مصر سفر كرد، به دربار ملك عادل ايوبى پيوست و از سوى وى به معلمى فرزندش كامل محمد برگزيده شد. بعدها كه كامل دارالحديث را ساخت، ابن دحيه را به رياست آنجا گماشت. در مورد مهارت وى در لغت گفته‌اند كه او «حوشي اللغة» بود؛ يعنى سخن وى مشحون از غرايب و نوادر لغات و غوامض آن بود. داورى مورخان درباره ابن دحيه بسيار متفاوت است. درحالى‌كه اندلسيان، او را دانشمندى بزرگ مى‌دانند و مى‌ستايند، برخى نيز او را به جعل نسب، انتحال شعرى، وضع حديث و گزافویى در حفظ احاديث و استماع از استادان متهم كرده‌اند. وى دو بار نيز به سمت قاضى شهر دانيه منصوب شد.
آثار
به ابن دحيه آثار متعددى نسبت داده‌اند كه اكثر آنها از میان رفته و فقط نامى از آنها مانده است. آثار مهم او، از موجود و مفقود، به قرار زير است:
- المطرب من أشعار أهل المغرب (مجموعه شعر)؛
- التنویر في مولد السراج المنير (در باب مولد پيامبر اكرم كه آن را به خواهش مظفر‌الدين بن زين‌الدين حاكم اربل (اربيل) نوشته است)؛
- الصارم الهندی في الرد على الكندي؛
- التبراس في تاريخ آل عباس يا تاريخ خلفاء بنی‌عباس؛
- نهایة السؤول في خصائص الرسول؛
- أعلام النصر المبين في المفاضلة بين أهلي صفين[۱].
پانویس
منابع مقاله