إثبات النبوات
| اثبات النبوات | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (نویسنده) |
| ناشر | دار العرب |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 1326 ق |
| چاپ | 2 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
إثبات النبوات، رساله‌اى كلامى و فلسفى به زبان عربى، نوشته شيخ الرئيس بوعلى سينا است. این رساله هفتمین رساله‌ای است که در ضمن نه رساله در موضوعات گوناگون فلسفى و طبيعى و با عنوان اصلی "تسع رسائل في الحكمة و الطبيعيات" به چاپ رسیده است.
گزارش محتوا
ابن سينا در این رساله مختصر و پرمعنى، به شيوه‌ايى مخالف اشعريان، به اثبات «نبوت عامه» مى‌پردازد و آن را ضرورى مى‌داند[۱]. اشعريان بر پايه‌ى تفكر عمومى خود در مسائل، قائل به «ضرورت» پديده «نبوت» نيستند، بلكه در استدلال‌هاى خود چه در برابر كافران و چه در برابر ديگر مسلمانان، همین اندازه مى‌كوشند، ثابت كنند كه نبوت پديده‌اى است، «جايز و ممكن» از نظر عقلانى.
افعال خدا در نظر اشعريان، ارادى است و اراده در مكتب ايشان، صفتى زايد بر ذات الهى است. افعال خدا ضرورى نيست، زيرا ذاتى نيست. به ديگر سخن: هيچ انگیزه‌اى در كار نيست كه فرستادن پيامبران از جانب خدا را ضرورى گرداند. او اگر بخواهد پيامبر(ص) مى‌فرستد و اگر نخواهد، نمى‌فرستد «از كارهاى او پرسيده نمى‌شود، اگر چنين كرد، بلكه مردم پرسيده مى‌شوند». اشعريان استدلال مى‌كنند بر جواز نبوت عقلا و واقع شدن آن در وجود عينا؛ ولى ابن سينا به اثبات «ممكن بودن» پديده نبوت بسنده نمى‌كند، بلكه مى‌كوشد آن را پديده‌اى ضرورى نشان دهد. او از این ديدگاه، كاملا مخالف اشعريان است. نبوت از نگاه او، گاه ضرورتى احتياجى است، گاه ضرورتى استنتاجى از واقعيت و گاه ضرورتى وابسته به علم و فعل خدا بر پايه مقتضاى نظام خير همگانى در كل جهان هستى. ابن سينا مى‌گوید: اگر انسان خواسته باشد، زندگى خود را بهبود بخشد، بايد اجتماعى گردد و اجتماع جز با رفتار و داد و ستد انسانى امكان پذير نمى‌گردد، این رفتار و داد و ستد، نيازمند به قانون و عدالت است. وى از این جا نتيجه مى‌گیرد كه «قانون و عدالت نياز به قانون گذار و عدالت گستر دارد». در این جا سه مقدمه لطيف و پنهان به نظر مى‌رسد: نخست آنكه قانونگذارى كار مردم نيست، بلكه از كارهاى ویژه خداست، دوم اينكه قانون و سنت الهى به همه مردم وحى نمى‌شود، بلكه پيامبر(ص) شارع را فرا مى‌گیرد، و سوم اينكه در عالم واقع، جامعه‌اى انسانى وجود دارد و این جامعه را قانون و عدالت مى‌بايد. ابن سينا پس از اثبات نبوت عامه مى‌گوید: این مختصرى در اثبات نبوت و بيان ماهيت و ذكر وحى و فرشته وحى و وحى كننده بود. اما نبوت پيامبر(ص) ما محمد(ص)، درستى دعوت او برای هر خردمندى آشكار مى‌گردد و این به هنگامى است كه میان وى و ديگران مقايسه‌اى انجام دهد. در دنباله مبحث نبوت، شرحى پيرامون اشارات و رازهاى آيه‌ى نور (نور، 35) آمده است[۲]. کتاب اثبات النبوات به شيوه‌اى علمى و انتقادى در سال 1968م از سوى خاور شناس میشل مارمورا به چاپ رسيده است.
پانويس
منابع مقاله
- متن رساله
- الذريعة الی تصانیف الشیعة، ج1، ص101 و 100